Тэадозія Маркаўна Брыж
Тэадозія Маркаўна Брыж (укр.: Теодозія Марківна Бриж; 18 лютага 1929, Бэрэжныця, Палескае ваяводства, Польская Рэспубліка — 4 ліпеня 1999, Львоў) — украінскі скульптар. Заслужаны мастак Украіны (1997).
| Тэадозія Маркаўна Брыж | |
|---|---|
| укр.: Теодозія Марківна Бриж | |
| Дата нараджэння | 18 лютага 1929 |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 4 ліпеня 1999 (70 гадоў) |
| Месца смерці | |
| Месца пахавання | |
| Грамадзянства | |
| Муж | Яўген Іванавіч Бязніска[d] |
| Род дзейнасці | скульптарка |
| Вучоба | |
| Уплыў | Васіль Алексевіч Любчык[d] |
| Узнагароды |
 |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
.svg){kind=small}
Біяграфія
правіцьНарадзілася 18 лютага 1929 года ў сяле Беражніца Сарненскага павета.
Скончыла Сарненскую гімназію. У 1954 годзе скончыла Львоўскі інстытут прыкладнога і дэкаратыўнага мастацтва. Сярод выкладчыкаў Іван Поўначы і Леапольд Лявіцкі. Жыла і працавала ў Львове.
Удзельніца многіх абласных і рэспубліканскіх выставак. У 1960 годзе на першай персанальнай выставе ў Львове экспанаваліся трыццаць работ Тэадозіі Брыж.
Тэадозія Брыж стварыла больш за дзвесце скульптур. Дваццаць сем рэалізаваны ў натуры. Гэта помнікі, надмагіллі, мемарыяльныя дошкі, дэкаратыўныя паркавыя скульптуры. Многія мастацкія праекты Брыж рэалізавала разам са сваім мужам Яўгенам Бязніскай, мастаком-манументалістам і графікам са Львова. Муж і жонка спраектавалі мемарыяльныя могілкі сечавых стральцоў на гары Макаўцы, мемарыяльную капліцу ахвярам НКУС у Залачоўскім замку, а таксама помнік Данілу Галіцкаму і Васілька Раманавічу, устаноўлены ва Уладзіміры.
Асобнай увагі заслугоўвае серыя вобразаў з драмы-феерыі Лесі Украінкі «Песня пра лес». Скульптуры Тэадозіі Брыж вылучаюцца пластычнасцю, вытанчанасцю і лёгкасцю. Брыж адна з першых ва Украіне стала на шлях сучаснага сусветнага мастацтва ў 1960-я гады.
Памерла 4 ліпеня 1999 года ў Львове. Пахавана на Лычакіўскіх могілках[1].
Работы
правіць- «Княгіня Вольга» (1961, бронза, 50х28х12)[2].
- Партрэт Ірыны Вільдэ (1964, бронза, 30х30х43)[3].
- Мемарыяльны комплекс памяці ахвяр фашызму ва Уладзіміры, створаны скульптарам Яўгенам Дзіндра, архітэктарам Яраславам Назаркевічам. Год пабудовы 1965 (таксама ёсць версіі аб 1966 і 1967 гадах[4]. Рэканструяваны ў 1985 г[4]. На рэспубліканскай выставе 1980 г. экспанавалася фатаграфія помніка, а на выставе львоўскіх мастакоў у Кіеве 1970 г. экспанавалася фатаграфія і фрагмент гравюры пад назвай «Вязень» (90х50).
- «Дарога» паводле рамана Васіля Стафаніка (1971, таніраваны гіпс, 67х50х53)[2].
- Помнік савецкім воінам у вёсцы Харобрыў (1975).
- Партрэт Юрыя Велікановіча (1977, таніраваны гіпс, 125×64×57)[3].
- «Нопасаран!» (1977, таніраваны гіпс, 108×65×44).
- Серыя скульптур па матывах «Лясной песні» Лесі Украінкі: «Маўка» (1978 г., таніраваны гіпс, 93х25х16, па іншых дадзеных — не пазней за 1971 г.[5]), «Той, што ў скале сядзіць» (1978, таніраваны) гіпс, 96×36×25), «Патэрчаты»[6], «Русалка і той, хто грэблі ірве»[7].
