Рэльеф Азербайджана
Рэльеф Азербайджана вельмі разнастайны. Больш за палову тэрыторыі Азербайджана займаюць горы, якія адносяцца да сістэмы Вялікага Каўказа на поўначы і Малога Каўказа на захадзе і паўднёвым захадзе. Разам з Талышскими гарамі, яны ахопліваюць Кура-Араксінская нізіна з поўначы, захаду і паўднёвага ўсходу.[1]
Сярэдняя вышыня рэспублікі да 400 метраў. Амплітуда вышынь сушы вагаецца ад — 26,5 м (Кура-Араксінская нізіна) ніжэй за ўзровень акіяна да 4466 м абсалютнай вышыні (вяршыня Базардзюзю). Розніца вышынь складае 4500 метраў.[1]
Участкі, размешчаныя ніжэй ўзроўню акіяна, складаюць 18% агульнай тэрыторыі рэспублікі, участкі вышынёй ад 0 да 200 метраў — 24%, 200—500 метраў — 15,5%, 500—1000 метраў — 15,5%, 1000—2000 — 19,5%, 2000-3000 — 6,5%, вышэй за 3000 метраў — 1%. Сярэдняя вышыня — 384 метра. Асноўнымі араграфічныя адзінкамі Азербайджанскай Рэспублікі з'яўляюцца горныя сістэмы Вялікага Каўказа, Малога Каўказа і Талыша, Самур-Дзявечынская нізіна (разам з Гусарскай нахільнай раўнінай), Курынская нізіна.[1]
Рэльеф правіць
На тэрыторыі Азербайджана вылучаюць 5 розных па паходжанні тыпы рэльефу:
- У паўднёва-ўсходняй частцы Вялікага Каўказа ёсць два горныя хрыбты: з вяршыняй Базардзюзю (4466 метраў) Галоўны або межавы, з вяршыняй Шахдаг (4244 метра) Вялікі ці Бакавы. Да паўднёвым захадзе горныя хрыбты паступова памяншаюцца на 1000—700 метраў. Галоўны Каўказскі хрыбет акружаны перадгор’ямі: на паўночным захадзе — раўнінныя лугі, на паўднёвым усходзе — Габустан, на паўднёвым захадзе — Алазань-Хафтаран, на паўночным усходзе — Гусарская нахільная раўніна.[1]
- Малы Каўказ ахоплівае паўднёва-заходнюю і заходнюю часткі рэспублікі, мае параўнальна невялікі узвышшам, складаецца з шэрагу хрыбтоў і лугоў, з’яўляецца горнай тэрыторыяй са складанай структурай. Асноўнымі горнымі хрыбтамі ёсць Мураўдаг, Шахдаг і Зангезур. Карабахскае пласкагор’е, пачынаючы ад поўдня Мураўдага да ракі Аракс, знаходзіцца на дугападобных конусах пагаслых вулканаў і лаве чацвёртага перыяду.[1]
- Талышскія горы размешчаны на паўднёва-ўсходняй ускраіне краіны і складаюць пераходнае звяно ад гор Малога Каўказа да Ельбурскіх гор. Яны складаюцца з трох асноўных горных хрыбтоў вышынёй 2477 метраў.[1]
- Кура-Араксінская нізіна ахоплівае прастору паміж Вялікім і Малым Каўказам, Талышскімі гарамі. Будучы найбуйнейшай на Паўднёвым Каўказе міжгорная нізінай, яна займае цэнтральную частку краіны. Нізіна паміж рэкамі Кура і Аракс дзеліцца на 5 раўнін: Мугансую, Мільскую, Карабахскую, Шырванскую і Сальянскую.[1]
- На поўнач ад Апшаронскага паўвострава, на берагах Каспійскага мора знаходзіцца Самур-Дзявечынская нізіна, якая абапіраецца на Гусарскую нахільную раўніну. На поўдзень ад Апшэронскага паўвострава, уздоўж схілаў Талышскіх гор, праходзіць вузкая паласа Лянкяранскай нізіны. Большая частка Кура-Араксінскай, Самур-Дзявечынскай, Лянкяранской нізіны, а таксама Апшэронскага паўвострава знаходзіцца ніжэй акіянскага ўзроўню (да −28 м).[1]
Гл. таксама правіць
Зноскі
- ↑ а б в г д е ё ж Азербайджан — Рэльеф Архівавана 22 жніўня 2015. Azerbaijan.az (руск.)
Літаратура правіць
- Рэльеф Азербайджана, Каардынацыйны Савет Азербайджанскай Моладзі (руск.)