Сцеберакі
Сцебера́кі[1] (трансліт.: Sciebieraki, руск.: Стеберяки) — вёска ў Вілейскім раёне Мінскай вобласці. Уваходзіць у склад Любанскага сельсавета.
Вёска
Сцеберакі
Сцеберакі на карце Беларусі ±   | ||||||||||||||||||
Назва правіць
Назва балцкага паходжання, звязаная з агульнабалцкімі stabas «камень» і ragas «рог; выступ». У літоўскай мове stabas звузілася да значэнняў «ідал; слуп», у латышскай — да значэння «слуп». Пачатковае значэнне «камень» захавалася ў старапрускай мове і ў старажытнай балцкай гідраніміі на Падняпроўі[2].
Назву Сцеберакаў параўноўваюць з назвай сакралізаванага ў латышоў каменнага выступу (выхад скальнай пароды) Staburags на беразе Дзвіны. Першапачатковае значэнне «Стабурагс» — «Каменны рог», і «рогам» той скальны выступ названы паводле формы.
У сцеберацкай назве «рог», «рогі» адносілася не да формы камянёў, а да выяў пітных рагоў, якія выбіты на некалькіх сакралізаваных камянях у лесе паблізу ад вёскі. Назва значыць «Каменныя рогі» або, больш імаверна, «Слупы-рогі» (на камянях побач рагоў выяўлены слупы з паўсферай наверсе)[3]. Імаверна ранейшая, балцкая форма назвы — *Stabarãgiai.
Непасрэдна каля Сцеберакаў знаходзіцца таксама вёска з балцка-літоўскай назвай Кішкарэпы («Заячая рэпа»).
Гісторыя правіць
Пасля Рыжскага мірнага дагавора 1921 года вёска ў складзе Польскай Рэспублікі, Віленскага ваяводства, Вілейскага павета, гміны Іжа, пазней у складзе гміны Вішнева[4][5].
12 лістапада 1939 года Заходняя Беларусь уз'яднана з БССР.
Да 13 красавіка 1981 года вёска ўваходзіла ў склад Журыхскага сельсавета[6].
«Сцеберацкія валы» правіць
Каменныя валы Сцеберацкія — група з пяці невялікіх валуноў у лясным урочышчы Сівіха паблізу вёскі Сцеберакі. Камяні пастаўлены вертыкальна і арыентаваны ў кірунку поўначы, на іх паверхнях выбіты знакі («слупы» і «рогі»).
Паводле народнага падання, камяні — валы і араты, якія скамянелі за працу на Вялікдзень. Паданне лічыцца пазнейшым[7], а ранейшае прызначэнне гэтага месца з камянямі звязваецца з балцкай міфалогіяй Сусветнай восі, арыентаванай на Палярную зорку[8].
Насельніцтва правіць
Галерэя правіць
-
Сцеберацкія камяні з выявай слупа з паўсферай і рагамі -
Сцеберацкія каменныя валы -
Культавы валун з ямкамі -
Культавы валун з ямкамі
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Зноскі
- ↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Мінская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2003. — 604 с. ISBN 985-458-054-7. (DJVU)
- ↑ Топоров В. Н., Трубачев О. Н. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. М., 1962. — С. 209.
- ↑ Андрэй Прохараў. Каменны шлях на нябёсы. Міфа-рытуальная семантыка пахавальнага знака з паўночнай Беларусі // Druvis, 2011, № 3. — С. 82.
- ↑ Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin — 1, s. 58.
- ↑ https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/senatopracowania/70/plik/m-631.pdf
- ↑ Рашэнне выканкома Мінскага абласнога Савета народных дэпутатаў ад 13 красавіка 1981 г. // Збор законаў Беларуская ССР, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1981, № 14 (1676).
- ↑ Ірына Клімковіч. Таямніцы каменных валуноў // Полымя. № 10 (936). 2007. — С. 195—196.
- ↑ Андрэй Прохараў. Каменны шлях на нябёсы. Міфа-рытуальная семантыка пахавальнага знака з паўночнай Беларусі // Druvis, 2011, № 3. — С. 87.
- ↑ http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_X/406
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej — Tom VII — Część II — Ziemia Wileńska — Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 84.
- ↑ Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin — 1, s. 62
Літаратура правіць
- Ściebieraki, wieś, powiat wilejski, gmina Iża // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom X: Rukszenice — Sochaczew (польск.). — Warszawa, 1889. — S. 406.
Спасылкі правіць
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Сцеберакі
