Аляксандр Пятровіч Гельмерсен
Аляксандр Пятровіч Гельмерсен (руск.: Александр Петрович Гельмерсен, ням.: Alexander Peter von Helmersen, 1797—1852) — расійскі ваенны педагог, генерал-лейтэнант, дырэктар Аляксандраўскага Брэсцкага кадэцкага корпуса.
| Аляксандр Пятровіч Гельмерсен | |
|---|---|
| руск.: Александр Петрович Гельмерсен ням.: Alexander Peter von Helmersen | |
 Партрэт А. П. Гельмерсена працы Я. Р. Рэйтэрна. Эрмітаж | |
| Дата нараджэння | 13 (24) сакавіка 1797 |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 12 (24) мая 1852 (55 гадоў) |
| Месца смерці | |
| Месца пахавання | |
| Бацька | Peter Helmersen[d] |
| Маці | Q124838075? |
| Дзеці | Peter Helmersen[d] і Ludwig Helmersen[d] |
| Альма-матар | |
| Род войскаў | пяхота |
| Званне | генерал-лейтэнант[1] |
| Камандаваў | Аляксандраўскі Брэсцкі кадэцкі корпус |
| Бітвы/войны | |
| Узнагароды і званні |
     |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Біяграфія
правіцьНарадзіўся 13 сакавіка 1797 года ў маёнтку Дукерсгоф у Эстляндыі, сын дырэктара Пецярбургскіх Імператарскіх тэатраў стацкага саветніка Пятра Фёдаравіча Гельмерсена.
У 1811 годзе быў прыняты на навучанне ў Царскасельскі ліцэй. Выпушчаны 14 снежня 1813 года прапаршчыкам у Таўрычаскі грэнадзёрскі полк. 9 мая 1817 года ўзведзены ў падпаручнікі і 18 верасня ў паручнікі[2]. У шэрагу крыніц сустракаецца сцвярджэнне, што Гельмерсен быў выпушчаны з ліцэя напярэдадні Айчыннай вайны 1812 года адразу паручнікам у лейб-гвардыі Сямёнаўскі полк, а адразу пасля пачатку ваенных дзеянняў быў пераведзены ў гвардзейскую Конную артылерыю і ва ўзросце 15 гадоў браў удзел у Барадзінскай бітве[3][4]. Але гэта не знаходзіць пацверджання ў іншых крыніцах. Так, напрыклад, П. П. Патоцкі ў сваім гістарычным аглядзе «Стагоддзе расійскай коннай артылерыі» ў спісах узнагароджаных за Барадзінскі бой згадвае паручніка «Гр. Ант. Гельмерсена» [5] і яго ж у агульных спісах тых, хто служыў у коннай артылерыі ў 1812—1814 гадах[6] — тут ён мае на ўвазе паручніка Рыгора Антонавіча Гельмерсена, які загінуў у 1813 годзе ў бітве пры Лютцэне. І ніякіх іншых Гельмерсенаў у Патоцкага больш не сустракаецца. «Спіс генералам па старшынстве» і С. У. Волкаў у якасці даты ўзвядзення А. П. Гельмерсена ў першы афіцэрскі чын называюць 1813 год[7] [8]. А. У. Кібоўскі прама адпрэчвае які-небудзь удзел А. П. Гельмерсена ў Айчыннай вайне і наступных Замежных паходах[2].
12 лютага 1821 года пераведзены ў лейб-гвардыі Сямёнаўскі полк, у шэрагах 1-й грэнадзёрскай роты якога прыняў удзел у Руска-турэцкай вайне 1828—1829 гадоў, знаходзіўся ў аблогавым корпусе пад Варнай. У 1831 годзе прыняў удзел у здушэнні паўстання 1830 года і за баявое адрозненне быў узнагароджаны ордэнамі Св. Станіслава 3-й ступені і св. Уладзіміра 4-й ступені з бантам[2].
_01.jpg)
У 1832 годзе ўзведзены ў палкоўнікі і прызначаны камандзірам роты падпрапаршчыкаў у Школе гвардзейскіх падпрапаршчыкаў і юнкераў. На гэтай пасадзе ён знаходзіўся да 1841 года. 16 красавіка 1841 года ўзведзены ў генерал-маёры і прызначаны дырэктарам Аляксандраўскага Брэсцкага кадэцкага корпуса. 3 красавіка 1849 года ўзведзены ў генерал-лейтэнанты. Памёр 11 мая 1850 года ў Брэст-Літоўску, пахаваны пад Брэстам у вёсцы Трышын на гарнізонных могілках[2].
