Барджыгін

Барджыгін («сінявокія» ці «шэры воўк»; халха-мангольская мова: Боржигин; кітайская мова: 博爾濟吉特; піньін: Bó'ěrjìjítè) — напаўлегендарны старажытнаалтайскі род (абок), які паходзіць ад Буртэ-Чыно (жыў у III ст., пасяліўся ў Хэнтэі (цэнтральна-ўсходняя Манголія) ля гары Бурхан-Халдун). Ад шлюбу Дабун-Мэргэна з Алан-гаа пайшлі пяць мангольскіх (Бэлгунут, Бугунут, Хатагін, Салджыут, уласна Барджыгін) і чатыры айрацкія роды (плямёны). З роду Барджыгін пасля вылучыліся шматлікія вядомыя роды, такія як Барулас, Урууд, Мангуд, Тайджыут, Чанос, Кіят і іншыя. Заснавальнікам роду Кіят быў Хабул-хан, першы агульнамангольскі хан, прадзед (элэнчэг) Чынгісхана. Унук Хабул-хана Есугэй-багатур заснаваў род Кіят-Барджыгін. Найменне роду, мабыць, тлумачыцца тым, што менавіта ў Есугэя і яго нашчадкаў выявіўся характэрны выгляд Барджыгінаў. Усе нашчадкі Есугэя, у тым ліку і яго сын Чынгісхан, належалі да роду Кіят-Барджыгін.

Барджыгін
манг.: ᠪᠣᠷᠵᠢᠭᠢᠨ манг.: Боржигин
Краіна	Манголія
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Пры гэтым, усе роды якія вылучыліся былі па стаўленні да роду Барджыгінн косткай (ясун) і складалі разам з ім велізарны экзагамны род, шлюбы ўнутры якога былі забаронены.

Прадстаўнікі роду дагэтуль карыстаюцца пашанай сярод манголаў, нягледзячы на тое, што за часы камуністычнага рэжыму шмат іх роду было вынішчана, а ўжыванне родавага наймення было забаронена да 1997, што стала прычынай страты памяці пра сваіх продкаў.

Радавод

Радавод засноўваецца на сямейных спісах (ургийн бичиг) манголаў, «Таямнічым апавяданні» («Таемнай гісторыі манголаў») і «Алтан дэптэр» («Залатая кніга»), афіцыйнай гісторыі, вытрымкі з якой прыводзіў Рашыд ад-Дзін.

Ранні радавод

Буртэ-Чыно (літ. Шэры Воўк), ж. — ад 254 Гаа-Марал (літ. Прыгожая самка)

1. Батцагаан (літ. Моцна Белы)
   1. Тамачы
      1. Харычар-Мэргэн (літ. Добры Лучнік)
         1. Уўжым Буўрал (літ. Спакойны Стары)
            1. Саліхажу
               1. Іх нудэн (літ. Вялікавокі)
                  1. Сэмсачы
                     1. Харчу
                        1. Барджыгідэй-Мэргэн, першы з мангольскіх князёў, які насіў родавае імя Мэн. Ж. — Мангалжын-гаа, адзіная дачка Харылардай-Мэргэна
                           1. Таргалджын-баатур (літ. Багаты), ж. — Барагжын-гаа
                              1. Дабун-мэргэн, ж. — Алан-гаа з роду хоры-туматаў (паводле Рашыд ад-Дзіна, з племя куралас)
                                 1. Бэлгунатай, заснавальнік мангольскага роду Бэлгунут
                                 2. Бугунатай, заснавальнік мангольскага роду Бугунут
                                 3. Баху-хатагі, заснавальнік мангольскага роду Хатагін
                                 4. Бухату-салджы, заснавальнік мангольскага роду Салджыут
                                 5. Баданчар, заснавальнік мангольскага роду Барджыгін (гл. ніжэй)
                              2. Дуба-сахор, заснавальнік айратаў
                                 1. Даной
                                 2. Дагшын
                                 3. Эмнэга
                                 4. Эрхэ

Альтан Ураг (Залатое дрэва; радавод непасрэдных продкаў Чынгісхана)

Баданчар (970-?)

