Вікіпедыя

Бюлейст

Бюлейст (стар.-сканд.: Býleistr, у іншых манускрыптах Білейпт[1], стар.-сканд.: Býleiptr) — ў скандынаўскай міфалогіі волат (ётун), брат Локі[2].

Бюлейст
Пол мужчынскі пол
Бацька Фарбаўці
Маці Лаўвея
Браты і сёстры Локі і Хелбліндзі

Этымалогія правіць

Býleistr ў старажытнаскандынаўскай мове паходзіць, хутчэй за ўсё, ад слоў bylr («парыў ветру», «бура») і leiptr («маланка») і можа азначаць «бліскучы ў шторме»[3] альбо «той хто супакойвае маланку». На думку брытанскага філолага Бенджаміна Торпа паходжанне гэтага міфалагічнага імя магло быць звязана з спалучэннем слоў «паселішча» і «спусташаць»[4]. У яшчэ адной версіі першай часткай з’яўляецца bý («пчала»)[5], адсюль альтэрнатыўны пераклад як «блукаючы сярод пчол» якія могуць выступаць тут у якасці метафары)[6]. Англамоўны медыявіст Джон Ліндоў таксама лічыць малапрадуктыўнымі спробы звязаць этымалогію гэтага імя з нейкай метэаралагічнай з’явай[7].

Бюлейст у пісьмовых крыніцах правіць

У «Старэйшай Эдзе» Бюлейст згадваецца двойчы: у страфе 51 «Прадраканні вёльвы» і ў страфе 40 «Песні пра Хюндле», у якіх гаворыцца, што Локі з’яўляецца братам Бюлейста[8][9].

У «Бачанне Гюльві» (глава33) і ў «Мове паэзіі», якія ўваходзяць у склад «Малодшай Эдды», яе аўтар Сноры Стурлусан называе братоў Бюлейста (Локі, Хелбліндзі) і іх бацькоў (Фарбаўці, Лаўвея)[10][11].

У напісаным у IX стагоддзі «Спісе Інглінгаў» выкарыстан кенінг «дачка брата Бюлейста» са значэннем «адправіцца да Хель», то бок «памерці» (Хель — дачка Локі, валадарка свету мёртвых)[12]. Прычым выкарыстанне гэтага апісання ў скальдычнай паэзіі не адзінкава[13].

Інтэрпрэтацыі і меркаванні правіць

Па версіі нарвежскага лінгвіста Софуса Буге Бюлейст не хто іншы, як кіраўнік біблейскіх дэманаў Вельзевул (а Локі пры гэтым павінен быў адпавядаць Люцыферу)[14]. Падставай для такой здагадкі (адрынутага больш познімі даследаваннямі[12][15]) з’яўляліся падабенства гучання і магчымыя значэнні іх імёнаў: лінгвістычна звязанага з пчоламі Бюлейста і «ўладара мух» Вельзевула[14]. Нямецкі даследчык Скандынавіі і фалькларыст Ойген Могк падаваў Бюлейста як адну з праяў Локі[16], яго негатыўную бок[17]. А яго суайчыннік філолаг Карл Вайнхольд, таксама абапіраючыся на значэнне імёнаў, атаясамліваў Бюлейста з Кары (сынам Форньёта, персаніфікацыяй ветру) і прыпісваў яму панаванне над вятрамі[18]. У іншым даследаванні праводзяцца паралелі паміж Локі (і яго братамі) і персанажам Карэла-фінскай міфалогіі Лоўхі (і яе дзецьмі)[19].

Большае распаўсюджванне атрымала меркаванне, згодна з якім Бюлейст — усяго толькі адно з імёнаў (эпітэтаў) вярхоўнага бога Одзіна, які з’яўляецца такім чынам братам (альбо пабрацімам) Локі[20][21]. Паколькі Хельбліндзі ў «Прамовах Грымніра» — хеіці (сінонім) Одзіна, то ўсё гэта наводзіць на разважанні аб супастаўнасці трыяд Одзін-Лодур-Хёнір і Хельбліндзі-Локі-Бюлейст[22].

