Дэфект масы

Дэфе́кт ма́сы — фізічная велічыня, якая выражае ўплыў унутраных узаемадзеянняў на масу састаўной часціцы. Сярод іншага, дэфект масы характарызуе ўстойлівасць атамных ядзер. Абазначаецца звычайна Δm.

У літаратуры сустракаюцца розныя азначэнні тэрміна «дэфект масы»:

• адносна масы ядра вугляроду-12,
• праз энергію сувязі ядра.

Дэфект масы адносна вугляроду-12

У выпадку атама дэфект масы, ці лішак масы (англ.: mass excess) — рознасць паміж масай спакою атама дадзенага ізатопа, выражанаю ў атамных адзінках масы, і масавым лікам дадзенага ізатопа:

$\Delta (Z,A)=M_{a}(Z,A)-A,$

дзе M_a(Z, A) — маса (у а.а.м.) ядра з зарадавым лікам Z і масавым лікам A.

Паводле гэтага азначэння, дэфект масы атама ¹²C роўны нулю:

$\Delta (6,12)=0.$

Дэфект масы, аднесены да аднаго нуклона, называецца ўпаковачным каэфіцыентам:

$f={\frac {\Delta (Z,A)}{A}}.$

Дэфект масы і энергія сувязі

Удзельная энергія сувязі ў залежнасці ад атамнага нумара

Дэфект масы — рознасць паміж масай звязанай сістэмы ўзаемадзейных часціц і сумай іх мас у свабодным стане.

Паводле такога азначэння, у выпадку атама дэфект масы — рознасць паміж сумай мас спакою нуклонаў, якія складаюць ядро дадзенага нукліда, і масай спакою атамнага ядра гэтага нукліда:

$\Delta {m}=[Z\cdot m_{p}+N\cdot m_{n}]-m_{nuc},$

дзе $Z$ — колькасць пратонаў, $N$ — колькасць нейтронаў, $m_{p}$ — маса пратона, $m_{n}$ — маса нейтрона, $m_{nuc}$ — маса ядра.

Згодна з суадносінамі Эйнштэйна, энергія сувязі прапарцыянальная дэфекту масы:

$\Delta E=\Delta m\cdot c^{2},$

дзе $\Delta m$ — дэфект масы і с — скорасць святла ў вакууме.

Як правіла, дэфект масы выражаецца ў кэВ.

Гл. таксама

• Энергія сувязі
• Ядзерная энергія

Літаратура

• Сивухин Д. В. Общий курс физики. — М.: Наука, 1989. — Т. V. Атомная и ядерная физика. Часть 2: Ядерная физика. — 416 с.
• Дэфект мас // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 6: Дадаізм — Застава / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1998. — Т. 6. С. 363.

Спасылкі

• Астронет. Масса и энергия связи ядра