Роўна
Роўна (Рыўнэ[2], укр.: Рівне) — горад у заходняй частцы Украіны, на рацэ Усця. Адміністрацыйны цэнтр Ровенскай вобласці і Ровенскага раёна. Плошча 58,24 км². Насельніцтва — 244 тыс. чал. (2021).
Горад
Роўна на карце Украіны ±   | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
![Герб[d]](/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Coat_of_arms_Rivne.svg)
![Сцяг[d]](/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Flag_of_Rivne.svg)
Знаходзіцца за 307 км на захад ад Кіева. Чыгуначны вузел. Праз горад праходзяць аўтамабільныя дарогі Кіеў — Жытомір — Роўна — Дубна — Львоў — Чоп (М06, частка E40), Роўна — Луцк — Усцілуг (М08) і Стараканстантынаў — Астрог — Здалбунаў — Роўна — Сарны — Жыткавічы (Беларусь) (М21).
Гісторыя Правіць
- 1283: першы пісьмовы ўспамін пра Роўна як паселішча Галіцка-Валынскага княства ў хроніцы «Rocznik kapituły krakowskiej».
- 1340: у складзе Вялікага Княства Літоўскага.
- 1481: уладальніца паселішча Марыя Нясвіцкая збудавала ў ім драўляны замак.
- 1492: атрымала Магдэбургскае права.
- 1548: княгіня Кастэлецкая заснавала ў Роўне касцёл.
- 1565/66: у Валынскім ваяводстве.
- 1569: згодна з умовамі Люблінскай уніі перайшло да Каралеўства Польскага.
- 1575: у Роўне было 543 будынкі, а ў 1629 — 505 будынкаў і 10 вуліц (Замкавая, Школьная, Дубнаўская, Літоўская і інш.).
- 1637: заснаванне ў Роўне шпіталя паводле фундацыі Томаша Замойскага.
- 1680: загон украінскіх казакаў спустошыў горад.
- 1728: пачатак будаўніцтва мураванага палаца Любамірскіх.
- 1750: у Роўне было 683 будынкаў.
- 1775: будаўніцтва мураванага касцёла.
- 1793: у выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай апынулася ў складзе Расійскай імперыі, цэнтр павета.
- 1873: праз горад прайшла чыгунка Брэст — Кіеў.
- 1919: часовая сталіца УНР.
- 1921: згодна з Рыжскім мірным дагаворам увайшло ў склад міжваеннай Польскай Рэспублікі.
- 1939: у складзе Украінскай ССР, цэнтр вобласці.
- 28 чэрвеня 1941 — 2 лютага 1944: знаходзілася пад нямецкай акупацыяй, цэнтр Райхскамісарыята «Украіна».
Насельніцтва Правіць
- 1863 — 6402 чал.
- 1885 — 7357 чал. (3576 мужчынаў і 3781 жанчына), з іх паводле стану: 957 шляхты, 22 духоўныя асобы, 31 ганаровы грамадзянін, 125 купцоў, 5105 мяшчан, 658 сялян, 17 чэхаў-каланістаў, 99 іўдаістаў-сялян, 698 жаўнераў і іх радзінаў, 165 іншаземцаў; паводле веры: 1763 праваслаўныя, 664 рымска-каталікі, 58 евангелістаў, 17 чэшскіх гусітаў, 4850 іўдаістаў, 5 магаметанаў.[3]
- 1897 — 25 тыс. чал.
- 1921 — 30 тыс. чал.[4]
- 1939 — 43 тыс. чал.
- 1959 — 56 тыс. чал.
- 1970 — 116 тыс. чал.
- 1975 — 155 тыс. чал.[5]
- 1991 — 239 тыс. чал.[6]
Мова Правіць
| украінская мова | руская | беларуская |
|---|---|---|
| 92,08 % | 7,48 % | 0,14 % |
Эканоміка Правіць
Прадпрыемствы машынабудавання (высакавольтная электраапаратура, станкі і інш.), хімічнай (ВА «Азот»), лёгкай, харчовай прамысловасці.
