Жазеф Фушэ
Жазеф Фушэ, герцаг Атранцкі (фр.: Joseph Fouché, duc d'Otrante; 21 мая 1759, Лё-Пельрэн каля Нанта — 25 ці 26 снежня 1820, Трыест — французскі палітычны і дзяржаўны дзеяч.
| Жазеф Фушэ | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| фр.: Joseph Fouché | ||||||
 | ||||||
_comte_de_l%E2%80%99Empire.svg) | ||||||
| Нараджэнне |
21 мая 1759[1][2][…] |
|||||
| Смерць |
26 снежня 1820[2][3][…] (61 год) |
|||||
| Месца пахавання | ||||||
| Бацька | Joseph Fouché[d][4] | |||||
| Маці | Marie Françoise Croizet[d][4] | |||||
| Жонка | Bonne Jeanne Coiquaud[d] | |||||
| Дзеці | Атанас Фушэ[d], Joseph-Liberté Fouché[d] і Armand Fouché d'Otrante[d] | |||||
| Веравызнанне | атэізм | |||||
| Партыя | ||||||
| Член у | ||||||
| Дзейнасць | палітык, дыпламат, эсэіст, адвакат, настаўнік | |||||
| Аўтограф |
 |
|||||
| Узнагароды |
|
|||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | ||||||
Раннія гады правіць
Атрымаў духоўную адукацыю. Вучыўся ў Парыжы ў кангрэгацыі аратарыянцаў; па заканчэнні курсу паступіў у тую ж кангрэгацыю і быў у розных навучальных установах прафесарам матэматыкі і філасофіі. Нягледзячы на прыналежнасць да духоўнага ордэну, ён увесь час і вельмі ахвотна здзекаваўся над рэлігіяй і выстаўляў напаказ свой атэізм, асабліва, калі пачалася рэвалюцыя.
Рэвалюцыя правіць
Рэвалюцыя заспела яго начальнікам каледжу ў горадзе Нант; ён пакінуў яго і выступіў у тым жа горадзе адвакатам і разам з тым гарачым сябрам крайніх радыкальных клубаў. У 1792 годзе абраны ў канвент, дзе далучыўся да партыі мантаньяраў. У ліку іншых ён ваціраваў за пакаранне смерцю Людовіка XVI, супраць апеляцыі да народа і супраць адтэрміноўкі. У сакавіку 1793 года Фушэ быў адпраўлены канвентам у дэпартамент Ніжняй Луары, з абавязаннем сабраць там апалчэнне; у чэрвені адпраўлены ў заходнія і цэнтральныя дэпартаменты, каб там «запрашаць грамадзян узброіцца супраць вандэйцаў». Падчас гэтай камандзіроўкі ён узмоцнена ўкараняў рэвалюцыйныя ідэі. Так, у Неверы ён забараніў усякія рэлігійныя маніфестацыі па-за цэрквамі, не выключаючы і пахаванняў, якім надаў такім чынам чыста грамадзянскі характар; з могілак ён выдаліў крыжы і паставіў статую сну з подпісам: «Смерць ёсць вечны сон».
У кастрычніку 1793 года ён разам з Кала д’Эрбуа быў адпраўлены ў Ліён для аднаўлення там спакою пасля федэралісцкага паўстання, што ён і выканаў, растраляўшы мноства народу; пасля ён хваліўся ўладкованым там кровапраліццем. Ён вярнуўся ў Парыж незадоўга да пакарання смерцю Дантона і быў абраны старшынёй клуба якабінцаў.
Аднак, нечакана, ён стаў ганіць крайнасці тэрору і з’явіўся супернікам Рабесп’еру, які дамогся яго выдалення з клуба якабінцаў і збіраўся прыняць яшчэ больш строгія меры супраць яго, калі пазенне і пакаранне смерцю Рабесп’ера, у якім Фушэ прымаў дзейны ўдзел, зусім змяніла ўзаемныя адносіны партыі. Нягледзячы на тое, што Фушэ пасля 9 тэрмідора з’яўляўся ў шэрагах умераных, ён усёткі ў жніўні 1795 года быў арыштаваны, як тэрарыст, але агульная амністыя 4 брумера IV года вызваліла яго.
На службе дырэкторыі правіць
У 1798 годзе ён, па рэкамендацыі Бараса, з якім быў у добрых адносінах, атрымаў пасаду пасланца ў Цызальпінскую рэспубліку, але хутка яго адклікалі адтуль з прычыны прадпрынятай ім разам з генералам Брунам спробы дзяржаўнага перавароту, зробленае ў выглядах імпрэзы крайняй дэмакратыі, і перавялі пасланцам у Галандыю. У жніўні 1799 года ён быў прызначаны міністрам паліцыі.
У гэтай пасадзе Фушэ, больш за дзе б там ні было, апынуўся на сваім месцы. Здаўна прысвечаны ў інтрыгі розных партый і асобных асоб, ён выдатна ведаў іх адносіны і ўнутраны стан і ўмеў па-майстэрску карыстацца сваімі ведамі; ён здолеў цудоўна арганізаваць шпіёнства і правакатарства, дзякуючы чаму ў значнай ступені кіраваў дзейнасцю шматлікіх асоб і панаваў над імі.
