Насельніцтва Азербайджана
Насельніцтва Азербайджана ў сярэдзіне ХХ стагоддзі ўвайшло ў стадыю бурнага росту, што забяспечваецца ў асноўным высокім натуральным прыростам сялян азербайджанскай нацыянальнасці. У выніку насельніцтва рэспублікі за стагоддзе вырасла ў 4 разы, а доля азербайджанцаў ва ўсім насельніцтве павялічылася з 58% да больш чым 90%. У пачатку ХХ стагоддзя Азербайджан працягвае заставацца адным з лідараў па прыросце насельніцтва ў Паўночным паўшар'і: выключаючы афрыканскія краіны, у 2010 годзе яго апярэджвалі толькі Мексіка і Індыя. Аднак працягваецца дэмаграфічны выбух пагражае краіне перанасяленне, хоць яго пагроза здымаецца традыцыйна стабільным адтокам лішкаў маладога насельніцтва, пераважна мужчынскага полу, зарубежнымі. Адной з дэмаграфічных праблем рэспублікі застаецца селектыўны аборт, яшчэ больш ўзмацняе існуючыя палавыя диспророции. У урбанизационном плане дамінуючую ролю ў рэспубліцы гуляе Бакінская агламерацыя, па памеры шматкроць якая пераўзыходзіць усе іншыя гарадскія населеныя пункты.
Насельніцтва правіць
| Год | Насельніцтва тыс. чал. |
Гарадское | Сельскае | ||
|---|---|---|---|---|---|
| Тысяч чал. | Доля | Тысяч чал. | Доля | ||
| 1897 | 1806,7 | 305,1 | 16,89 % | 1501,6 | 83,11 % |
| 1908 | 2014,3 | … | … | … | … |
| 1911 | 2056,5 | … | … | … | … |
| 1912 | 2131,6 | 237,4 | 11,14 % | 1894,2 | 88,86 % |
| 1913 | 2339,2 | 555,9 | 23,76 % | 1783,3 | 76,24 % |
| 1914 | 2068,9 | 438,2 | 21,18 % | 1630,7 | 78,82 % |
| 1915 | 2308,1 | … | … | … | … |
| 1916 | 2385,9 | … | … | … | … |
| 1917 | 2353,7 | 560,2 | 23,80 % | 1793,5 | 76,20 % |
| 1920 | 1952,2 | 405,8 | 20,79 % | 1546,4 | 79,21 % |
| 1923 | 1863,0 | 486,0 | 26,09 % | 1377,0 | 73,91 % |
| 1924 | 2128,7 | … | … | … | … |
| 1925 | 2162,9 | 522,6 | 24,16 % | 1640,3 | 75,84 % |
| 1926 | 2313,7 | 649,5 | 28,07 % | 1664,2 | 71,93 % |
| 1928 | 2417,4 | 681,9 | 28,21 % | 1735,5 | 71,79 % |
| 1929 | 2494,0 | 716,5 | 28,73 % | 1777,5 | 71,27 % |
| 1930 | 2569,5 | 750,9 | 29,22 % | 1818,6 | 70,78 % |
| 1931 | 2673,6 | 811,6 | 30,36 % | 1862,0 | 69,64 % |
| 1932 | 2784,6 | 893,6 | 32,09 % | 1891,0 | 67,91 % |
| 1933 | 2891,0 | 970,0 | 33,55 % | 1921,0 | 66,45 % |
| 1934 | 2869,6 | 922,1 | 32,13 % | 1947,5 | 67,87 % |
| 1935 | 2933,8 | 977,0 | 33,30 % | 1956,8 | 66,70 % |
| 1936 | 3004,3 | 1029,3 | 34,26 % | 1975,0 | 65,74 % |
