Міністэрства ўнутраных спраў Расійскай імперыі

Міністэрства ўнутраных спраў Расійскай імперыі — орган дзяржаўнай выканаўчай улады Кабінета Міністраў Расійскай імперыі, які ажыццяўляў адміністрацыйна-распарадчыя функцыі ў сферах дзяржаўнай бяспекі, грамадскай бяспекі, аховы правапарадку, кіраўніцтва мясцовымі органамі ўлады, барацьбы з злачыннасцю, аховы месцаў пазбаўлення волі, дазвольнай сістэмы, цэнзуры ў сродках масавай інфармацыі і кнігавыдання.

Міністэрства ўнутраных спраў Расійскай імперыі
скарочана — МУС Расіі
Emblem of the Ministry of the Interior of the Russian Empire.svg
Ministry of Interior building. Saint Petersburg.jpg
Агульная інфармацыя
Краіна Расійская імперыя
Дата стварэння 1819
Папярэдняе ведамства Міністэрства паліцыі Расійскай імперыі
(1810—1819)
Дата скасавання 26 кастрычніка 1917 (8 лістапада 1917)
Заменена на НКУС РСФСР
Вышэйшае ведамства Савет міністраў Расійскай імперыі
Штаб-кватэра Дом 57, Набярэжная ракі Фантанкі, Петраград
Падведамны орган Дэпартамент паліцыі

МУС Расійскай імперыі засяроджвала ў сваіх руках самыя разнастайныя задачы, як паліцыі бяспекі, так і паліцыі дабрабыту.

Будынак МУС РасііПравіць

Будынак на набярэжнай Фантанкі узведзены ў 30-х гадах XIX стагоддзя па праекце выдатнага італьянскага архітэктара Карла Росі пры ўдзеле Язэпа Шарлемань, з’яўляецца складовай часткай ансамбляў плошчы Астроўскага з Александрынскім тэатрам, вуліцы Дойліда Росі і плошчы Ламаносава. З 1847 па 1917 года яго заняло Міністэрства ўнутраных спраў. З 1925 года ў будынку размясцілася друкарня «Леніздат».

Гісторыя і функцыіПравіць

Па думкі графа Сперанскага, міністэрства павінна было мець апеку аб прадукцыйных сілах краіны і быць цалкам чужым функцый паліцыі ахавальнай. Гэты характар МУС змяніўся з далучэннем да яго ў 1819 г. Міністэрства паліцыі.

Наступныя змены ў агульным выніку пашыралі кампетэнцыю МУС, хоць яна часткова звужвалась. Так, у 1826 г. «асаблівая канцылярыя» былога міністра паліцыі была выдзелена ў самастойную III аддзяленне Уласнай Е. И. В. канцылярыі; апеку аб дзяржаўным і народным гаспадарцы збольшага адышло ў падпарадкаванне Міністэрстваў фінансаў і дзяржаўных маёмасцяў. З іншага боку, у 1832 г. да міністэрства ўнутраных спраў далучана, у выглядзе дэпартамента, галоўнае ўпраўленне духоўных спраў замежных спавяданняў, у 1862 г. перададзена ў вядзенне МУС цэнзура, у 1865 г., пры пераўтварэнні Міністэрства шляхоў зносін, — справы будаўнічай паліцыі, у 1868 г. у яго склад увайшло скасаванае Міністэрства пошт і тэлеграфаў Расійскай імперыі, кіраванне якімі і раней, да 1830 г., таксама ўваходзіла ў склад МУС.

У 1880 г. былое трэцяе аддзяленне Уласнай Я. І. В. канцылярыі далучана да МУС і міністра даверана загадванне корпусам жандараў на правах шэфа жандараў. З 1843 г. МУС загадвае статыстычнай часткай, у 1861 г. пры ім утвораны асаблівы земскі аддзел; палажэнне 12 ліпеня 1889 г. аб земскіх участковых начальнікаў прадаставіла яму судовыя функцыі і судовага нагляду. Загадванне турэмнай часткай перададзена ў 1895 г. з МУС у Міністэрства юстыцыі. У 1880 г. было створана адмысловае Міністэрства, злучаушае у сабе гэтак разнастайныя часткі, як пошта і духоўныя справы замежных спавяданняў; але ўжо ў наступным годзе яно было скасавана, а яго справы вернутыя ў вядзенне МУС.

Асаблівае становішча МУС сярод іншых міністэрстваў абумоўліваецца не толькі шматлікасцю, разнастайнасцю і важнасцю яго функцый, але і тым акалічнасцю, што яно ведае перш за ўсё паліцыю, а прымусовае ажыццяўленне ўсіх наогул распараджэнняў ўрада, да якога б міністэрству яно ні ставілася, здзяйснялася, па агульнаму правілу, паліцыяй.

