Канстанцін Андрэевіч Вяршынін
Канстанцін Андрэевіч Вяршынін (3 чэрвеня 1900, в. Боркіна, Вяцкая губерня, Расійская імперыя цяпер Санчурскі раён, Кіраўская вобласць — 30 снежня 1973, Масква, СССР) — савецкі ваеначальнік, Галоўнакамандуючы Ваенна-паветранымі сіламі СССР, Галоўны маршал авіяцыі (1959), Герой Савецкага Саюза (1944 г.)[3].
| Канстанцін Андрэевіч Вяршынін | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||||||||
| Дата нараджэння | 21 мая (3 чэрвеня) 1900 | ||||||||||||||||||||
| Месца нараджэння | |||||||||||||||||||||
| Дата смерці | 30 снежня 1973[1][2] (73 гады) | ||||||||||||||||||||
| Месца смерці | |||||||||||||||||||||
| Месца пахавання | |||||||||||||||||||||
| Альма-матар | |||||||||||||||||||||
| Грамадзянства | |||||||||||||||||||||
| Прыналежнасць |
 |
||||||||||||||||||||
| Род войскаў |
 ВПС |
||||||||||||||||||||
| Гады службы | 1919 — 1973 | ||||||||||||||||||||
| Званне |
 |
||||||||||||||||||||
| Камандаваў |
ВПС Войскі СПА |
||||||||||||||||||||
| Бітвы/войны |
Грамадзянская вайна ў Расіі, Вялікая Айчынная вайна |
||||||||||||||||||||
| Узнагароды і званні |
|
||||||||||||||||||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||||||||||||||||||||
Біяграфія правіць
Паходзіць са старажытнага вяцкага роду Вяршыніных. Нарадзіўся ў вёсцы Боркіна Вяцкай губерні, цяпер Кіраўскай вобласці. Рускі.
Некалькі гадоў, пачынаючы з 1915 г. у якасці сезоннага рабочага ў складзе брыгады з Вяцкай губерні ў Звянігаўскай затоцы цяслярыў Канстанцін Вяршынін.
У Рабоча-сялянскай Чырвонай арміі з 1919[4]. Скончыў Сімбірскія пяхотныя камандныя курсы (1920), Вышэйшую тактычна-стралковую школу каманднага складу РСЧА імя Камінтэрна «Стрэл» (1923), Ваенна-паветраную акадэмію РСЧА імя праф. М. Я. Жукоўскага (1932)[3].
Грамадзянская вайна правіць
Удзельнік Грамадзянскай вайны. Першая пасада ў РСЧА — чырвонаармеец Сімбірскага пяхотнага запаснога палка, у яго складзе ўдзельнічаў у падаўленні сялянскага паўстання ў Варонежскай губерні. Пасля заканчэння курсаў (1920) — камандзір стралковай роты ў маршавым пяхотным палку ў горадзе Дарагабужы Смаленскай губерні, змагаўся супраць фарміраванняў Булак-Балаховіча ў прыгранічных з Польшчай губернях[3]. У 1921 полк быў перакінуты ў Тамбоўскую губерню, дзе вёў разлютаваныя ваенныя дзеянні пры падаўленні Тамбоўскага паўстання.
Міжваенны перыяд правіць
Пасля Грамадзянскай вайны з 1923 года камандаваў вучэбнай ротай 12-х Чырванасцяжных пяхотных курсаў Прыволжскай ваеннай акругі, з 1928 года — камандзір стралковага батальёна ў Казані. У 1929 годзе паступіў у Ваенную акадэмію імя М. В. Фрунзе, паспяхова скончыў першы курс, пасля чаго ў 1930 годзе ў загадным парадку пераведзены ў ваенна-паветраныя сілы і накіраваны для працягу навучання ўжо ў Ваенна-паветраную акадэмію РСЧА імя праф. М. Я. Жукоўскага.
Па заканчэнні акадэміі з 1932 — начальнік тэхнічнага аддзела Навукова-даследчага інстытута ВПС РСЧА, са студзеня 1933 года — начальнік аператыўнага аддзялення штаба авіяцыйнай брыгады, з 1934 года — камандзір эскадрыллі Вышэйшых лётна-тактычных курсаў РСЧА. Там жа сумесна з курсантамі асвоіў пілатавання бамбавіка, а ў 1935 здаў экстэрнам экзамены на званне ваеннага лётчыка ў Качынскай вышэйшай авіяцыйнай школе лётчыкаў[4]. Са жніўня 1938 года — памочнік па лётнай падрыхтоўцы начальніка Вышэйшых авіяцыйных курсаў удасканалення лётнага складу.