На службе ў Напалеона правіць
Тым часам усходзіла зорка Напалеона, і Фушэ вырашыў стаць на яго бок і энергічна падтрымаць яго пры ўчыненні ім перавароту 18 брумера. Ад старога радыкалізму засталося ўжо вельмі трохі: Фушэ ў першыя ж дні пасля перавароту прыняў строгія меры супраць якабінцаў, клуб якіх быў ім зачынены яшчэ да 18 брумера, забараніў 11 часопісаў і т.п. Аднак ён не здолеў папярэдзіць замах на жыццё Напалеона пры дапамозе пякельнай машыны (1800 год), што выклікала незадаволенасць Напалеона супраць яго. Тым не менш ён захаваў сваю пасаду да верасня 1802 года. Напалеон узнагародзіў яго грашовым дарункам у 2 400 000 франкаў і пасадай сенатара. Няздольнасць яго намеснікаў сачыць за дзеяннямі і задумамі варожых Напалеона партый і асоб (хоць яны расчынілі змову Кадудалю і Пішэгру) і паслугі, аказаныя яму Фушэ ў якасці сенатара пры заснаванні імперыі, прымусілі Напалеона, у ліпені 1804 года, ізноў прызначыць яго міністрам паліцыі.
Па некаторых вестках Фушэ быў супраць растрэлу герцага Энгіенскага (сакавік 1804 года) і яму нават прыпісваюць па гэтай нагодзе словы: «Гэта горш, чым злачынства, гэта — палітычная памылка», але гэта сумніўна, бо ці наўрад Фушэ ў такім разе атрымаў бы міністэрскую пасаду. У 1809 годзе Фушэ атрымаў тытул герцага Атранскага і значны маёнтак. З 1809 года Фушэ, прадугледжваючы падзенне Напалеону, уступіў у таемныя перамовы з аднога боку з легітымістамі, з іншага — з рэспубліканцамі, а таксама з англійскім урадам.
Напалеон хутка адчуў гэта і даў Фушэ адстаўку (1810 год). Тады Фуше спаліў ці схаваў значную колькасць важных дакументаў свайго міністэрства, жадаючы паставіць у цяжкае становішча пастаўленага Напалеонам сачыць за ім Савары, ці, можа быць, скарыстацца імі пасля супраць Напалеона. Асцерагаючыся пераследаў за гэта, ён схаваўся за мяжу. У 1811 годзе Фушэ атрымаў дазвол вярнуцца ў Парыж і хутка дамогся прызначэння на пасаду пасланца ў Неапаль (1813).
Як толькі Людовік XVIII вярнуўся ў Парыж, Фушэ апынуўся ў ліку гарачых прыхільнікаў Бурбонаў. Але калі Напалеон пакінуў востраў Эльба і высадзіўся ў Францыі, то Фушэ вітаў яго як збавіцеля айчыны, і Напалеон, дзеля ўласнае бяспекі, павінен быў у трэці раз прызначыць яго міністрам паліцыі. Фушэ і гэтым разам працягваў свае таемныя перамовы з Людовікам XVIII і Метэрніхам. Пасля Ватэрлоа ён настойваў на адрачэнні Напалеона і быў членам часовага ўрада, прызначанага палатамі; на гэтай пасадзе ён садзейнічаў другой рэстаўрацыі. Людовік XVIII ва ўзнагароду прызначыў яго ў чацвёрты раз на тую ж пасаду міністра паліцыі.
Познія гады правіць
Аднак, нападкі на яго ўльтрараялістаў, якія не жадалі прабачыць яму яго рэвалюцыйнага мінулага, прымусілі Людовіка XVIII перамясціць яго на пасаду французскага пасланца ў Дрэздэне (верасень 1815 года). Тут нагнаў яго дэкрэт 6 студзеня 1816 года пра выгнанне з Францыі каралязабойцаў. Фушэ страціў сваё месца і з’ехаў у Аўстрыю, дзе натуралізаваўся і правёў канец жыцья. Ён пакінуў сваім сынам 14 млн франкаў.
Выдадзеныя ў 4 тамах у Парыжы 1828—1829 «Memoires de Joseph F., duc d’Otrante» — не сапраўдныя; Фушэ сапраўды напісаў мемуары, але яны дагэтуль не апублікаваны і лёс іх невядомы. У апошнія гады жыцця ён напісаў, у выглядзе апраўдання, некалькі палітычных памфлетаў, якія ўяўляюць мала цікавасці, з прычыны фактычных недакладнасцяў, што складаюцца ў іх.
Зноскі
- ↑ Joseph Fouche, duc d'Otrante // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ а б Joseph Fouché // Brockhaus Enzyklopädie
- ↑ Joseph Fouche // GeneaStar
- ↑ а б Pas L. v. Genealogics — 2003.
Літаратура правіць
Значная літаратура, адмыслова прысвечаная Фушэ яшчэ пры яго жыцці і ў першыя часы пасля яго смерці, уяўляе сабой шэраг памфлетаў, галоўным чынам вельмі варожых яму і таксама часта пакутуючых моцнымі перабольшаннямі і скажэннямі рэчаіснасці. Больш грунтоўныя біяграфіі напісалі C-te de Martel («Étude sur F.», Парыж, 1873—79) і [1] — Луі Мадлен L. Madelin, «Fouche. 1759—1820» (Парыж, 1901).
Спасылкі правіць
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Жазеф Фушэ- Міністр напалеонаўскай паліцыі Фушэ / А. А. Ягораў
- у бібліятэцы vive-liberta