| 1937 | 3082,6 | 1070,2 | 34,72 % | 2012,4 | 65,28 % |
| 1938 | 3167,4 | 1112,2 | 35,11 % | 2055,2 | 64,89 % |
| 1939 | 3205,2 | 1156,8 | 36,09 % | 2048,4 | 63,91 % |
| 1940 | 3274,0 | 1212,0 | 37,02 % | 2062,0 | 62,98 % |
| 1941 | 3331,8 | 1239,8 | 37,21 % | 2092 | 62,79 % |
| 1942 | 3157,1 | 1195,5 | 37,87 % | 1961,6 | 62,13 % |
| 1943 | 2918,1 | 1138,1 | 39,00 % | 1780,0 | 61,00 % |
| 1944 | 2776,7 | 1105,8 | 39,82 % | 1670,9 | 60,18 % |
| 1945 | 2705,6 | 1118,5 | 41,34 % | 1587,1 | 58,66 % |
| 1946 | 2734,5 | 1159,9 | 42,42 % | 1574,6 | 57,58 % |
| 1947 | 2740,5 | 1163,1 | 42,44 % | 1577,4 | 57,56 % |
| 1948 | 2699,3 | 1110,1 | 41,13 % | 1589,2 | 58,87 % |
| 1949 | 2732,6 | 1149,1 | 42,05 % | 1583,5 | 57,95 % |
| 1950 | 2858,9 | 1252,3 | 43,80 % | 1606,6 | 56,20 % |
| 1951 | 2933,5 | 1320,2 | 45,00 % | 1613,3 | 55,00 % |
| 1952 | 3056,5 | 1379,3 | 45,13 % | 1677,2 | 54,87 % |
| 1953 | 3149,3 | 1440,6 | 45,74 % | 1708,7 | 54,26 % |
| 1954 | 3191,9 | 1537,5 | 48,17 % | 1654,4 | 51,83 % |
| 1955 | 3277,2 | 1584,6 | 48,35 % | 1692,6 | 51,65 % |
| 1956 | 3374,8 | 1617,0 | 47,91 % | 1757,8 | 52,09 % |
| 1957 | 3484,3 | 1665,4 | 47,80 % | 1818,9 | 52,20 % |
| 1958 | 3595,0 | 1711,3 | 47,60 % | 1883,7 | 52,40 % |
| 1959 | 3697,7 | 1767,3 | 47,79 % | 1930,4 | 52,21 % |
| 1960 | 3815,7 | 1835,2 | 48,10 % | 1980,5 | 51,90 % |
| 1961 | 3973,3 | 1946,7 | 48,99 % | 2026,6 | 51,01 % |
| 1962 | 4118,2 | 2018,3 | 49,01 % | 2099,9 | 50,99 % |
| 1963 | 4218,1 | 2088,8 | 49,52 % | 2129,3 | 50,48 % |
| 1964 | 4369,0 | 2163,9 | 49,53 % | 2205,1 | 50,47 % |
| 1965 | 4509,5 | 2238,8 | 49,65 % | 2270,7 | 50,35 % |
| 1966 | 4639,8 | 2300,3 | 49,58 % | 2339,5 | 50,42 % |
| 1967 | 4776,5 | 2382,9 | 49,89 % | 2393,6 | 50,11 % |
| 1968 | 4887,5 | 2444,9 | 50,02 % | 2442,6 | 49,98 % |
| 1969 | 5009,5 | 2503,7 | 49,98 % | 2505,8 | 50,02 % |
| 1970 | 5117,1 | 2564,6 | 50,12 % | 2552,5 | 49,88 % |
| 1971 | 5227,0 | 2632,3 | 50,36 % | 2594,7 | 49,64 % |
| 1972 | 5338,9 | 2706,9 | 50,70 % | 2632,0 | 49,30 % |
| 1973 | 5444,0 | 2777,0 | 51,01 % | 2667,0 | 48,99 % |
| 1974 | 5543,8 | 2854,1 | 51,48 % | 2689,7 | 48,52 % |
| 1975 | 5644,4 | 2921,3 | 51,76 % | 2723,1 | 48,24 % |
| 1976 | 5733,7 | 2993,3 | 52,21 % | 2740,4 | 47,79 % |
| 1977 | 5828,3 | 3065,4 | 52,60 % | 2762,9 | 47,40 % |
| 1978 | 5924,0 | 3128,2 | 52,81 % | 2795,8 | 47,19 % |