У 1940 годзе, выконваючы тэрміновы загад са Штаба ВПС, загадаў адправіць у Маскву групу з 5 бамбавікоў з экіпажамі з персаналу курсаў. У складаных умовах надвор’я тры самалёты пацярпелі катастрофу на маршруце, меліся чалавечыя ахвяры. Вяршынін быў аддадзены пад суд ваеннага трыбунала акругі, які яго цалкам апраўдаў. Але ў дысцыплінарным парадку палкоўнік Вяршынін быў паніжаны ў званні да падпалкоўніка і пераведзены на пасаду намесніка камандзіра авіяцыйнай дывізіі. Аднак у маі 1941 года быў вернуты на тыя ж Вышэйшыя авіяцыйныя курсы ўдасканалення лётнага складу, прычым на пасаду ў іх начальніка. Адначасова адноўлены ў вайсковым званні.
Вялікая Айчынная вайна правіць
Вялікую Айчынную вайну палкоўнік Вяршынін сустрэў на пасадзе начальніка тых жа курсаў, вырабіў перабудову іх працы ва ўмовах ваеннага часу. У верасні 1941 года назначаны камандуючым ВПС Паўднёвага фронту. Кіраваў баявымі дзеяннямі ВПС фронту ў Данбаскай абарончай аперацыі ў верасні — лістападзе 1941 года, у Растоўскай абарончай (лістапада 1941) і Растоўскай наступальнай аперацыі ў лістападзе — снежні 1941 года. Асабліва высока былі ацэненыя дзеянні ВПС фронту ў апошняй аперацыі, дзе Вяршынін здолеў дамагчыся засяроджвання сваёй нешматлікай авіяцыі на вырашальным напрамку ў парушэнне дзеючага тады прынцыпу надання ВПС асобным войскам, і забяспечыў хай і часовую, але перавагу ў паветры на кірунку галоўнага ўдару войскаў фронту. У першай палове 1942 года браў удзел у Барвенкаўска-Лазоўскай і Харкаўскай абарончай аперацыях. Генерал-маёр авіяцыі (22.10.1941).
З мая 1942 года — камандуючы 4-й паветранай арміяй (дзейнічала ў паласе Паўднёвага, Паўночна-Каўказскага і Закаўказскага франтоў[3], удзельнічаў у кровапралітных абарончых баях на паўднёвым флангу савецка-германскага фронту летам і восенню 1942 года.
У верасні 1942 — красавіку 1943 — камандуючы ВПС Закаўказскага фронту[3], у якія ўваходзілі 4-я і 5-я паветраныя арміі, а таксама ВПС Чарнаморскага флоту. Добра праявіў сябе ў перыяд абарончага і наступальнага этапу Бітвы за Каўказ. Падчас наступу савецкіх войскаў на Каўказе па ініцыятыве К. А. Вяршыніна былі ўжытыя малахуткасныя, але высокаманеўраныя знішчальнікі І-153 («Чайка»), якія эфектыўна атакавалі суперніка на малых вышынях[4].
У маі 1943 года генерал-маёр авіяцыі К. А. Вяршынін ізноў прызначаны камандуючым 4-й паветранай арміяй, цяпер якая ўваходзіла ў склад Паўночна-Каўказскага фронту. На чале арміі ўдзельнічаў у нябачанай да таго часу па размаху і лютасці паветранай бітве на Кубані ў красавіку — чэрвені 1943 года. Там Вяршынін шырока ўжываў пастаяннае дзяжурства авіянаводчыкаў на пярэднім краі, масіраванае прымяненне сіл у час паветраных баёў (калі раней выключным выпадкам быў паветраны бой у складзе палка, то над Кубанню з савецкага боку часцяком адначасова ўводзіліся ў бой да 5 знішчальных палкоў і больш), шырокі абмен паспяховым баявым вопытам (савецкі ас А. І. Пакрышкін у сваіх мемуарах апісвае вайсковыя канферэнцыі знішчальнікаў, якія правадзіліся асабіста К. А. Вяршыніным, як нечуваную падзею за два папярэднія гады вайны).
