Апалачы (народ)
Апалачы (англ.: Appalachee) — індзейскі народ у ЗША. Жывуць у Фларыдзе. Агульная колькасць — каля 300 чал.
| Апалачы (Appalachee) | |
| |
| Агульная колькасць | 300 |
|---|---|
| Рэгіёны пражывання | ЗША |
| Мова | апалачы |
| Рэлігія | каталіцызм, культ продкаў |
| Блізкія этнічныя групы | крык, семінолы |
Гісторыя правіць
Апалачы — сваякі маскогаў, якія пасяліліся ўздоўж сучаснай мяжы Фларыды і Джорджыі каля 1000 г. н. э. Назва a'palachi магла быць дадзена суседзямі-чакта і значыла людзей, што жылі на іншым беразе ракі.
Першы кантакт з іспанцамі адбыўся ў 1528 г. У 1539 г. у вёсцы Анхайка на зямлі апалачаў зімавала экспедыцыя канкістадораў на чале з Эрнанда дэ Сота. Вынікам кантактаў стала эпідэмія прынесеных еўрапейцамі захворванняў, супраць якіх у індзейцаў не было імунітэту. Яна прывяла да крызісу традыцыйнай улады, таму на мяжы XVI ст. і XVII ст. яны звярнуліся да іспанскіх францысканцаў з запытам адчыніць сярод іх місію і прынялі каталіцызм. У 1655 г. агульная колькасць апалачаў вагалася ад 6000 да 8000 чалавек.
У сутычках паміж іспанцамі і англійскімі каланістамі апалачы прымалі бок іспанцаў. У 1703—1704 гг. апалчэнцы з Паўднёвай Караліны і маскогі атакавалі іспанскія місіі на поўначы Фларыды. Апалачы выступілі на баку манахаў і былі разбіты. Каля 600 выжылых былі прымусова выселены на поўнач на раку Савана. Астатнія выратаваліся ў місіі Святога Аўгусціна ў Фларыдзе. Прымусовыя перасяленцы часткова далучыліся да маскогаў, часткова мігрыравалі ў 1763 г. у Місісіпі. Аднак да пачатку XIX ст. місісіпскія паселішчы былі закінуты. Сучасныя апалачы — нашчадкі той групы, што засталася пасля разгрому ў Фларыдзе.
У нашы дні апалачы Фларыды з’яўляюцца афіцыйна прызнанай аўтаномнай нацыяй, карыстаюцца самакіраваннем і правам на племянныя землі.
Традыцыйная культура правіць
Асноўным заняткам апалачаў з’яўлялася земляробства. Мужчыны рыхтавалі палеткі, жанчыны клапаціліся пра ўраджай. Важную ролю таксама адыгрывалі рыбалоўства, збор ракавін малюскаў, паляванне. Паміж вёскамі арганізоўвалася спаборніцтва рытуальнай гульні ў мяч. У першай трэці XVI ст. апалачы складалі палітычную канфедэрацыю, якая мела стасункі з канфедэрацыямі Місісіпскай культуры.
Ранняя хрысціянізацыя, уплыў іспанцаў, а потым амерыканцаў прывялі да знікнення многіх рыс традыцыйнай культуры. Захаваліся некаторыя казкі, міфы, песні.
Мова правіць
Родная мова апалачаў была блізкай да маскогі. Захавалася ў пісьмовым выглядзе ў іспанскіх дакументах. У нашы дні не выкарыстоўваецца ў паўсядзённым жыцці.
Літаратура правіць
- Encyclopedia of Georgia Indians: Indians of Georgia and the Southeast — Somerset Publishers, 1999. ISBN 0-403-09883-1