Людовік XVI

Людовік XVI (фр.: Louis XVI; 23 жніўня 1754 — 21 студзеня 1793) — кароль Францыі з дынастыі Бурбонаў, сын дафіна Людовіка Фердынанда. Пры ім, пасля склікання Генеральных штатаў ў 1789 годзе, пачалася Вялікая Французская рэвалюцыя. Людовік спачатку прыняў Канстытуцыю 1791 года, адмовіўся ад абсалютызму і стаў канстытуцыйным манархам, аднак неўзабаве пачаў нерашуча процідзейнічаць радыкальным захадам рэвалюцыянераў і нават паспрабаваў збегчы з краіны. 21 верасня 1792 года скінуты, аддадзены суду Канвента і пакараны на гільяціне.

Людовік XVI
фр.: Louis XVI
кароль Францыі і Навары[d] 10 мая 1774 — 4 верасня 1791
Папярэднік	Людовік XV
кароль французаў[d] 4 верасня 1791 — 10 жніўня 1792
17-ы французскі сукнязь Андоры[d] 10 мая 1774 — 10 жніўня 1792
Сумесна з	Joaquín de Santiyán y Valdivielso[d]
Папярэднік	Людовік XV
Пераемнік	Напалеон I Банапарт
Grand Master of the Order of Our Lady of Mount Carmel and Saint Lazarus of Jerusalem[d] 15 ліпеня 1757 — 1772
Папярэднік	Людовік дэ Бурбон, герцаг Арлеанскі
Пераемнік	Людовік XVIII
Нараджэнне	23 жніўня 1754(1754-08-23)[…] Версаль, Версаль, Версаль, дэпартамент Івелін, рэгіён Іль-дэ-Франс, Метраполія Францыі, Францыя
Смерць	21 студзеня 1793(1793-01-21)[…] (38 гадоў) плошча Згоды, Елісейскія Палі, VIII акруга Парыжа, Парыж, дэпартамент Сена, Францыя
Месца пахавання	Абацтва Сен-Дэні Madeleine Cemetery[d]
Род	Бурбоны
Бацька	Людовік Фердынанд[d]
Маці	Марыя Жазефа Саксонская[d]
Жонка	Марыя Антуанета
Дзеці	Марыя Тэрэза Французская[d], Людовік Жазеф[d], Людовік XVII і Сафія Алена Беатрыса Французская[d]
Веравызнанне	каталіцтва
Дзейнасць	палітык, кіраўнік, калекцыянер мастацтва, манарх
Аўтограф
Узнагароды
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Пасля звяржэння рэспубліканскія ўлады пазбавілі Людовіка XVI тытула караля і далі яму прозвішча Капет (фр. Capet), ад імя яго продка Гуга Капета, заснавальніка дынастыі Капетынгаў (галіной якой з'яўляецца дынастыя Бурбонаў).

Асоба, раннія гады

Людовіка XVI характарызавалі як чалавека дабрадушнага, прыемнага, але слабага лідара з нерашучым характарам і нязначным розумам. У адрозненне ад сваёй жонкі каралевы Марыі-Антуанэты, ён не ўмеў трымацца велічна, яго хада нагадвала хаду селяніна. Дзед Людовік XV не любіў яго за адмоўнае стаўленне да прыдворнага жыцця і пагарду да Дзюбары і трымаў удалечыні ад дзяржаўны спраў. Выхаванне, атрыманае ад Вагюёна, дала Людовіку мала тэарэтычных і практычных ведаў. Найвялікшую схільнасць ён меў да фізічных заняткаў, асабіста да слясарнай справы і палявання. Нягледзячы на распусту каралеўскага двара, ён захаваў чысціню нораваў, вылучаўся шчырасцю, прастатой у зносінах і знявагай да раскошы. Ён узышоў на сталец са шчырым намерам знішчыць наяўныя ў Францыі злоўжыванні, але не меў сілы, цвёрдасці і рашучасці да радыкальных рэформаў. Ён увесь час трапляў пад уплыў людзей з акружэння — то цётак, то братоў, то міністраў, то каралевы.

