Капейка
Капейка — разменная манета ў Азербайджане (гяпік), Беларусі, Прыднястроўі, Расіі і ва Украіне.
ГісторыяПравіць
З’яўленнеПравіць
Капейка з’явілася ў Маскоўскай дзяржаве пасля грашовай рэформы Алены Глінскай. Гэтая дробная манета стала разменнай манетай у адносінах да рубля.
Першыя капейкі чаканіліся са срэбра, кожная важыла 0,48 грамаў. Манеты мелі няправільную форму, выраблялася «як патрапіла» (без адзінага стандарту) і былі вельмі нязручныя ў звароце. Пры здзяйсненні буйных пакупак даводзілася пералічваць горы манет.
Пятру I гэта вельмі не падабалася, ён грэбліва выказваўся аб такіх капейках як аб «сярэбраных блохах». Таму была падрыхтавана грашовая рэформа, пасля якой капейка і прыняла набліжаную да сучаснай форму.
Імператарскія капейкіПравіць
У 1704 годзе была выраблена першая манета наміналам 1 капейка, якая была па аплатных уласцівасцях падобная да сучаснай, калі 1 капейка роўная 1/100 рубля. Для вырабу выкарыстоўвалася не срэбра, а медны сплаў.
Увод капейкавай манеты пазначыў пераход грашовай сістэмы Расійскай Імперыі да дзесятковай сістэмы злічэння. Далей манеты-капейкі выпускаліся пры ўсіх расійскіх імператарах.
Акупацыйная капейка Германскай імперыіПравіць
У перыяд Першай сусветнай вайны для выкарыстання на акупаваных усходніх тэрыторыях Германскай імперыяй былі выпушчаны германскі ўсходні рубель і капейка. Мяжа абарачэння гэтых грошай пашыралася на ўсход па меры прасоўвання германскіх войскаў. Былі ў звароце, у тым ліку, і на тэрыторыі Заходняй Беларусі.
Капейка выканана з жалеза, а не з больш каштоўнай для ваюючай дзяржавы медзі. На вонкавым баку ёсць надпіс, які перакладаецца як «Ведамства вярхоўнага галоўнакамандуючага ўсходніх зямель». Намінал і год выпуску на абароце ўпісаны ў абрысы Жалезнага Крыжа.
На акупаваных землях Расійскай імперыі хапала ранейшых грошай, але кайзеру было жыццёва важна паставіць мясцовую эканоміку пад свой кантроль[1].
Савецкі перыядПравіць
У Савецкім саюзе манеты выпускаліся Дзяржаўным банкам СССР з моманту яго стварэння ў 1923 годзе і да моманту распаду СССР у 1991 годзе. За гэты час манеты некалькі разоў мянялі знешні выгляд, склад наміналаў, а таксама метал, з якога іх выраблялі.
Постсавецкі часПравіць
Капейка захавалася і ў сучасных грашовых сістэмах Беларусі (як 0,01 беларускага рубля), Украіны (як 0,01 грыўні) і некаторых іншых краін.
Капейкі ў банкнотахПравіць
Часам выпускаліся не манеты-капейкі, а банкноты: у Расійскай імперыі, Латвійскай Сацыялістычнай Савецкай Рэспубліцы (1919—1920), Беларусі (1992), а таксама іншымі эмітэнтамі (напрыклад, трэст «Арктыквугаль» на Шпіцбергене, 1961).