1. Хабічы-баатур (літ. Спраўны; у Рашыд ад-Дзіна Бука; 989-?)
   1. Мэнэн-Тудун (Дутум-Менен)
      1. Хачы-хулэг (Хачы-Кулюк)
         1. Хайду, жыў ва Унутранай Манголіі на рацэ Анон, каля 1030 аб’яднаў мангольскія плямёны і быў прызнаны кітайцамі за хана
            1. Байшынхор-Дагшын (літ. Люты Байшынхор)
               1. Тумбінай-Сэцэн (літ. Мудры; 1089-?)
                  1. Хабул-хан (1101—1148), першы хан усіх манголаў (Хамаг Монгол), заснавальнік роду Кіят, прадзед Чынгісхана (гл. ніжэй)
                  2. Сім-Сечуле
            2. Чырхай-Лянхуа (Чарахай-Лінху, Чаракэ-Лінгум), заснавальнік роду Тайджыут
            3. Чаачжын-Артэгай
      2. Хачын
         1. Наягідай, заснавальнік роду Наякін
      3. Хачыў
         1. Барултай, адзін з заснавальнікаў роду Барултай
      4. Хачула
         1. Еке-Барул, адзін з заснавальнікаў роду Барултай
         2. Учуган-Барул, адзін з заснавальнікаў роду Барултай
      5. Хачыюн
      6. Харандай
      7. Начын-баатур
         1. Уруўдай, заснавальнік роду Урууд
         2. Мангутай, заснавальнік роду Мангуд
2. Баарыдай, заснавальнік роду Баарын, да якога належаў паплечнік Чынгісхана і першы ўладар айратаў Харчы-наён

Апроч таго ў Баданчара былі два прыёмныя сыны Джадарадай (заснавальнік роду Джадаран, з якога паходзіў Джамуха, пабрацім (анда) і супраціўнік Чынгісхана) і Чжаўрэдай (Буктай; заснавальнік роду Чжаўрэід).

Кіяты

Хабул-хан (1101—1148), першы хан усіх манголаў (Хамаг Монгол), заснавальнік роду Кіят

1. Ахін-бархаг (Укін-Баркак), замардаваны чжуржчэнямі
   1. Хутухту-Джуркі, заснавальнік роду Джуркі
      1. Сэчэ-бекі
      2. Тайчу
2. Бартан-баатур (літ. Ганарлівы баатур), ж. — Сунігул
   1. Мэнгэту-хіян (Мунгэту-Кіян)
   2. Нэкун-тайшы
   3. Есугэй (1134—1171), заснавальнік роду Кіят-Барджагін (гл. ніжэй)
   4. Дарытай-атчыгін
3. Хутагт-Манхор (Хутухту-Мунгур)
   1. Буры-Бока
4. Хутула-хан, трэці ўсемангольскі хан
   1. Джочы
   2. Хірамгу (Гірмаў)
   3. Алтан, заснавальнік роду Ужэд
5. Хулан
   1. Эке-Цэрэн
6. Хадаан
7. Тадоен-атчыгін

Кіят-Барджыгіны

Есугэй (1134—1171), ж. — 1) Аэлун з роду Алханут; 2) Сачыхэл

1. Тэмуджын (1162—1227), мангольскі хан ад 1206, заснавальнік роду Чынгізідаў
2. Хасар (1164—1220)
   1. Егу (Егэлэй)
   2. Есунгэ-Энхтумур
      1. Шатар шыд тайж
      2. Бабуш
      3. Білгуўн тайжы
      4. Хангор
         1. Бамбухор тайжы
         2. Аргантумур
         3. Баяртумур
         4. Бурнээ сэцэн
         5. Агсалгалтай тайжы
            1. Аругтумур, кіраўнік айрацкага роду Хашууд
            2. Уругтумур, кіраўнік айрацкага роду Хашууд
   3. Тогтонгаа
   4. Багтагдар
   5. Халарч
3. Хачыюн
   1. Элжыгтэй (Эльчыдай)
   2. Цахула
   3. Холхур
   4. Тулунэ
4. Тэмугэ-атчыгін (?-1242/ 1246)
   1. Адон (літ. Зорны)
   2. Зэбгэн
   3. Асыдай
   4. Цэчыл
   5. Даліч
   6. Арадай
   7. Сэдэх
   8. Байхуу
5. Бэгтэр
6. Бэлгутэй (1164—1255)