Крылы халопа
«Крылы халопа» — савецкі мастацкі фільм 1926 года, пастаўлены рэжысёрам Юрыем Тарычам паводле аднайменнай аповесці Канстанціна Шыльдкрэта; сцэнарый дапрацоўваў Віктар Шклоўскі.
Крылы халопа | |
|---|---|
| Жанр | нямое кіно |
| Рэжысёр | |
| Сцэнарыст | |
| У галоўных ролях |
|
| Аператар | |
| Кінакампанія | Савкіно[d] |
| Працягласць | 79 хв. |
| Краіна | |
| Мова | руская |
| Год | 16 лістапада 1926 |
| IMDb | ID 0017047 |
.svg){kind=small}
Прэм’ера карціны адбылася 16 лістапада 1926 года. Міжнародная англійская назва: «The Wings of a Serf». Фільм пракатваўся за мяжой, уключаючы ЗША, Германію і Францыю[1].
Сюжэт
правіцьXVI стагоддзе. Цараванне Івана Грознага.
У вёсцы баярына Лупатава жыве прыгонны Мікішка, таленавіты вынаходнік, які марыць аб палётах. З гэтай мэтай ён майструе самаробныя крылы, на якіх зможа ўзляцець у неба. Ён паказвае сваё вынаходніцтва прыгоннай Фіме, у якую закаханы. У гэты час у суседнім маёнтку ў баярына Курляцава ламаюцца механічныя гадзіннікі, і ён падчас аднаго з набегаў захоплівае механіка-самародка і яго каханую і сілком вязе да сябе. Даведаўшыся пра д’ябальскае на яго думку вынаходства Мікішкі, баярын катуе халопа, а Фіму спакушае, завабіўшы ў баярскія пакоі.
Лупатаў падае цару чалабітную са скаргай на самаўпраўства Курляцава, і Іван Грозны, затаіўшы даўнюю крыўду на шляхетнага баярына, адпраўляе да таго апрычнікаў, якія ўчыняюць разгром у доме баярына, а яго прыгонных вязуць да цара ў Аляксандраўскую Слабаду. Цар займаецца гандлем ільном і трымае на царыцыным двары льнотрапальнае кола, якое раптам ламаецца. Ніхто не можа яго паправіць — атрымліваецца толькі ў Мікішкі. Царыца Марыя Цемрукаўна пытаецца ў прыгоннага, чаго той хоча за папраўку кола, і Мікішка адказвае, што жадае пабудаваць крылы для палёту чалавека.
Даведаўшыся аб задумцы халопа, цар вырашае павесяліць замежных гасцей і загадвае Мікішку зладзіць паказальны палёт. На святы тыдзень пры навале народу ў Мікішкі атрымліваецца паляцець, але Іван Грозны забараняе д’ябальскае вынаходніцтва, а самога халопа саджае ў вязніцу. Аднак прыгожы прыгонны спадабаўся Марыі Цемрукаўне, і яна дапамагае Мікішку збегчы. Пра гэта даведаецца Іван Грозны, прыходзіць у спальню царыцы і душыць яе. Мікішка гіне пры спробе да ўцёкаў[2].
У ролях
правіць| Акцёр | Роля |
|---|---|
| Леанід Леанідаў | цар Іван IV Грозны |
| Сафіят Аскарава | Марыя Цемрукаўна , другая жонка Івана Грознага |
| Мікалай Вітаўтаў | князь Друцкі |
| Іван Клюквін | Мікішка |
| Уладзімір Корш-Саблін | царэвіч Іван |
| Мікалай Празароўскі | Фёдар Басманаў |
| Іван Качалаў | Малюта Скуратаў |
| Соф’я Гарэль | Фіма , нявеста Мікішкі, прыгонная |
| Сцяпан Барысаў | апрычнік Васята |
| Аляксандр Жукаў | Васька Гразноў |
| Арыядна Дзюбіна | Хаят , чаркеска |
| Мсціслаў Кацельнікаў | Івашка , брат Фімы |
| Клаўдзія Чабышова | княгіня Курляцава |
| Іван Арканаў | князь Курляцаў |
| Васіль Макараў | Лупатаў |
| Канстанцін Яфімаў | мітрапаліт |
| Таццяна Барышава | сенцавая дзяўчына |
| Васіль Савіцкі | эпізод |
Вобраз Івана Грознага
правіцьЗ падключэннем да працы над сцэнарыем Віктара Шклоўскага значна павялічылася роля Івана Грознага, які ў трактоўцы стваральнікаў фільма паўставаў не толькі жорсткім дэспатам і садыстам, але таксама купцом, гандляром лёнам. Сцэнарый нёс сляды ўплыву гістарычнай школы Міхаіла Пакроўскага, у канцэпцыі якога галоўнай рухаючай сілай гістарычнага развіцця паўставаў гандлёвы капітал[4]. Як піша даследчык Н. Муцья, «цар Іван Грозны намаляваны ў гэтым фільме як дэспатычны і прыжымісты гаспадар, які асабіста вядуць касавыя кнігі і гандлюе з іншаземцамі»[5]. На думку кіназнаўца Яўгена Марголіта, вобраз Івана Грознага ў фільме Юрыя Тарыча мог паўплываць на «Івана Грознага» Сяргея Эйзенштэйна, паколькі мантажом «крылаў халопа» займалася Эсфір Шуб, добрая знаёмая Эйзенштэйна[6].
Заўвагі
правіцьКрыніцы
правіць- ↑ «Фильм видели в США, во Франции, Германии, Японии, Польше, Австрии, Англии, Аргентине, Мексике, Тунисе и др.». (Красинский А. В. Юрий Тарич. Минск, 1971. С. 68)
- ↑ Советские художественные фильмы. Аннотированный каталог 1961.
- ↑ Крылья холопа (руск.). Мосфильм. Архівавана з першакрыніцы 3 лістапада 2021. Праверана 24 мая 2022.
- ↑ Жанайдаров Даулет. Историческое воображение Виктора Шкловского-сценариста (руск.)(недаступная спасылка). Новое литературное обозрение. Архівавана з першакрыніцы 12 лістапада 2017. Праверана 7 студзеня 2018.
- ↑ Мутья Н. Н. Иван Грозный: историзм и личность правителя в отечественном искусстве XIX-XX вв. М.: Алетейя, 2010. С. 351
- ↑ Евгений Марголит показывает фильм «Крылья холопа» (руск.). Союз кинематографистов Российской Федерации. Архівавана з першакрыніцы 19 сакавіка 2018. Праверана 7 студзеня 2018.
Літаратура
правіць- Советские художественные фильмы. Аннотированный каталог / Сост. Н. А. Глаголева, М. Х. Зак, А. В. Мачерет, Л. А. Парфёнов, В. М. Розина, Э. Л. Сосновский, П. В. Фионов, О. В. Якубович под ред. А. В. Мачерета и др.. — М.: Искусство, 1961. — Т. 1: Немые фильмы (1918—1935 гг.). — 527 с. — 3 000 экз.