| 1979 | 6028,3 | 3200,3 | 53,09 % | 2828,0 | 46,91 % |
| 1980 | 6114,3 | 3247,5 | 53,11 % | 2866,8 | 46,89 % |
| 1981 | 6206,7 | 3301,5 | 53,19 % | 2905,2 | 46,81 % |
| 1982 | 6308,8 | 3355,9 | 53,19 % | 2952,9 | 46,81 % |
| 1983 | 6406,3 | 3407,0 | 53,18 % | 2999,3 | 46,82 % |
| 1984 | 6513,3 | 3459,8 | 53,12 % | 3053,5 | 46,88 % |
| 1985 | 6622,4 | 3524,5 | 53,22 % | 3097,9 | 46,78 % |
| 1986 | 6717,9 | 3588,0 | 53,41 % | 3129,9 | 46,59 % |
| 1987 | 6822,7 | 3651,3 | 53,52 % | 3171,4 | 46,48 % |
| 1988 | 6928,0 | 3722,6 | 53,73 % | 3205,4 | 46,27 % |
| 1989 | 7021,2 | 3805,9 | 54,21 % | 3215,3 | 45,79 % |
| 1990 | 7131,9 | 3847,3 | 53,94 % | 3284,6 | 46,06 % |
| 1991 | 7218,5 | 3858,3 | 53,45 % | 3360,2 | 46,55 % |
| 1992 | 7324,1 | 3884,4 | 53,04 % | 3439,7 | 46,96 % |
| 1993 | 7440,0 | 3928,5 | 52,80 % | 3511,5 | 47,20 % |
| 1994 | 7549,6 | 3970,9 | 52,60 % | 3578,7 | 47,40 % |
| 1995 | 7643,5 | 4005,6 | 52,41 % | 3637,9 | 47,59 % |
| 1996 | 7726,2 | 4034,5 | 52,22 % | 3691,7 | 47,78 % |
| 1997 | 7799,8 | 4057,8 | 52,02 % | 3742,0 | 47,98 % |
| 1998 | 7876,7 | 4082,5 | 51,83 % | 3794,2 | 48,17 % |
| 1999 | 7953,4 | 4064,3 | 51,10 % | 3889,1 | 48,90 % |
| 2000 | 8032,8 | 4107,3 | 51,13 % | 3925,5 | 48,87 % |
| 2001 | 8114,3 | 4149,1 | 51,13 % | 3965,2 | 48,87 % |
| 2002 | 8191,4 | 4192,6 | 51,18 % | 3998,8 | 48,82 % |
| 2003 | 8269,2 | 4237,6 | 51,25 % | 4031,6 | 48,75 % |
| 2004 | 8349,1 | 4358,4 | 52,20 % | 3990,7 | 47,80 % |
| 2005 | 8447,4 | 4423,4 | 52,36 % | 4024,0 | 47,64 % |
| 2006 | 8553,1 | 4502,4 | 52,64 % | 4050,7 | 47,36 % |
| 2007 | 8666,1 | 4564,2 | 52,67 % | 4101,9 | 47,33 % |
| 2008 | 8779,9 | 4652,2 | 52,99 % | 4127,7 | 47,01 % |
| 2009 | 8897,0 | 4727,8 | 53,14 % | 4169,2 | 46,86 % |
| 2010 | 8997,6 | 4774,9 | 53,07 % | 4222,7 | 46,93 % |
| 2011 | 9111,1 | 4829,5 | 53,01 % | 4281,6 | 46,99 % |
| 2012 | 9235,1 | 4888,7 | 52,94 % | 4346,4 | 47,06 % |
| 2014 | 9477,0 | 5041,8 | 53,20 % | 4435,20 | 46,80 % |
У 2014 годзе Дзяржаўны камітэт статыстыкі Азербайджана ацаніў колькасць насельніцтва краіны ў 9 млн. 477 тыс.[1], пры гэтым адзначаючы, што больш за мільён грамадзян краіны з гэтага ліку пражывалі за межамі краіны (у Расіі, Турцыі, Украіне і іншых краінах), каля 120 тыс. на тэрыторыях, якія кантралююцца сіламі НКР, і каля 240 тыс. з'яўляліся замежнымі грамадзянамі, якія пражываюць у Азербайджане[2].
