Пераменны ток
Пераменны ток, зменны ток — электрычны ток, сіла якога перыядычна мяняецца з часам.
У асноўным ваганні току адбываюцца па гарманічным законе
дзе — амплітуда току, — частата, — фаза току.
Пераменны ток ўзнікае ў электрычным ланцугу з пераменным напружаннем. Ваганні напружання адбываюцца па падобным законе, аднак, у агульным выпадку са зрухам фазы
Перавагай пераменнага току з'яўляецца тое, што яго лягчэй вырабляць і перадаваць спажыўцу. Пастаянны ток можна атрымаць з пераменнага з дапамогай выпрамлення.
Фізіка пераменнага току
правіцьАсаблівасцю пераменнага току з'яўляецца тое, што некаторыя элементы электрычнага ланцуга ўплываюць не толькі на амплітуду току, але і на яго фазу. Таму для разлікаў электрычных ланцугоў замест звычайных супраціўленняў выкарыстоўваюцца камплексныя супраціўленні — імпедансы, а ўсе разлікі праводзяцца з выкарыстаннем камплексных лікаў.
Магутнасць
правіцьІмгненнае значэнне магутнасці электрычнага току роўнае
- , поўная магутнасць
- , актыўная магутнасць
- , рэактыўная магутнасць
дзе U — напружанне, а — зрух фаз паміж напружаннем і токам.
Аднак на практыцы зручней выкарыстоўваць усярэдненае значэнне магутнасці
дзе — амплітуднае значэнне сілы току, — амплітуднае значэнне напружання.
Пераменны ток характарызуюць таксама дзеючымі значэннямі сілы току і напружання
Вытворчасць і перадача пераменнага току
правіцьГенератар пераменнага току
правіцьГенератарам пераменнага току з'яўляецца сістэма з нерухомага статара (складаецца са стальнога стрыжня і абмоткі) і ротара (электрамагніт са стальным стрыжнем), які круціцца ўнутры яго. Праз два кантактныя кольцы, да якіх прыціснутыя слізгальныя кантакты шчоткі, праводзіцца электрычны ток. Электрамагніт стварае магнітнае поле, якое круціцца з вуглавой хуткасцю кручэння ротара і ўзбуджае ў абмотцы статара ЭРС індукцыі. Каб ротар круціўся і ствараў магнітнае поле, якое выклікае ў статары ЭРС індукцыі, яму неабходна прадастаўляць энергію. Ротар круціцца ў электрастанцыях з дапамогай паравых (ЦЭС і АЭС) або гідратурбін (ГЭС).
Трансфарматар
правіцьДля таго, каб знізіць напружанне да неабходнай для спажыўцоў велічыні на выхадзе электрагенератараў (220 В), і павысіць напружанне да велічыні, неабходнай для яго перадачы па ЛЭП (400—500 кВ), патрэбен трансфарматар. Ён складаецца з першаснай і другаснай шпулек і замкнёнага стрыжня. Пры падачы напружання на першасную шпульку ўзнікае пераменны ток, які стварае пераменнае магнітнае поле. Праз стрыжні магнітны паток распаўсюджваецца на абедзве шпулькі і выклікае іх індукцыю.
Стандарты пераменнага току
правіцьУ еўрапейскіх краінах і СНД выкарыстоўваецца пераменны ток з частатою 50 Гц і напружаннем 220 В або 380 В. У некаторых краінах выкарыстоўваецца частата 60 Гц.
Гл. таксама
правіцьЛітаратура
правіць- Пераменны ток // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.12: Палікрат — Праметэй / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 12. — С. 281. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0198-2 (Т. 12).