Вікіпедыя

Сутыкненні ў Нагорным Карабаху (2023)

Сутыкненні ў Карабаху 2023 года (азербайджанскі бок выкарыстоўвае назвы «ваенная аперацыя» і «антытэрарыстычная аперацыя») — канфлікт паміж узброенымі сіламі Азербайджана з аднаго боку і ўзброенымі фарміраваннямі непрызнанай Нагорна-Карабахскай Рэспублікі (НКР) і Арменіі з другога, які пачаўся 19 верасня 2023 года[1]. Сутыкненні завяршыліся спыненнем баявых дзеянняў на ўмовах Азербайджана 20 верасня.

Сутыкненні ў Нагорным Карабаху
Асноўны канфлікт: Карабахскі канфлікт
Дата з 19 па 20 верасня 2023
Месца Нагорны Карабах
Вынік пагадненне аб спыненні агню на ўмовах Азербайджана
Праціўнікі
 Азербайджан  Арменія
Нагорна-Карабахская Рэспубліка Нагорны Карабах
Камандуючыя
Азербайджан Ільхам Аліеў Арменія Нікол Пашынян
Нагорна-Карабахская Рэспубліка Самвел Шахрамян
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Напярэдадні правіць

Пасля Другой Карабахскай вайны, падчас якой азербайджанцы захапілі некалькі раёнаў, у Нагорны Карабах накіраваны расійскія міратворцы. Ім было даручана прадухіліць аднаўленне канфлікту[2].

Баявым дзеянням папярэднічала блакада НКР з боку Азербайджана, якая вялася ўжо на працягу дзевяці месяцаў[3].

З 11 па 20 верасня на тэрыторыі Арменіі праходзілі сумесныя з ЗША ваенныя вучэнні міратворцаў «Eagle Partner 2023»[4].

Ход падзей правіць

Раніцай 19 верасня 2023 года Міністэрства абароны Азербайджана афіцыйна паведаміла, што «ў мэтах спынення шырокамаштабных правакацый у карабахскім эканамічным раёне, раззбраення і вываду фарміраванняў УС Арменіі з нашых тэрыторый, нейтралізацыі іх ваеннай інфраструктуры, забеспячэння бяспекі мірнага насельніцтва, якое вярнулася на вызваленыя ад акупацыі тэрыторыі, грамадзянскіх служачых, задзейнічаных у будаўніча-аднаўленчых работах і нашых вайскоўцаў, а таксама аднаўлення канстытуцыйнага ладу Азербайджанскай Рэспублікі, у рэгіёне пачаты антытэрарыстычныя мерапрыемствы лакальнага характару». Па армянскіх пазіцыях была прыменена высокадакладная зброя[5].

Былы дзяржміністр, які знаходзіўся ў Нагорным Карабаху, Рубен Варданян паведаміў аб масіраваным артылерыйскім абстрэле з боку УС Азербайджана[6].

20 верасня начальнік прэс-службы Мінабароны Азербайджана Анар Эйвазаў паведаміў, што раніцай азербайджанцы знішчылі вайсковую часць праціўніка ў сяле Танашен на поўначы Нагорнага Карабаха і ў якасці трафеяў захапілі шэсць ваенных аўтамабіляў «Урал» з боекамплектамі да мінамётаў і чатыры мінамёты[7].

Інфармацыйны цэнтр НКР заявіў, што яе ўлады прынялі прапанову расійскіх міратворцаў аб спыненні агню з 13:00 20 верасня 2023 года[8]. У заяве таксама паведамляецца аб поўным раззбраенні арміі Карабаха і вывадзе цяжкай тэхнікі з тэрыторыі непрызнанай рэспублікі і аб тым, што 21 верасня на сустрэчы ў горадзе Еўлах будуць абмяркоўвацца пытанні Баку «аб рэінтэграцыі, забеспячэнні правоў і бяспекі армян Нагорнага Карабаха, а таксама пытанні забеспячэння жыццядзейнасці насельніцтва Нагорнага Карабаха ў рамках Канстытуцыі Азербайджана»[9][10]. Згодна з навіннай стужкай Рускай службы BBC, Міністэрства абароны Азербайджана пацвердзіла гатоўнасць прыпыніць баі, калі НКР здасць усё ўзбраенне і цяжкую тэхніку, вайскоўцы складуць зброю і сыдуць з баявых пазіцый. У НКР, у сваю чаргу, пагадзіліся на гэтыя ўмовы[11].

Наступствы правіць

Новы віток супрацьстаяння стварыў небяспеку для армянскага насельніцтва Нагорнага Карабаха. Раніцай 25 верасня Арцахскі інфармацыйны штаб паведаміў, што ўсе грамадзяне, якія жадаюць пераехаць у Арменію, могуць пакінуць рэгіён[12].

28 верасня прэзідэнт Арцаха Самвел Шахрамян падпісаў указ аб спыненні існавання Нагорна-Карабахскай Рэспублікі і роспуску ўсіх яе дзяржаўных устаноў і арганізацый з 1 студзеня 2024 года[13].