Партрэт А. П. Гельмерсена працы Я. Р. Рэйтэрна знаходзіцца ў зборы Дзяржаўнага Эрмітажа (1832 год; папера, акварэль; 23,9 х 16,6 см; інв. № ЭРР-5707)[9] (атрыбутаваны Гельмерсену ў 2020 годзе А. У. Кібоўскім[10]).
Узнагароды
правіцьСярод іншых узнагарод Гельмерсен меў ордэны[7]:
- Ордэн Святой Ганны 4-й ступені (1825 год)
- Ордэн Святой Ганны 3-й ступені (1826 год)[11]
- Ордэн Святога Уладзіміра 4-й ступені з бантам (1831 год)
- Ордэн Святога Станіслава 3-й ступені (1831 год)
- Ордэн Святога Станіслава 2-й ступені (1831 год)
- Польскі знак узнагароды за ваенную годнасць 3-й ступені (1831 год, паводле звестак А. У. Кібоўскага — узнагароджанне было 4-й ступені ў 1832 годзе[12])
- Ордэн Святой Ганны 2-й ступені (1833 год)
- Ордэн Святога Георгія IV класа (6 снежня 1836 года, № 5366 па кавалерскім спісе Грыгаровіча — Сцяпанава)
Сям’я
правіць11 красавіка 1832 года ажаніўся з баранойсай Антуанэтай-Жулі-Хелен-Эгланцінай Расільён (1806—1885). У іх было трое дзяцей:
- Сафія (Sophie von Helmersen) (1836—1914),
- Петэр Людвіг (Peter Ludwig von Helmersen) (1838—1877)
- Аляксандр Людвіг (Alexander Ludwig von Helmersen) (1843—1904).
Крыніцы
правіць- ↑ Catalog of the German National Library Праверана 17 ліпеня 2021.
- ↑ а б в г Материалы по иконографии, вып. 9 2020, с. 37.
- ↑ Напалеон і Рэвалюцыя. — Гельмерсен Аляксандр Пятровіч (Alexander Peter von Helmersen) (1797—1850). Архівавана з першакрыніцы 25 студзеня 2022. Праверана 25 студзеня 2022.
- ↑ Энцыклапедыя немцаў Расіі. — ГЕЛЬМЕРСЕН (Helmersen) Аляксандр Пятровіч фон.. Архівавана з першакрыніцы 15 жніўня 2018. Праверана 25 студзеня 2022.
- ↑ Потоцкий 1894, с. 66 (1-й паг.).
- ↑ Потоцкий 1894, с. 18 (2-й паг.).
- ↑ а б Список генералам 1844, с. 347.
- ↑ Волков, 1 т. 2009, с. 334.
- ↑ Госкаталог. РФ. — Рейтерн, Герхард Романович. Портрет обер-офицера л.-гв. Семёновского полка.(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 25 снежня 2017. Праверана 2 чэрвеня 2022.
- ↑ Материалы по иконографии, вып. 9 2020, с. 36—37.
- ↑ Александр Петрович Гельмерсен // Кавалеры Ордена Св. Анны третьей степени // Список кавалерам императорских российских орденов всех наименований за 1829. Часть III. — СПб: при Императорской Академии Наук, 1830. — С. 344.
- ↑ Материалы по иконографии, вып. 9 2020, с. 36.
Літаратура
правіць- Волков С. В. Генералитет Российской империи: Энциклопедический словарь генералов и адмиралов от Петра I до Николая II. — М.: Центрполиграф, 2009. — Т. I (А—К). — 760 с. — ISBN 978-5-9524-4167-5.
- Потоцкий П. П. Столетие Российской Конной артиллерии (1794—1894 г.). — СПб.: Типография С. В. Балашева и К°, 1894. — 194, 62 с.
- Русские портреты XVIII — начала XX вв. Материалы по иконографии. Вып. IX / [Сост. С. А. Подстаницкий]. — М.: Фонд «Русские витязи», 2020. — 240 с. — ISBN 978-5-907245-28-0.
- Список генералам по старшинству. Исправлено по 17 марта. — СПб.: В военной типографии, 1844. — 425 с.