Ача́каў ці Ача́кіў[2] (укр.: Очаків) — горад у Мікалаеўскай вобласці, на ўзбярэжжы Чорнага мора, побач з утокай Дняпра. Адміністрацыйны цэнтр Ачакіўскага раёна.

Горад
Ачакіў
укр.: Очаків
Герб[d] Сцяг
Герб[d] Сцяг
Краіна
Вобласць
Раён
Мікалаеўскі раён[d]
Каардынаты
Заснаваны
1492
Першая згадка
Плошча
12,49 км²
Вышыня цэнтра
37 м
Водныя аб’екты
Насельніцтва
  • 13 927 чал. (1 студзеня 2021)[1]
Часавы пояс
Тэлефонны код
+380 5154
Паштовы індэкс
57500
КААТУУ
4810300000
Афіцыйны сайт
Ачакіў на карце Украіны ±
Ачакіў (Украіна)
Ачакіў
Ачакіў (Мікалаеўская вобласць)
Ачакіў

Знаходзіцца за 69 км на паўднёвы захад ад Мікалаева і найбліжэйшай чыгуначнай станцыі. Марскі порт.

Гісторыя

правіць
 
Я. Сухадольскі «Штурм Ачакава»

У 1396 годзе[3] вялікі князь літоўскі Вітаўт заснаваў на месцы сучаснага Ачакава новы горад-крэпасць.

Места Дашаў упершыню згадваецца ў дамове, складзенай паміж вялікім князем літоўскім Свідрыгайлам і каралём польскім Ягайлам у 1431 годзе. У 1480-я гады Дашаў захапілі крымскія татары.[3]

Ачы-Кале

правіць

У 1492 годзе крымскі хан Менглі-Гірэй пабудаваў на месцы зруйнавага вялікалітоўскага Дашава крэпасць Кара-Кермен, якая неўзабаве перайшла да Турцыі і атрымала назву Ачы-Кале. Пазней крэпасць пераўтварылі ў ваенна-марскую базу — апору турэцкага панавання ў Паўночным Прычарнамор’і.

Падчас руска-турэцкай вайны 1735—1739 гадоў расійскія войскі 2 ліпеня 1737 года занялі, аднак паводле Бялградскага перамір’я 1739 года горад застаўся за Турцыяй. Падчас руска-турэцкай вайны 1787—1791 гадоў падчас аблогі Ачы-Кале расійскі флот нанёс паражэнне турэцкаму флоту ў лімане, а расійскае войска пад камандаваннем Рыгора Пацёмкіна 6 снежня 1788 года штурмам авалодала крэпасцю.

Ачакаў

правіць

Згодна з Яскім мірным дагаворам 1791 года горад адышоў да Расійскай імперыі, дзе быў уключаны ў Херсонскую губерню. Турэцкую назву адапатавалі да рускай мовы праз суфікс -ов.[4]

У 1795 годзе Ачакаў увайшоў у склад Вазнясенскага намесніцтва, а ў наступным годзе — у Наварасійскую, з 1802 года — Мікалаеўскую губерню (у 1803 годзе пераназваная ў Херсонскую). З 1803 года Ачакаў — пазаштатны горад, з 1825 года — цэнтр Ачакаўскага павета. У 1855 годзе падчас Крымскай вайны Ачакаў захоплены англа-французскімі войскамі, але затым горад вярнулі Расіі.

У савецкі час у горадзе знаходзіліся ваенна-марская і ваенная верталётная база.

З 1991 года ў складзе незалежнай Украіны, курорт і ваенна-марская база.

Насельніцтва

правіць
  • 2-я пал. XIX ст. — 5347 чал.[5]
  • 1974 год — 14,2 тыс. чал.[6]
  • 1991 год — 19,7 тыс. чал.[7]
  • 2008 год — 15 047 чал.[8]

Турыстычная інфармацыя

правіць
 
Музей Р. Судкоўскага

У Ачакаве знаходзіцца музей марыністычнага жывапісу імя мастака Р. Судкоўскага (філіял Мікалаеўскай мастацкай галерэі).

У наш час на Ачакаўскім узбярэжжы размяшчаецца больш за чатыры дзясяткі санаторый, дзе штогод адпачывае каля 100 тысяч чалавек.

Вядомыя асобы

правіць

Крыніцы

правіць
  1. Державна служба статистики України Чисельність наявного населення Українина 1 січн 2021Київ: Державна служба статистики України.
  2. Напісанне ў адпаведнасці з ТКП 177-2009 (03150) «Спосабы і правілы перадачы геаграфічных назваў і тэрмінаў Украіны на беларускую мову»
  3. а б Станислав Власенко. «Первая от моря страна…» Архівавана 24 лютага 2010. // Кіевскій ТелеграфЪ № 40 (230)
  4. Добровольський О. А. Литовська топоніміка на Миколаївщині (XV ст.) [1](недаступная спасылка) // Наукові праці. Науково-методичний журнал. Випуск: 1, Том: 4. ISSN 1609-7742
  5. Oczaków // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VII: Netrebka — Perepiat (польск.). — Warszawa, 1886. — S. 372.
  6. Очаков // Большая советская энциклопедия : ([в 30 т.]) / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд.. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. (руск.)
  7. Очаков // Большой энциклопедический словарь (руск.) / Гл. ред. В. П. Шишков. — М.: НИ «Большая Российская энциклопедия», 1998. — 640 с.: ил. — ISBN 5-85270-262-5.
  8. Статистичний збірник «Чисельність наявного населення України на 1 січня 2008 року»

Спасылкі

правіць