Нова Воля

Нова Воля
Краіна	Польшча
Ваяводства	Падляскае
Павет	Беластоцкі
Гміна	Міхалова
Каардынаты	53°00′05″ пн. ш. 23°37′28″ у. д.HGЯO
Вышыня цэнтра	168 м
Насельніцтва	328 чалавек (2013)
Часавы пояс	UTC+1, летам UTC+2
Тэлефонны код	+48 (+48) 85
Паштовы індэкс	16-050
Аўтамабільны код	BIA
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Но́ва Во́ля (польск.: Nowa Wola), трыдыцыйная беларуская назва — Но́вая Во́ля (на мясцовай беларускай гаворцы: Но́ва Во́ля^[2]) — вёска ў Беластоцкім павеце Падляскага ваяводства Польшчы. Знаходзіцца ў гміне Міхалова.

Праз вёску праходзіць ваяводская дарога 686.

Насельніцтва

Большасць насельніцтва вёскі складаюць этнічныя беларусы, пераважна праваслаўныя (прыход Нараджэння Яна Хрысціцеля ў вёсцы^[3]). Невялікую частку насельніцтва вёскі складаюць каталікі (парафія Божага Провіду ў Міхалове^[4]), пераважна з польскай нацыянальнай ідэнтыфікацыяй.

Гісторыя

Новая Воля была заснавана ў пачатку XVIII стагоддзя ў межах заблудаўскіх маёнткаў Радзівілаў, тутэйшыя мужыкі працавалі ў фальварку ў Геранімове. У 1743 годзе Ганна Кацярына Радзівіл фундавала тут уніяцкую царкву ў гонар Нараджэння Божай Маці^[2]. Вёска добра развівалася і ў 1763 годзе налічвала 125 хатаў. У 1771 годзе непадалёк Новай Волі адбылася бітва паміж барскімі канфедэратамі і расійскім войскам, у выніку чаго вёска была часткова знішчаная (у 1789 годзе было тут 112 хат)^[5]. Верагодна ў канцы 18 ст. ва ўрочышчы Камянны Брод была пабудавана царква Узнясення Гасподняга^[6].

Пасля бунту тутэйшых мужыкоў у 1815 годзе Міхал Геранім Радзівіл паменшыўся памер паншчыны для Новай Волі. У 1845 годзе царква з Каменнага Брода была перанесена на могілкі. Чарговы пратэст адбыўся ў 1846 годзе, калі пад кіраўніцтвам Рыгора Серады мужыкі адмовіліся працаваць у лесе на загад уладальніка маёнтка ў Геранімове генерала Казіміра Дзяконскага. 38 мужыкоў было арыштавана царскімі ўладамі і прымушана да прыняцця прысягі на вернасць царскаму ўраду і ген. К. Дзяконскаму. Калі ў Новую Волю прыбылі 4 роты царскага войска, пасля катавання нававольцы прынялі пад прымусам прысягу. У 1859 года стараннямі айца Яна Раздзялоўскага была тут адкрыта першая школа. Нававольскія мужыкі атрымалі асабістую свабоду і надзелы зямлі ў 1866 годзе. Вёска пачала хутка развівацца і ў 1806 годзе пачалася пабудова новай царквы ў гонар Нараджэння Яна Хрысціцеля. Была асвячона епіскапам беластоцкім Уладзімірам.

У час Першай сусветнай вайны большасць нававольцаў падалося ў бежанства ў глыб Расіі, а большая частка вёскі (са старой царвой) была спалена ў выніку нямецка-расійскіх змаганняў. Вяртанне з бежанства працягалася ажно да 1922 года^[5].

Хатні хоспіс у будынку былой школы.

У міжваенны перыяд Новая Воля прыналежала да гміны Міхалова Беластоцкага павета Беластоцкага ваяводства. Паводле польскага перапісу насельніцтва 1921 года пражывала тут 224 жыхароў (8 каталікоў і 216 праваслаўных, 9 палякаў і 215 беларусаў)^[7].

