Якаў Валянцінавіч Радына
Якаў Валянцінавіч Радына (1 снежня 1946, в. Брылькі, Валожынскі раён, Мінская вобласць — 2016[2]) — беларускі матэматык. Доктар фізіка-матэматычных навук, прафесар (1987), член-карэспандэнт Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі, загадчык кафедры функцыянальнага аналізу Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта.
Якаў Валянцінавіч Радына | |
---|---|
Дата нараджэння | 1 снежня 1946 |
Месца нараджэння | |
Дата смерці | 9 снежня 2016[1] (70 гадоў) |
Месца смерці | |
Грамадзянства | |
Дзеці | Аляксандр Якаўлевіч Радына[d] і Мікалай Якаўлевіч Радына[d] |
Род дзейнасці | матэматык |
Навуковая сфера | функцыянальны аналіз |
Месца працы | |
Навуковая ступень | доктар фізіка-матэматычных навук |
Навуковае званне |
|
Альма-матар | |
Прэміі | |
Узнагароды |
Біяграфія
правіцьУ 1969 годзе скончыў Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт (1969). З 1969 года працаваў у Беларускім дзяржаўным універсітэце. У 1972 годзе абараніў кандыдацкую дысертацыю «Да тэорыі лінейных ураўненняў у тапалагічных вектарных прасторах». У 1987 годзе — доктарскую дысертацыю «Экспаненцыяльныя вектары і дыферэнцыяльныя ўраўненні». З 1975 года — загадчык кафедры функцыянальнага аналізу Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта.
Навуковая дзейнасць
правіцьНавуковыя працы па функцыянальнаму аналізу і яго дадатках: тэорыі аператараў, дыферэнцыяльна-аператарных ураўреннях, спектральнай тэорыі, тэорыі абагульненых функцый, неархімедаву аналізу, матэматычнай фізіцы. Распрацаваў якасную тэорыю лінейных дыферэнцыяльных ураўненняў з рэгулятарнымі аператарамі ў лакальна-выпуклых прасторах. Увёў паняцце вектара экспаненцыяльнага тыпу і на яго аснове пабудаваў функцыянальны падлік, які ўжываецца пры даследаванні дыферэнцыяльных і дыферэнцыяльна-аператарных ураўненнях. Пабудаваў (сум. з А. Б. Антаневічам) тэорыю нелінейных абагульненых функцый (мнемафункцый). Распрацаваў тэорыю абагульненых функцый і мнемафункцый на групе адэляў з ужываннем у матэматычнай і квантавай фізіцы. Даследаваў розныя межавыя задачы для ўраўненняў з частковымі вытворнымі. Быў навуковым рэдактарам першага ў Беларусі «Руска-беларускага матэматычнага слоўніка» (1993), сааўтарам і навуковым кансультантам першай у Беларусі «Матэматычнай энцыклапедыі» (2001).
Аўтар каля 150 навуковых прац, у тым ліку 10 манаграфій, падручнікаў і вучэбных дапаможнікаў. Навуковыя інтарэсы — функцыянальны аналіз; дыферэнцыяльна-аператарныя ўраўненні; ураўненні з частковымі вытворнымі; матэматычная фізіка; абагульненыя функцыі; неархімедаў, р-адычны і адэльны аналіз; алгебры абагульненых функцый; спектральная тэорыя; квантавая механіка.
Прэміі і ўзнагароды
правіць- Прэмія Ленінскага камсамола Беларусі (1978).
- Нагрудны знак «Выдатнік народнай адукацыі БССР» (1986).
- Дзяржаўная прэмія Рэспублікі Беларусь у галіне навукі і тэхнікі (1996, у аўтарскім калектыве) — за цыкл прац «Аператарныя метады ў дыферэнцыяльных ураўненнях».
- Ганаровы прафесар Брэсцкага дзяржаўнага ўніверсітэта імя А. С. Пушкіна (2012)
- Ганаровы прафесар Гродзенскага дзяржаўнага ўніверсітэта (2013).
Навуковыя працы
правіць- Линейные уравнения и борнология. Мн., 1982;
- Функциональный анализ и интегральные уравнения. Мн., 1984 (разам з А.Антаневічам);
- Векторы экспоненциального типа // ДУ. 1985. Т. 21, № 9.
Зноскі
Літаратура
правіць- Радына Якаў Валянцінавіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 13: Праміле — Рэлаксін / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2001. — Т. 13. — С. 239. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0216-4 (т. 13).
Спасылкі
правіць- Якаў Валянцінавіч Радына ў базе даных «История белорусской науки в лицах» Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа НАН Беларусі (руск.)