Альжбета Магдалена Пузына
Альжбета Магдалена Пузына (у дзявоцтве Агінская; 1700 — 1767, Лучай) — вялікалітоўская грамадская дзяячка, мецэнатка.
| Альжбета Агінская | |
|---|---|
._%D0%90%D0%BB%D1%8C%D0%B6%D0%B1%D0%B5%D1%82%D0%B0_%D0%9F%D1%83%D0%B7%D1%8B%D0%BD%D0%B0_(%D0%90%D0%B3%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F)_(I._Eggenfelder,_XVIII).jpg) Альжбета Пузына з Агінскіх | |
 Герб «Агінскі» | |
| Нараджэнне | каля 1700 |
| Смерць |
21 лістапада 1767[1][2] |
| Род | Агінскія |
| Бацька | Рыгор Антоні Агінскі[2] |
| Маці | Тэафіла з Чартарыйскіх[d][2] |
| Муж | Казімір Гелгуд[d][2][1] і Антоні Міхал Пузына[1][2] |
| Дзеці | 3 дачкі |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Біяграфія
правіцьПаходзіла са старэйшай княжацкай лініі роду Агінскіх герба ўласнага, дачка Рыгора Антонія, гетмана польнага літоўскага, і Тэафіліі з Чартарыйскіх.
Атрымала добрую адукацыю. У сваім Лучайскім маёнтку арганізавала астранамічныя назіранні для вызначэння геаграфічнага становішча.
Заснавала астранамічную абсерваторыю ў Вільні і падтрымлівала яе матэрыяльна. У 1755 годзе на гэтыя мэты ахвяравала значныя сумы, а ў 1766 годзе ўклала сродкі, працэнты з якіх у памеры 6000 злотых штогод пералічваліся на патрэбы Віленскай акадэміі. Апроч таго, ахвяравала 3000 злотых наяўнымі. Каб атрымаць гэтыя сумы, прадала свае маёнткі ў Сандамірскім ваяводстве. Ахвяраваныя грошы пайшлі на закупку астранамічных прылад у Англіі[3].
У 1766 годзе заснавала пры касцёле ў Лучаі дом для місіі езуітаў. Апроч таго, адпісала місіі значную суму грошай і перадала манахам два плошчы для будовы дома і новага касцёла ў гонар Св. Тадэвуша Апостала. Генерал ордэна езуітаў В. Рычы ў гонар шчодрай фундатаркі ўвёў адмысловыя малітвы ва ўсім ордэне.
У культуры
правіцьАдам Міцкевіч увасобіў Альжбету Пузыну ў сваёй паэме «Пан Тадэвуш». Адзін з герояў твора — пан Падкаморы — наступным чынам распавядаў пра часы свайго навучання ў Віленскай езуіцкай акадэміі:
|
Сям’я
правіцьПершым мужам быў Казімір Гелгуд, які памёр да 1722 года.
Другім разам пабралася шлюбам з Антоніем Пузынам, сынам Андрэя, кашталяна менскага, і Ефрасінні з Хжанстоўскіх. Мела з ім 3 дачкі.
Партрэты
правіцьІснуе шэраг партрэтаў Альжбеты Пузыны: адзін з іх захоўваўся ў Лучайскім касцёле, але да нашага часу яго перавезлі ў Віцебскі мастацкі музей (1992). Яшчэ два партрэты вядомай мецэнаткі захоўваліся ў Віленскай абсерваторыі: у маладым і сталым веку (абодва цяпер у Літоўскім мастацкім музеі); а над галоўным уваходам змяшчаўся барэльеф з яе партрэтам і манаграмай. Апроч таго, у аддзеле гравюраў музея старажытнасцей у Вільні меўся партрэт А. Пузыны з лацінскім надпісам, у якім выказвалася ўдзячнасць езуіцкага калегіума.
Галерэя
правіць- Іканаграфія Альжбеты Пузыны з Агінскіх
-
І. Эгельфельдэр, XVIII стагоддзе -
І. Эгельфельдэр, каля 1751 -
Невядомы мастак, XVIII стагоддзе -
Невядомы мастак, XVIII—XIX стагоддзі
._%D0%90%D0%BB%D1%8C%D0%B6%D0%B1%D0%B5%D1%82%D0%B0_%D0%9F%D1%83%D0%B7%D1%8B%D0%BD%D0%B0_(%D0%90%D0%B3%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F)_(I._Eggenfelder,_1751).jpg)
._%D0%90%D0%BB%D1%8C%D0%B6%D0%B1%D0%B5%D1%82%D0%B0_%D0%9F%D1%83%D0%B7%D1%8B%D0%BD%D0%B0_(%D0%90%D0%B3%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F)_(1760).jpg)
._%D0%90%D0%BB%D1%8C%D0%B6%D0%B1%D0%B5%D1%82%D0%B0_%D0%9F%D1%83%D0%B7%D1%8B%D0%BD%D0%B0_(%D0%90%D0%B3%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F)_(XVIII).jpg)
Зноскі
- ↑ а б в Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego : spisy. T. 9, Województwo mścisławskie XVI-XVIII wiek / пад рэд. А. Рахуба — Warszawa: 2019. — С. 78. — ISBN 978-83-65880-76-5
- ↑ а б в г д е Kniaziowie litewsko-ruscy od końca czternastego wieku / пад рэд. J. Wolff — Warszawa: 1895. — С. 310.
- ↑ Павел Чудук. Паставы на мяжы вякоў(недаступная спасылка) // «Туризм и Отдых» № 41, 2006.
Спасылкі
правіць
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Альжбета Магдалена Пузына- Эльжбета Агінская-Пузына. Westki.info (10 сакавіка 2011).(недаступная спасылка)
- Эльжбета Пузыніна (Агінская)(недаступная спасылка). Сайт Паставаў (10 сакавіка 2011). Архівавана з першакрыніцы 4 сакавіка 2016. Праверана 25 красавіка 2020.