Улас (паэма)
«Ула́с» (польск.: Ułas) — гутарка Уладзіслава Сыракомлі, як адзначаюць некаторыя крытыкі, адна з найлепшых паэм творцы[1], а таксама першая ягоная паэма пасля пераезду з Залучча ў Вільню[2].
| Улас | |
|---|---|
| польск.: Ułas | |
.jpg) Першае выданне | |
| Жанр |
Паэма Гутарка |
| Аўтар | Уладзіслаў Сыракомля |
| Мова арыгінала | польская |
| Дата напісання | 1857 |
| Дата першай публікацыі | 1858 |
| Асобнае выданне | 1858 |
| Выдавецтва | Крысціян Тэафіл Глюксберг |
| Месца публікацыі | Вільня |
| Колькасць старонак | 88 |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Творы быў задуманы і пачаты ў Залуччы[3] пад назвай «Чортава балота» (польск.: Czartowy Bród)[2]. Сыракомля ў ім актуалізаваў тэму яднання шляхціча і мужыка[4]. Жанрава паэт вызначыў сваю паэму як «вайсковая ідылія»[5]. Упершыню паэма была апублікаваная ў 1858[5] (паводле Людвіка Станіслава Каратынскага, 1857)[6] г. у Вільні[7]. Твор быў прысвечаны Яну Хянцінскаму.
Як адзначае Л. Ст. Каратынскі, у паэме відаць зачараванне Сыракомлі багатай і сумнай прыродай Палесся[8].
Язэп Крашэўскі пра дадзены твор пісаў:[1]
Сэрца Кандратовіча цудоўна адклікнулася ва Уласе, непараўнальна прыгожым абразку, поўным жыцця, фарбы і нагадвае нам Пана Тадэвуша … Палескі пэйзаж у пачатку такі сапраўдны!.. Ніхто сардэчней не маляваў таямнічых палескіх глыбінь і гэтага шаноўнага, лагоднага люду, які іх насяляе…
Змест
правіцьДзеянне адбываецца падчас вайны 1812 года. У дом лесніка Уласа прыходзіць шляхецкая дружына, і яе правадыр пан Балтазар Капота папрасіў Уласа правесці іх праз балоты на Чортаў востраў, каб схавацца ад казакаў. Улас выканаў просьбу шляхты, а таксама добраахвотна стаўся для іх пасыльным: перадаваў лісты, харч, зброю. Часам замест сябе ён выпраўляў на Чортаў востраў сваю дачку Аксану, якая пакахала шляхціча Яна з Ачэртава. Улас шчыра клянецца ў вернасці, яго прымаюць роўным сабе.
У канцы Аксана, чарговы раз ідучы да каханага, мімаволі паказала шлях на востраў казакам, у выніку чаго загінула, як і ейны каханы[9].
Пераклады
правіцьУ 1883 г. Ліядора Пальмін апублікаваў свой пераклад на рускую мову ў маскоўскім часопісе «Русская Мысль»[10]. У 1881 г. Ян Нечас здзейсніў і выдаў пераклад на чэшскай мове[11].
Зноскі
- ↑ а б Syrokomla, Wł., Korotyński, L. St.. Ułas (польск.). — 1907. — С. X.
- ↑ а б Syrokomla, Wł., Korotyński, L. St.. Ułas (польск.). — 1907. — С. VI.
- ↑ Цвірка, К. Слова пра Сыракомлю. — 1970. — С. 30 (электронная версія).
- ↑ Некрашэвіч-Кароткая, Ж. Шматмоўная літаратура Беларусі ў кантэксце актуальных літаратуразнаўчых канцэпцый (бел.). — 2015. — С. 132. Архівавана 5 лютага 2023.
- ↑ а б Некрашэвіч-Кароткая, Ж. Шматмоўная літаратура Беларусі ў кантэксце актуальных літаратуразнаўчых канцэпцый (бел.). — 2015. — С. 130. Архівавана 5 лютага 2023.
- ↑ Syrokomla, Wł., Korotyński, L. St.. Ułas (польск.). — 1907. — С. I.
- ↑ Syrokomla, Wł. Ułas (польск.). — Wilno: T. Glücksberg, 1858. — 88 с.
- ↑ Syrokomla, Wł., Korotyński, L. St.. Ułas (польск.). — 1907. — С. VIII.
- ↑ Некрашэвіч-Кароткая, Ж. Шматмоўная літаратура Беларусі ў кантэксце актуальных літаратуразнаўчых канцэпцый (бел.). — 2015. — С. 130-132. Архівавана 5 лютага 2023.
- ↑ «Русская Мысль», № 9, 1883
- ↑ Syrokomla, Vl., Nečas, J. Ulas (чэшск.). — Praha: I. L. Kober, 1881. — 42 с.
Літаратура
правіць- Некрашэвіч-Кароткая, Ж. Глава 7. Ліра-эпас Уладзіслава Сыракомлі: праграма духоўнага самазахавання нацыі // Шматмоўная літаратура Беларусі ў кантэксце актуальных літаратуразнаўчых канцэпцый (бел.). — Мінск: БДУ, 2015. — 207 с. — 100 экз. — ISBN 978-985-566-207-6. Архівавана 5 лютага 2023.
- Некрашэвіч-Кароткая, Ж. "Военная идилия из полесских болот" в ряде лиро-эпичеких произведений Владислава Сырокомли. — 2019.
- Цвірка, К. Слова пра Сыракомлю. — Мінск: Навука і тэхніка, 1970. — 200 с.
- Syrokomla, Wł., Korotyński, L. St.. Ułas (польск.). — Warszawa: Księgarnia Michała Arcta, 1907. — 88 с.