Аляксандр Канопка
Аляксандр Канопка (3 траўня 1787, Скалодычы (зараз напэўна Скоўдзічы) каля Слоніма — 23 красавіка 1831, Пултуск) — літоўскі, польскі і французскі ваенны дзеяч. Прадстаўнік роду Канопак гербу Навіна.
| Аляксандр Канопка | |
|---|---|
 герб «Навіна» | |
| Дата нараджэння | 3 мая 1787 |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 23 красавіка 1831 (43 гады) |
| Месца смерці | |
| Месца пахавання | |
| Бацька | Адольф Канопка[d] |
| Жонка | Teresa Muchowicz[d] і Канстанцыя з Сухадольскіх[d] |
| Грамадзянства | |
| Род войскаў | кавалерыя |
| Званне | палкоўнік |
| Камандаваў | 1-ы ўланскі полк |
| Бітвы/войны | |
| Узнагароды і званні |
  |
Біяграфія правіць
Нарадзіўся 3 траўня 1787 года ў радавым маёнтку Канопкаў у Скалодычах (зараз напэўна Скоўдзічы) каля Слоніма. Згодна польскага біяграфічнага слоўніка, Аляксандр Канопка быў сынам брыгаднага генерала Яна Канопкі, але ж, сыходзячы з датаў народзінаў абодвух, прыведзеных у тым жа слоўніку, лагічней выказаць здагадку, што Аляксандр прыходзіўся Яну малодшым братом (іначай выходзіць, што Аляксандр нарадзіўся ў сям’і Яна, калі таму было 10 год). Тым болей, ва ўспамінах Юзафа Эмануэля Працлаўскага, ўзгадана, што ў бацькоў Яна, акрамя яго, было 3 сыны і 3 дачкі.
Аляксандр Канопка з наймалодшых год прысвяціў сябе ваеннай службе. Браў удзел у напалеонаўскіх войнах. Адзначыўся ў Іспаніі, дзе даслужыўся да капітана надвіслянскіх шэвалежэр-лансьераў захапіў два штандара ў бітве пад Альбуэрай 16 траўня 1811 года, за што быў узнагароджаны Ордэнам Ганаровага Легіёна.
Пасля адрачэння імператара Напалеона і ўтварэння Каралеўства Польскага, перайшоў на рускую службу ў польскай арміі як капітан 4-м палку ўланаў. У 1819 годзе прызначаны маёрам у 1-ы ўланскі полк, у 1830 годзе — падпалкоўнік у тым жа палку, з якім дыслакаваўся спачатку ў Лукаве, пазней у Уладаве Люблінскага ваяводства.
Прытрымліваўся ідэі незалежнасці ад Расійскай Імперыі, належаў да праціўнікаў тыранскіх метадаў, якімі карыстаўся вялікі князь Канстанцін. З выбухам паўстання 1830—1831 гадоў перайшоў разам са сваім палком (неўзабаве прызначаны палкоўнікам) на бок інсургентаў. Аляксандр меў добрыя арганізацыйныя здольнасці, вызначаўся прадбачлівасцю і адвагай, што неўзабаве прадэманстраваў. Падчас бітвы пад Ліўцам 13 красавіка 1831 года разбіў цэлую брыгаду расійскай кавалерыі, дзе быў лёгка паранены ў галаву і трапіў у пултускі шпіталь. За гэтае сражэнне, 17 красавіка 1831 года ўзнагароджаны Залатым крыжом Virtuti Militari.
Падчас лячэння ў шпіталі захварэў на халеру і памёр 23 красавіка 1831 года. Пахаваны на пултускіх могілках.
Сям’я правіць
Аляксандр Канопка быў жанаты з Канстанцыяй Сухадольскай, з якой меў двух дачок: Тэадору, жонку Яна Слівоўскага, і Аляксандру Вінцэнту, жонку Генрыка Асецкага. Сваяк Юліі Канопкі.
Літаратура правіць
- Чырвінскі В. Беларусь у войнах Расійскай імперыі. Асобы і падзеі, 2019.
- Polski Słownik biograficzny (PSB), 1967-68. T.XIII, s. 564-565.