Ахвяры правіць

Амбудсмен НКР Гегам Сцепанян паведаміў, што ў першы дзень баявых дзеянняў з боку азербайджан пацярпела 11 мірных жыхароў і 2 загінулі, сярод іх 1 дзіця[14]. 20 верасня ён жа паведаміў аб павелічэнні ахвяр і параненых сярод мірнага насельніцтва. На пачатак дня колькасць параненых вырасла да 35, колькасць загінулых дасягнула 7 чалавек, сярод іх двое дзяцей[15]. Усяго з боку непрызнанай дзяржавы і Арменіі налічвалася 200 загінулых (у т. л. 10 мірных грамадзян) і больш за 400 параненых (у т. л. 40 цывільных асоб)[16].

Загінулі некалькі расійскіх ваеннаслужачых з міратворчага кантынгента.

Рэакцыя правіць

МЗС Расіі ў асобе афіцыйнага прадстаўніка Марыі Захаравай заявіла, што Масква глыбока ўстрывожана рэзкай эскалацыяй сітуацыі ў Карабаху, і заклікае бакі спыніць ваенныя дзеянні і вярнуцца да дыпламатычнага ўрэгулявання[17]. Паводле Крамля, Баку паведаміў пра запланаванае наступленне за некалькі хвілін да яго пачатку[18].

Старшыня Еўрапейскага савета Шарль Мішэль заявіў: «ваенныя дзеянні Азербайджана павінны быць неадкладна спыненыя, каб забяспечыць сапраўдны дыялог паміж Баку і карабахскімі армянамі».

Вярхоўны прадстаўнік Саюза па замежных справах і палітыцы бяспекі Жазэп Барэль заявіў, што ЕС асуджае ваенную эскалацыю ўздоўж лініі судакранання і ў іншых месцах Карабаха і заклікаў Азербайджан неадкладна спыніць ваенныя дзеянні[19]

У МЗС Францыі рашуча асудзілі пачатак баявых дзеянняў з боку УС Азербайджана, заявіўшы, што ніводная падстава не можа апраўдаць ваенную аперацыю ў Нагорным Карабаху. Таксама было заяўлена, што Парыж заклікае да тэрміновага сходу Савета Бяспекі ААН[20]

Заўвагі правіць

  1. ↑ «Третья Карабахская» по плану Запада: Армия Армении не вмешается? — реакция пабликов (руск.). EurAsia Daily. Праверана 19.09.2023.
  2. ↑ Tim Lister, Gianluca Mezzofiore, Christian Edwards, Anna Chernova and Nick Paton Walsh. Azerbaijan launches operation against Armenian forces in Nagorno-Karabakh (англ.). CNN (20 верасня 2023).
  3. ↑ Azerbaijan launches operation against Nagorno-Karabakh and demands surrender
  4. ↑ Momen Zellmi. Armenia to Host Joint U.S.-Armenian Military Exercise Eagle Partner 2023 (англ.). BNN (6 верасня 2023).
  5. ↑ Азербайджан начал военную операцию в Нагорном Карабахе (руск.). EurAsia Daily. Праверана 19.09.2023.
  6. ↑ Рубен Варданян сообщил о массированном обстреле Нагорного Карабаха (руск.). Интерфакс. Праверана 19.09.2023.
  7. ↑ Азербайджан отчитался об уничтожении воинской части в Карабахе. Кавказский узел (20 верасня 2023). Праверана 20 верасня 2023.
  8. ↑ Pietromarchi, Virginia. Armenia, Azerbaijan reach ceasefire on Nagorno-Karabakh conflict: Reports (англ.). www.aljazeera.com. Праверана 20 верасня 2023.
  9. ↑ Лидеры непризнанной Нагорно-Карабахской республики объявили о сложении оружия
  10. ↑ В Нагорном Карабахе заявили о прекращении огня
  11. ↑ Азербайджан подтверждает условия прекращения огня
  12. ↑ Արցախից ՀՀ տեղափոխվել ցանկացող բոլոր քաղաքացիները կունենան այդ հնարավորությունը. Արցախի շտաբ (арм.). news.am (26 верасня 2023). Праверана 25 верасня 2023.
  13. ↑ Власти непризнанного Карабаха объявили о скором прекращении существования республики (руск.). BBC News Русская служба (28 верасня 2023). Праверана 28 верасня 2023.
  14. ↑ Омбудсмен Нагорного Карабаха сообщил о двух погибших мирных жителях (руск.). РБК. Праверана 19.09.2023.
  15. ↑ Возросло число погибших мирных жителей в Нагорном Карабахе. Кавказский узел (20 верасня 2023). Праверана 20 верасня 2023.
  16. ↑ Омбудсмен заявил о 200 погибших в Нагорном Карабахе
  17. ↑ МИД: Россия глубоко встревожена резкой эскалацией ситуации в Карабахе (руск.). News.ru. Праверана 19.09.2023.
  18. ↑ Захарова: Баку сообщил Москве об "операции" за несколько минут до ее начала (руск.). ria.ru. Праверана 19.09.2023.
  19. ↑ Azerbaijan: Statement by the High Representative on the military escalation
  20. ↑ Opération militaire azerbaïdjanaise au Haut-Karabagh (19 septembre 2023)
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Сутыкненні_ў_Нагорным_Карабаху_(2023)&oldid=4613761"