Гарадское насельніцтва на 1 ліпеня 2013 года складала 53,1% ад насельніцтва, а сельская — 46,9%[3]. Мужчыны склалі 49,7% ад агульнага насельніцтва, жанчыны — 50,3%, гэта значыць на кожныя 1000 мужчын прыпадае 1013 жанчын[3].
Чаканая працягласць жыцця тых, хто нарадзіўся складае 72.6 года, у тым ліку ў мужчын — 69.9 гадоў, у жанчын 75.4 гадоў. (Даныя на 2008 год).
На 01.01.2014 г. насельніцтва Азербайджана складала 9 як 477 тыс. Чал[1].
У 2010 годзе ў Азербайджане нарадзілася 165,6 тыс. Дзяцей, нараджальнасць складае 18.5 на 1000 чалавек. У сярэднім на кожную жанчыну на працягу ўсёй яе жыцці даводзіцца два народжаных дзіцяці.
У 2010 годзе памерлі 53,6 тыс. Чалавек. Смяротнасць складае, па дадзеных 2010 года, 6.0 смерцяў на 1000 чалавек[4].
Шчыльнасць насельніцтва правіць
Ўзрасла і шчыльнасць насельніцтва Азербайджана з 89,2 чал./км² ў 1995 годзе на 97,4 чал./км² у 2006 г.[5]. У рэспубліцы назіраецца рост дыспрапорцыі ў шчыльнасці насельніцтва: Апшэронскі паўвостраў дэманструе прыкметы перанасялення, у той час як з горных раёнах назіраецца працэс адтоку насельніцтва[6].
Дэмаграфічная сітуацыя правіць
У пачатку XXI стагоддзя не назіралася гэтак значнага адтоку або прытоку насельніцтва, як у 1990-я гг. Так, у 2004 годзе Азербайджан пакінулі 2,8 тысяч чалавек, але пры гэтым у краіну пераехалі на пастаяннае месца жыхарства 2,4 тысяч чалавек, тым самым колькасць насельніцтва істотна не змянілася[7].