Структура міністэрстваПравіць

Міністру ўнутраных спраў дадзены два таварыша, правы якіх вызначаліся спецыяльнымі пастановамі. У 1895 годзе ў склад МУС быў наступным: савет міністра, адукаваны на агульным падставе, але з некаторым адступленнем па справах земскага аддзела; галоўнае ўпраўленне пошт і тэлеграфаў; галоўнае ўпраўленне па справах друку, ведающее цэнзуру, а роўна якая мае нагляд за прамысловымі ўстановамі, якія адносяцца да друку, і за кніжнай гандлем; земскі аддзел, медыцынскія дэпартамент і савет, дарадчы ветэрынарны камітэт, ператвораны ў красавіку 1901 года ў Ветэрынарнае ўпраўленне МУС Расійскай імперыі, статыстычны савет і цэнтральны статыстычны камітэт, тэхнічна-будаўнічы камітэт, канцылярыя міністра і дэпартаменты агульных спраў, гаспадарчы, паліцыі і духоўных спраў замежных спавяданняў.

Савет міністра складалі кіраўнікі дэпартаментаў, спецыяльна прызначаныя імператарам чыноўнікі, а таксама кіраўнікі ўсіх, акрамя праваслаўнай, рэлігійных канфесій Расіі[1].

Дэпартамент агульных спраў канкураваў з канцылярыі міністра. Прадметы яго ведамства: справаводства па асабістаму складу МУС, частка інспектарскай; справы па дваранскім выбарах, па пытаннях аб правах стану, аб збудаванні помнікаў і аб адкрыцці для гэтага падпісак; загадванне архіўнай часткай усяго міністэрствы і інш.

Дэпартамент паліцыі засяроджваў у сабе галоўнае загадванне справамі агульнай паліцыі; яму падпарадкоўваліся ўсе паліцэйскія органы ў дзяржаве. У прыватнасці, у падпарадкаванні гэтага дэпартамента складаліся: справы аб раскольніках і наогул пра секты, якія ўзнікаюць у нетрах праваслаўнай царквы; справы аб дзяржаўных злачынствах; справы аб нядоімках, так як клопат аб спраўным паступленні падаткаў ўскладалася на агульную паліцыю; справы аб забеспячэнні замежнікаў відамі на пражыванне ў Расіі і пра высылку замежнікаў; справы па сцвярджэнні статутаў розных таварыстваў і клубаў і вырашэння публічных лекцый, чытанняў, выстаў і з'ездаў, і многае іншае. У той жа час, асноўнымі службамі гэтага дэпартамента з'яўляліся доказнай і ахоўныя аддзяленні.

Гаспадарчы дэпартамент ведаў справы па народным харчаванні, грамадскаму прызрэнню, гарадскому грамадскаму кіраванні і земскаму гаспадарцы, па сцвярджэнні царкоўных таварыстваў, брацтваў і папячыцельств, па выдаленню з мяшчанскіх таварыстваў заганных членаў, па вырашэнні навукоўцаў з'ездаў і многія іншае. У 1894 г. у складзе гаспадарчага дэпартамента заснаваны асаблівы страхавы аддзел са страхавым пры ім камітэтам.

Дэпартамент духоўных спраў замежных спавяданняў ведаў, у якасці цэнтральнага ўстанаўлення, справы каталіцкага веравызнанняў, армяна-грыгарыянскага і пратэстанцкіх, а таксама духоўныя справы мусульман, яўрэяў, караімаў і ламаістаў.

Друкаваны орган: Часопіс Міністэрства ўнутраных спраў.

Знакі адрознення і ўзнагародыПравіць

Большую частку сваёй гісторыі Міністэрства ўнутраных спраў Расійскай імперыі не мела дзяржаўных узнагарод, прызначаных спецыяльна для яго супрацоўнікаў. У 1876 годзе імператарам Аляксандрам II была заснавана медаль «За беспарочную службу ў паліцыі», прызначаная для паліцэйскіх і пажарных. У 1887 годзе імператарам Аляксандрам III была заснавана медаль «За беспарочную службу ў турэмнай варце» — для чыноў турэмнага ведамства, да 1895 года , які знаходзіўся ў падпарадкаванні МУС[2].

Акрамя таго, за 115 гадоў існавання МУС Расійскай імперыі, чыны гэтага ведамства ўзнагароджваліся многімі іншымі дзяржаўнымі ўзнагародамі. Напрыклад, вышэйшай узнагародай Расійскай імперыі — ордэнам Андрэя Першазванага было ўзнагароджана 22 вышэйшых службовых асобы міністэрства, нешматлікія з іх атрымалі ўзнагароду непасрэдна за працу на паліцэйскім ніве. Да іх можна аднесці начальніка жандармерыі А. Х. Бенкендорфа, генерал-губернатара Масквы . Д. В. Галіцына, міністраў унутраных спраў Л. А. Пероўскага, с. С. Ланскога, Д. А. Талстога[3].

Гл. таксамаПравіць

  • Міністры ўнутраных спраў Расіі
  • Ведамасныя акругі Расійскай імперыі
  • Тэхнічна-будаўнічы камітэт МУС (ТСК)
  • МУС СССР
  • МУС Расіі

Зноскі

  1. В. Ф. Некрасов и др. МВД России: энциклопедия. — ОЛМА -Пресс, 2002. — С. 12. — 623 с. — ISBN 5-224-03722-0.
  2. Рогов М. А., 2004, с. 21, 23
  3. Рогов М. А., 2004, с. 16