Рэформы Цюрго

Чуткі пра шчырасць і добрыя намеры ўзбудзілі ў народзе надзею на змены. І праўда, першым дзеяннем Людовіка было выдаленне з пасадаў былых міністраў, але выбар новага першага міністра быў няўдалым: выкліканы з адстаўкі 72-гадовы граф Марэпа неахвотна пайшоў шляхам рэформ і пры першай магчымасці звярнуў убок.

Былі адмененыя феадальныя падаткі ў 40 млн і знішчаныя droits de joyeux avènement, то бок асабістыя каралеўскія прывілеі перад законам, ліквідаваныя сінекуры, скарочаны прыдворныя выдаткі. На чале кіравання былі пастаўлены таленавітыя патрыёты, такія як Цюрго і Мальзерб. Намаганнямі Цюрго было ўсталявана раўнапраўе падаткаў, распаўсюджанне пазямельнага падатку на прывілеяваныя саслоўі, уведзены выкуп феадальных павіннасцяў, уведзеная свабода хлебнага гандлю, адменены ўнутраныя мытні, цэхі, гандлёвыя манаполіі, здзейснены пераўтварэнні ва ўсіх галінах народнага жыцця. Мальзэрб імкнуўся знішчыць lettres de cachet, усталяваць свабоду сумлення.

Але супраць перамен паднялося дваранства, духавенства і парламент, які складаўся пераважна з людзей, матэрыяльна зацікаўленых ў адсутнасці перамен. Цюрго быў адхілены, хаця кароль казаў пра яго: «Толькі я і Цюрго любім народ». Адсутнасць глыбокіх, даведзеных да канца рэформ, панаванне рэтраградных тэндэнцый у пазнейшай палітыцы і сталі прычынай рэвалюцыі.

Літаратура

• Soulavie, «Mémoires du règne de L. XVI» (П., 1801);
• Bournisseaux, «Hist. de L. XVI» (П., 1829);
• Tocqueville, «Coup d'oeil sur le règne de L. XVI» (П., 1850);
• Droz, «Hist. du règne de L. XVI» (П., 1839—1842, 2 выд. 1858);
• Jobez, «La France sous L. XVI» (1877);
• Semichon, «Les réformes sous L. XVI» (П.);
• Amy-Cherest, «La chute de l'ancien régime» (П., 1884 и сл.);
• Gertanner, «Schilderung des häusslichen Lebens, des Characters und der Regierung L. XVI» (Б., 1793);
• Barrière, «La cour et la ville sous L. XIV, XV et XVI» (П., 1829);
• Cléry, "Journal de la captivité " (Л., 1798);
• Nicolardot, «Journal de L. XVI» (1873).

Каралі і імператары Францыі (987—1870)

Капетынгі (987—1328) 987 996 1031 1060 1108 1137 1180 1223 1226    Гуга Капет Роберт II Генрых I Філіп I Людовік VI Людовік VII Філіп II Людовік VIII

1226 1270 1285 1314 1316 1316 1322 1328    Людовік IX Філіп III Філіп IV Людовік X Іаан I Філіп V Карл IV    Валуа (1328—1589)

1328 1350 1364 1380 1422 1461 1483 1498    Філіп VI Іаан II Карл V Карл VI Карл VII Людовік XI Карл VIII

1498 1515 1547 1559 1560 1574 1589    Людовік XII Францыск I Генрых II Францыск II Карл IX Генрых III

Бурбоны (1589—1792)

1589 1610 1643 1715 1774 1792    Генрых IV Людовік XIII Людовік XIV Людовік XV Людовік XVI

1792 1804 1814 1824 1830 1848 1852 1870     —  Напалеон I (Першая імперыя, Банапарты) Людовік XVIII (Рэстаўрацыя, Бурбоны) Карл X (Рэстаўрацыя, Бурбоны) Луі-Філіп I (Ліпеньская манархія, Арлеанскі дом) — Напалеон III (Другая імперыя, Банапарты)