Этнічны склад насельніцтва Азербайджана правіць
| Народ | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Колькасць | Працэнт | Колькасць | Працэнт | Колькасць | Працэнт | Колькасць | Працэнт | Колькасць | Працэнт | |
| Усяго | 3 205 150 | 6 026 515 | 7 021 178 | 7 953 438 | 8 922 447 | |||||
| Азербайджанцы | 1 870 471 | 58,4 % | 4 708 832 | 78,1 % | 5 804 980 | 82,7 %[15] | 7 205 439 | 90,6 % | 8 172 800 | 91,6 % |
| Лезгіны | 111 666 | 3,5 % | 158 057 | 2,6 % | 171 395 | 2,4 % | 178 021 | 2,2 % | 180 300 | 2,0 % |
| Армяне | 388 025 | 12,1 % | 475 486 | 7,9 % | 390 505 | 5,6 % | 163/120 7001[16] | 1,5 %[16] | 120 3001[16] | 1,4 %[16] |
| Рускія | 528 318 | 16,5 % | 475 255 | 7,9 % | 392 304 | 5,6 % | 141 650 | 1,8 % | 119 300 | 1,3 % |
| Талышы | 87 510 | 2,7 % | н/д | н/д | 21 169 | 0,3 % | 75 863 | 1,0 % | 112 000 | 1,3 % |
| Аварцы | 15 740[17] | 0,5 % | 35 991 | 0,6 % | 44 072 | 0,6 % | 50 303 | 0,6 % | 49 800 | 0,6 % |
| Туркі | 600 | 0,0 % | 7 926 | 0,1 % | 17 705 | 0,2 % | 43 423 | 0,5 % | 38 000 | 0,4 % |
| Татары | 27 591 | 0,9 % | 31 350[18] | 0,5 % | 28 600 | 0,4 % | 30 010 | 0,4 % | 25 900 | 0,3 % |
| Украінцы | 23 643 | 0,7 % | 26 402 | 0,4 % | 32 345 | 0,5 % | 28 903 | 0,4 % | 21 500 | 0,2 % |
| Цахуры | н/д | 8 546 | 0,1 % | 13 318 | 0,2 % | 15 731 | 0,2 % | 12 300 | 0,1 % | |
| Грузіны | 10 196 | 0,3 % | 11 412 | 0,2 % | 14 197 | 0,2 % | 14 864 | 0,2 % | 9 900 | 0,1 % |
| Курды | 6 005 | 0,2 % | 5 676 | 0,1 % | 12 226 | 0,2 % | 13 019 | 0,2 % | 6 100 | 0,1 % |
| Таты | н/д | н/д | н/д | 10 239 | 0,1 % | 9 988 | 0,1 % | 25 200 | 0,3 % | |
| Яўрэі | 41 245 | 1,3 % | 35 487[19] | 0,6 % | 30 800 | 0,4 % | 8 910 | 0,1 % | 9 100 | 0,1 % |
| Удіны | н/д | 5 841 | 0,1 % | 6 125 | 0,1 % | 4 066 | 0,1 % | 3 800 | 0,0 % | |
| Іншыя | 40 200 | 0,8 % | 41 500 | 0,6 % | 12 412 | 0,1 % | 9 500 | 0,1 % | ||
Зноскі
- ↑ а б Дзяржкамстат Азербайджана. Даныя Архівавана 6 снежня 2015. па колькасці насельніцтва краіны. (англ.)
- ↑ Прамежкавы даклад No. 2 БДІПЧ АБСЕ адносна прэзідэнцкіх выбараў у Азербайджане 9 кастрычніка 2013 года. Старонка 4, нататка 13:
(англ.)According to the SSC estimations the non-voting population includes more than 1 million Azerbaijani citizens living in the Russian Federation, Turkey, Ukraine and other countries; 120,000 living in occupied territories and some 240,000 foreign citizens that have residence in Azerbaijan.
- ↑ а б Насельніцтва Азербайджана перавысіла 9,4 млн чалавек (руск.)(недаступная спасылка). «Эхо Кавказа» (15 ліпеня 2013). Архівавана з першакрыніцы 4 лютага 2014. Праверана 15 ліпеня 2013.
- ↑ Azstat.org — The State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan (Дзяржаўны камітэт статыстыкі Азербайджана) (англ.)
- ↑ Група аўтараў. Пад рэдакцыяй Ірыны Паповай. Супрацоўніцтва для вырашэння праблемы адходаў. Тэзісы дакладаў 5-й міжнароднай канферэнцыі. — 2008. — С. 32. — ISBN 9668337107, 9789668337109. (руск.)
- ↑ Еўразійская панорама (руск.)
- ↑ Ацэнкі статыстыкі беднасці ў Азербайджане(недаступная спасылка). Даклад Дзяржкамстата Азербайджанскай Рэспублікі (2005 г.). Архівавана з першакрыніцы 17 красавіка 2012. Праверана 25 лютага 2017. (руск.)