У 1939—1944 гадах уваходзіла ў склад Беластоцкай вобласці БССР.

З 17 да 22 ліпеня 1944 года немцы абараняліся тут ад савецкага наступлення, што стала прычынай вялікіх пажараў у вёсцы — згарэла 75 хат. Вёска хутка адбудавалася, але ўжо ў 1950-х гадах пачаўся працэс адплыву маладзёжы і з гэтага часу Новая Воля пастаянна меншае^[5]. З 2012 года ў будынку былой школы дзейнічае Падляскі анкалагічны хоспіс^[8].

Крыніцы

↑ Główny Urząd Statystyczny. Bank Danych Lokalnych. (польск.) (16 чэрвеня 2015).
↑ ^а ^б Atlas gwar wschodniosłowiańskich Białostocczyzny, red. S. Glinka, A. Obrębska-Jabłonowska, J. Siatkowski, t. 1, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1980, s. 49 (нявызн.)(недаступная спасылка) (16 чэрвеня 2015). Архівавана з першакрыніцы 3 красавіка 2019. Праверана 16 чэрвеня 2015.
↑ Parafia Narodzenia Świętego Jana Chrzciciela w Nowej Woli (польск.) (16 чэрвеня 2015). Архівавана з першакрыніцы 28 верасня 2007. Праверана 16 чэрвеня 2015.
↑ Parafia Opatrzności Bożej, Michałowo (польск.). Parafie. Archidiecezja Białostocka. Праверана 16 чэрвеня 2015.
↑ ^а ^б ^в Leszek Nos. Monografia Gminy Michałowo (польск.)(недаступная спасылка). Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Michałowskiej (16 чэрвеня 2015). — Białystok 1996. Архівавана з першакрыніцы 3 сакавіка 2017. Праверана 16 чэрвеня 2015.
↑ Nowa Wola II (польск.). Kościoły drewniane w Polsce. Праверана 16 чэрвеня 2015.
↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej : opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 5. Województwo białostockie, с. 16 (польск.). Праверана 16 чэрвеня 2015.
↑ Хоспіс у Новай Волі (нявызн.). Праверана 16 чэрвеня 2015.

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Нова Воля

[gus-1] Główny Urząd Statystyczny. Bank Danych Lokalnych. (польск.) (16 чэрвеня 2015).

[atlas-2] а ^б Atlas gwar wschodniosłowiańskich Białostocczyzny, red. S. Glinka, A. Obrębska-Jabłonowska, J. Siatkowski, t. 1, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1980, s. 49 (нявызн.)(недаступная спасылка) (16 чэрвеня 2015). Архівавана з першакрыніцы 3 красавіка 2019. Праверана 16 чэрвеня 2015.

[nvolpar-3] Parafia Narodzenia Świętego Jana Chrzciciela w Nowej Woli (польск.) (16 чэрвеня 2015). Архівавана з першакрыніцы 28 верасня 2007. Праверана 16 чэрвеня 2015.

[michparkatkry-4] Parafia Opatrzności Bożej, Michałowo (польск.). Parafie. Archidiecezja Białostocka. Праверана 16 чэрвеня 2015.

[gminamichałova-5] а ^б ^в Leszek Nos. Monografia Gminy Michałowo (польск.)(недаступная спасылка). Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Michałowskiej (16 чэрвеня 2015). — Białystok 1996. Архівавана з першакрыніцы 3 сакавіка 2017. Праверана 16 чэрвеня 2015.

[novavolamahiłki-6] Nowa Wola II (польск.). Kościoły drewniane w Polsce. Праверана 16 чэрвеня 2015.

[autonazwa2-7] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej : opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 5. Województwo białostockie, с. 16 (польск.). Праверана 16 чэрвеня 2015.

[chospis-8] Хоспіс у Новай Волі (нявызн.). Праверана 16 чэрвеня 2015.

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]