Адукацыя і навука Правіць
Вышэйныя навучальныя ўстановы:
- Нацыянальны ўніверсітэт воднай гаспадаркі і прыродакарыстання
- Ровенскі дзяржаўны гуманітарны ўніверсітэт
- Міжнародны эканоміка-гуманітарны ўніверсітэт імя акадэміка Сцяпана Дзем’янчука
- Ровенская медыцынская акадэмія
- Ровенскі інстытут Адкрытага міжнароднага ўніверсітэта развіцця чалавека «Украіна»
- Ровенскі інстытут славяназнаўства Кіеўскага славістычнага ўніверсітэта
- Ровенскі інстытут Кіеўскага ўніверсітэта права
Навучальныя ўстановы прафесійна-тэхнічнай адукацыі:
- Вышэйшае прафесійнае вучылішча № 1
- Ровенскі дзяржаўны аграрны каледж
- Ровенскі эканоміка-гуманітарны і інжынерны каледж
- Ровенскі кааператыўны эканоміка-прававой каледж
- Ровенскі каледж эканомікі і бізнесу
- Ровенскі аўтатранспартны каледж Нацыянальнага універсітэта воднай гаспадаркі і прыродакарыстання
- Ровенскі каледж тэхналогій і дызайну
- Тэхнічны каледж Нацыянальнага універсітэта воднай гаспадаркі і прыродакарыстання
Славутасці Правіць
- Гістарычная забудова горада канца XIX — пачатку XX стагоддзі
- Касцёл Св. Антонія (1868, цяпер зала арганнай музыкі)
- Сабор Уваскрасення Гасподняга (1895)
- Царква Успення Прасв. Багародзіцы (1756)
Галерэя Правіць
-
Царква Успення Прасв. багародзіцы
-
Грэка-каталіцкая царква
-
Чыгуначны вакзал
-
Сабор Уваскрасення Гасподняга
-
Кінапалац «Украіна»
-
Вуліца Саборная
-
Будынак раённага савета
Вядомыя асобы Правіць
- Яраслаў Еўдакімаў (нар. 22.11.1946) — спявак, заслужаны артыст Расійскай Федэрацыі, народны артыст Беларусі[7].
- Юрый Луцэнка (нар. 1964) — украінскі палітычны і дзяржаўны дзеяч.
- Ганна Валентыновіч (1929—2010) — польская грамадзкая дзеячка, актывістка і заснавальніца прафсаюза «Салідарнасць».
- Леанід Краўчук (нар. 1934) — першы прэзідэнт Украіны.
- Улас Самчук (1905—1987) — класік украінскай літаратуры.
- Пётр Чуйкевіч (1818—1874) — украінскі педагог, этнограф.
- Ала Мікалаеўна Бодак (нар. 1967) — беларускі палітык.
- Мікалай Сцяпанавіч Ефімішын (1914—?) — урач-хірург. Доктар медыцынскіх навук (1968).
Зноскі
- ↑ а б https://ror.gov.ua/rishennya-oblasnoyi-radi-6-sklikannya/1468-pro-perspektivnii-plan-formuvannya-teritorii-gromad-riv
- ↑ Напісанне ў адпаведнасці з ТКП 177-2009 (03150) «Спосабы і правілы перадачы геаграфічных назваў і тэрмінаў Украіны на беларускую мову»
- ↑ Równe // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom IX: Poźajście — Ruksze (польск.). — Warszawa, 1888. S. 818
- ↑ Ровно // Советская историческая энциклопедия : у 16 т. / под ред. Е. М. Жукова. — М. : Советская энциклопедия, 1961—1976.
- ↑ Ровно // Большая советская энциклопедия, 3-е изд.: в 30 т. / Гл. ред. А.М. Прохоров. — М.: Сов. энциклопедия, 1969—1978.
- ↑ Ровно // Большой энциклопедический словарь / Гл. ред. В. П. Шишков. — М.: НИ «Большая Российская энциклопедия», 1998. — 640 с.: ил. ISBN 5-85270-262-5.
- ↑ Артист Ярослав Евдокимов рассказал «ОГ» о своих корнях Областная газета, 12 ноября 2013
Спасылкі Правіць
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Роўна- Афіцыйная старонка гарадскога савета Архівавана 1 лістапада 2007. (укр.)
- Розподіл населення за національністю та рідною мовою Архівавана 6 кастрычніка 2013. (укр.)