- Партрэт М. Дз. Бярэзіна, члена Ваеннага савета Народнай гвардыі імя Івана Франко (гіпс таніраваны, 1979 г., 90х50х50)[8].
- Памятная дошка Івану Франко на вул. Віннічэнкі, 26 у Львове (1981 г., архітэктар Людміла Раманюк).
- Помнік Юрыю Велікановічу на вуліцы Мішугі ў Львове (1982 г., архітэктар Лідзія Лесава).
- «Члены Народнай гвардыі Івана Франко». 1982 г., таніраваны гіпс, 160×57×50[9].
- «Заслужаны работнік культуры УССР Б. Г. Вазніцкі». 1982 г., таніраваны гіпс, 110×70×38[8].
- «Ікар».
- Серыя работ на тэму старажытнаславянскай міфалогіі («Бог вайны», «Бог агню»).
- Надмагіллі Саламіі Крушальніцкая, Івана Крыпякевіча, Леапольда Лявіцкага, Аляксея Шаткоўскага на Лычакіўскіх могілках у Львове.
- Надмагілле Ігара Антоныча Багданава на Яніўскіх могілках (1988—1989, скульптар Васіль Каменшчык)[10].
- Капліца-помнік ахвярам камуністычных рэпрэсій (1995 г., Замкавы парк у Золачыве; у суаўтарстве са скульптарам Васілём Каменшчыкам, мастакамі Яўгенам і Ярэмай Бязніскімі);
- Помнікі (Ю. Драгобычу ў Балонні, у Драгобычы, Т. Шаўчэнку ў сяле Бэрэжныця Ровенскай вобласці).
- Памятны знак акцёру Амуросію Бучме каля Сабора Святога Юра ў Львове (праект 1986 г., усталяваны ў 2005 г., скульптар Васіль Каменшчык)[10].
Ушанаванне памяці
правіцьУ Львове ў колішняй майстэрні на вуліцы Мартовіча, 5 працуе Мемарыяльны музей Тэадозіі Брыж.
У Роўна ёсць вуліца Тэадозіі Брыж.
Зноскі
- ↑ Криса Л., Фіголь Р. Личаківський некрополь. — Львів, 2006. — С. 250. — ISBN 966-8955-00-5.
- ↑ а б Выставка произведений художников западных областей Украины, посвященная 40-летию воссоединения украинского народа. — М. : Советский художник, 1980. — С. 25.
- ↑ а б Выставка произведений художников западных областей Украины, посвященная 40-летию воссоединения украинского народа. — М. : Советский художник, 1980. — С. 32
- ↑ а б Памятники истории и культуры Украинской ССР. — Киев : Наукова думка, 1987. — С. 68.
- ↑ Жовтень. — 1971. — № 2. — С. 17.
- ↑ Жовтень. — 1971. — № 2. — С. 37.
- ↑ Жовтень. — 1971. — № 2. — С. 23.
- ↑ а б Каталог обласної художньої виставки, присвяченої 110-й річниці з дня народження Володимира Ілліча Леніна. — Львів, 1980. — С. 14.
- ↑ Моя Батьківщина — СРСР. Обласна художня виставка, присвячена 60-річчю утворення Союзу РСР. — Львів : Облполіграфвидав, 1983. — С. 14.
- ↑ а б Романюк П. «Свій храм» Архітектор Василь Каменщик на тлі історії та нашої доби. — Львів : ЛА «Піраміда», 2015. — С. 92, 214. — ISBN 978-966-441-384-5.
Літаратура
правіць- Безніско Л. Бриж Теодозія // Енциклопедія Львова: в 2 т / Під ред. А. Козицького та І. Підкови. — Львів : Літопис, 2007. — Т. 1: А-Ґ. — С. 285—286. — ISBN 966-7007-68-8.
- Бриж Теодозія Марківна // Словник художників України / за ред. М. П. Бажана (відп. ред.) та ін. — К. : Головна редакція Української радянської енциклопедії, 1973. — С. 35.
- Бриж Теодозія Марківна // Художники України: енциклопедичний довідник / Ін-т проблем сучасного мистецтва АМУ; редкол.: В. Д. Сидоренко (голова) та ін. — К. : Інтертехнологія, 2006. — С. 95. — ISBN 978-966-96839-3-9.
- Криса Л., Фіголь Р. Личаківський некрополь. — Львів, 2006. — С. 58. — ISBN 966-8955-00-5.