Затым 4-я паветраная армія паспяхова дзейнічала ў Наварасійска-Таманскай (верасень-кастрычнік 1943 года), Керчанска-Эльтыгенскай дэсантнай (лістапад-снежань 1943), Крымскай стратэгічнай (красавік-май 1944 г.) наступальных аперацыях. У маі-чэрвені 1944 года армія была перакінутая на цэнтральны ўчастак савецка-германскага фронту, дзе змагалася ў Беларускай, Усходне-Прускай, Усходне-Памеранская, Берлінскай стратэгічных наступальных аперацыях. Генерал- лейтэнант авіяцыі (17.3.1943). Генерал-палкоўнік авіяцыі (23.10.1943), першы з ліку камандуючых паветранымі войскамі ў гады Вялікай Айчыннай вайны, якому было прысвоена гэта воінскае званне. Званне Героя Савецкага Саюза прысвоена за воінскае майстэрства і умелае камандаванне войскамі ў Беларускай наступальнай аперацыі 1944 года.
К. А. Вяршынін адрозніваўся глыбокімі ведамі ў галіне аператыўнага мастацтва, пастаяннымі пошукамі новага, творчым падыходам да вырашэння пастаўленых задач. Гэта давала магчымасць ўмела арганізоўваць узаемадзеянне злучэнняў ВПС з сухапутнымі войскамі, аказваць дзейсную дапамогу агульнавайсковым і танкавым войскам.
Пасляваенны час правіць
З 1946 года — Галоўнакамандуючы Ваенна-паветранымі сіламі — намеснік Міністра абароны СССР[3]. Кіраваў пераўзбраеннем ВПС на рэактыўную тэхніку. Маршал авіяцыі (3 чэрвеня 1946 г.).
У верасні 1949 раптоўна паніжаны ў пасадзе і прызначаны камандуючым войскамі Бакінскай акругі СПА. З 1950 па 1951 — камандуючы 24-й паветранай арміяй ГСВГ. З чэрвеня 1953 па май 1954 гг. — Камандуючы войскамі супрацьпаветранай абароны краіны.
Са студзеня 1957 года — зноў Галоўнакамандуючы Ваенна-паветранымі сіламі — намеснік Міністра абароны СССР[3]. Галоўны маршал авіяцыі (8 мая 1959 г.). З сакавіка 1969 года — у Групе генеральных інспектараў Міністэрства абароны СССР[3][4] .
Член КПСС з 1919 г. Кандыдат у члены ЦК КПСС у 1952—1956 г. Член ЦК КПСС з 1961 г. Дэпутат Вярхоўнага Савета СССР II (1946—1950), IV—VII (з 1954) скліканняў[3].
Жыў у Маскве. Памёр пасля цяжкай хваробы 30 снежня 1973 года. Пахаваны на Новадзявочых могілках.
Памяць правіць
Імя К. А. Вяршыніна носіць вуліца ў Маскве.
На будынку Ваенна-паветранай інжынернай акадэміі імя М. Я. Жукоўскага ўстаноўлена мемарыяльная дошка. У гонар К. А. Вяршыніна таксама названая вуліца ў Валгаградзе.
Узнагароды правіць
- Герой Савецкага Саюза (Медаль «Залатая Зорка») № 3869, указ ад 19.8.1944 г.,
- Шэсць ордэнаў Леніна,
- Ордэн Кастрычніцкай Рэвалюцыі,
- Тры ордэна Чырвонага Сцяга,
- Тры ордэна Суворава 1-й ступені,
- Ордэн Суворава 2-й ступені,
- Ордэн Айчыннай вайны 1-й ступені,
- Медалі СССР,
- Ордэна і медалі замежных дзяржаў.
Зноскі
- ↑ Konstantin Andreyevich Vershinin // TracesOfWar
- ↑ Konstantin A. Werschinin // Munzinger Personen Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ а б в г д е ё ж з Вершинин Константин Андреевич // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 111-112. — 737 с.
- ↑ а б в г Советская военная энциклопедия. — Т. 2. — С. 116.
Літаратура правіць
- Советская военная энциклопедия / под ред. Н. В. Огаркова. — М.: Воениздат, 1979. — Т. 2. — 654 с. — (в 8-ми т). — 105 000 экз.
- Герои Советского Союза: Краткий биографический словарь / Пред. ред. коллегии И. Н. Шкадов. — М.: Воениздат, 1987. — Т. 1 /Абаев — Любичев/. — 911 с. — 100 000 экз. — ISBN отс., Рег. № в РКП 87-95382
- Киселев А. Н. «Главный маршал авиации К. А. Вершинин». В сб."Полководцы и военачальники Великой Отечественной войны", выпуск 3. М.:Молодая гвардия. 1985. Серия «Жизнь замечательных людей».
Спасылкі правіць
Канстанцін Андрэевіч Вяршынін на сайце «Героі краіны»