- ↑ Усесаюзная перапіс насельніцтва 1939 году. Нацыянальны склад насельніцтва па рэспубліках СССР. «Демоскоп». (руск.)
- ↑ Усесаюзная перапіс насельніцтва 1979 года. Нацыянальны склад насельніцтва па рэспубліках СССР. «Демоскоп». Архівавана з першакрыніцы 26 жніўня 2011. Праверана 25 лютага 2017. (руск.)
- ↑ а б AZERBAIJAN DAILY DIGEST(недаступная спасылка). «EurasiaNet». Архівавана з першакрыніцы 16 ліпеня 2007. Праверана 25 лютага 2017. (англ.)
- ↑ а б Этнічны склад Азербайджана (па перапісу 1999 году). «Демоскоп» (12 сакавіка 2001). Архівавана з першакрыніцы 26 жніўня 2011. Праверана 25 лютага 2017. (руск.)
- ↑ Усесаюзная перапіс насельніцтва 1989 года. Нацыянальны склад насельніцтва па рэспубліках СССР. «Демоскоп». Архівавана з першакрыніцы 26 жніўня 2011. Праверана 25 лютага 2017. (руск.)
- ↑ Ed 2002 43rd, Taylor & Francis Group. Azerbaijan // The Europa World Year Book 2003. — Taylor & Francis, 2003, 2002. — С. 621. — ISBN 1857432274, 9781857432275. (руск.)
- ↑ Censuses of Republic of Azerbaijan 1979, 1989, 1999, 2009 Azstat.org — The State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan (англ.)
- ↑ Snežana Trifunovska, Fernand de Varennes. Minority Rights in Europe. — Cambridge University Press, 2001. — С. 398. — ISBN 9067041270, 9789067041270. (англ.)
- ↑ а б в г У межах падкантрольнай Азербайджану тэрыторыі жыве 163 армян. 120 700 — Афіцыйная адзнака Дзяржаўнага Статыстычнага Камітэта Азербайджана, якая ўлічвае армянаў у раёнах Азербайджана, падкантрольных непрызнанай Нагорна-Карабахскай Рэспубліцы. Па дадзеных самой НКР (перапіс 2005) на падкантрольнай ёй частцы тэрыторыі Азербайджана жыло 137 380 армян (см., см. Архівавана 3 кастрычніка 2008.) (англ.)
- ↑ У перапісе пазначаны як «авары»
- ↑ Па Усесаюзнай перапісу насельніцтва 1979 года татары — 31 204 крымскія татары — 146 чалавек
- ↑ Па Усесаюзнай перапісу насельніцтва 1979 года габрэі — 33 248 Горскія габрэі - 2 123 грузінскія габрэі — 32, сярэднеазіяцкія габрэі — 84
Спасылкі правіць
|
Насельніцтва Азербайджана на Вікісховішчы |
|---|
- Дзяржаўны камітэт статыстыкі Азербайджана (азерб.) (англ.)
- World Health Organization. Global Health Observatory — медыка-статыстычныя паказчыкі Азербайджана ад Сусветнай арганізацыі аховы здароўя (СААЗ) (англ.) (руск.)
- UNICEF. Statistics and Monitoring Архівавана 4 студзеня 2017. — статыстычныя даныя аб стане і становішчы дзяцей Азербайджана ад ЮНІСЕФ (англ.)
- The World Bank. Countries and Economies — статыстычныя паказчыкі Азербайджана Сусветнага банка (СБ) (англ.) (руск.)
- International Labor Organization. Country Profile(недаступная спасылка) — эканоміка-статыстычныя паказчыкі Азербайджана ад Міжнароднай арганізацыі працы (МОП) (англ.)
- UNDP in Azerbaijan — Праграма развіцця ААН у Азербайджане (англ.)
- U.S. Census Bureau — ацэнкі насельніцтва свету ад Бюро перапісу насельніцтва ЗША (англ.)