У цэлым жа — з-за адсутнасці дадатковых і альтэрнатыўных крыніц — значэнне і ролю Бюлейста ў скандынаўскай міфалогіі немагчыма вызначыць, хоць яго неаднаразовае згадванне ў эдычных тэкстах (хоць не больш, чым толькі імя[23][24]) наўрад ці можна лічыць беспадстаўным[6].

У неаязычным руху Асатру Бюлейст — штармавы етун — лічыцца спараджэннем ўрагану, пад якім маецца на ўвазе Фарбаўці[25] (паданне, запазычанае ў шведскага пісьменніка і гісторыка культуры Віктара Рудберга[26]).

Зноскі

  1. ↑ Прорицание провидицы. norroen.info. Архівавана з першакрыніцы 20 снежня 2019.
  2. ↑ Kathleen N. Daly Norse Mythology A to Z, Third Edition. — Chelsea House, 2010. — С. 14, 15 — ISBN 978-1-4381-2801-6.
  3. ↑ Jan de Vries Altnordisches Etymologisches Wörterbuch. 2. Auflage. — Leiden: E. J. Brill, 1977. — С. 67, 351.
  4. ↑ Бенджамин Торп Нордическая мифология. — М .: Вече, 2008. — С. 116 — ISBN 978-5-9533-1938-6.
  5. ↑ Викернес В. Скандинавская мифология и мировоззрение. 2-е издание. — Тамбов, 2010. — С. 123 — ISBN 978-5-88934-440-7.
  6. ↑ а б Фролов, Алексей. Энциклопедия древнескандинавской мифологии и культуры — С. 9. Litres, 06.10.2018.
  7. ↑ John Lindow Norse Mythology: A Guide to the Gods, Heroes, Rituals, and Beliefs. — Oxford University Press, 2001. — С. 91 — ISBN 0-19-515382-0.
  8. ↑ Прорицание вёльвы. norroen.info. Архівавана з першакрыніцы 20 снежня 2019.
  9. ↑ Песнь о Хюндле. norroen.info. Архівавана з першакрыніцы 20 снежня 2019.
  10. ↑ Видение Гюльви (билингва). norroen.info. Архівавана з першакрыніцы 11 снежня 2019.
  11. ↑ Язык поэзии (билингва). norroen.info. Архівавана з першакрыніцы 21 жніўня 2017.
  12. ↑ а б Gering, Hugo. Kommentar zu den Liedern der Edda. Erste Hälfte: Götterlieder — С. 66 (ням.). Halle (Saale): Buchhandlung des Waisenhauses, 1927.
  13. ↑ Rudolf Meissner Die Kenningar der Skalden. — Bonn, Leipzig: Kurt Schroeder, 1921. — С. 396.
  14. ↑ а б Sophus Bugge Studien über die Entstehung der nordischen Götter- und Heldensagen. — München: Christian Kaiser, 1889. — С. 75—76, 446
  15. ↑ Meyer, Richard M.. Altgermanische Religionsgeschichte — С. 350, 351 (ням.). Leipzig: Quelle & Meyer, 1910.
  16. ↑ Mogk, Eugen. Germanische Mythologie — С. 119 (ням.). Strassburg: Karl J. Trübner, 1898.
  17. ↑ Elsa-Brita Titchenell Die Masken Odins. Weisheit aus dem Altnordischen. — Theosophischer Verlag GmbH, 1995. — С. 110. — ISBN 3-930623-19-6.
  18. ↑ Weinhold, Karl. Die Sagen von Loki — С. 5, 6 (ням.). Druck von Breitkopf und Härtel, 1848.
  19. ↑ Rooth, Anna Birgitta. Loki in Scandinavian Mythology — С. 169—173 (англ.). C. W. K. Gleerups Forlag, 1961.
  20. ↑ Мифы народов мира: Энциклопедия. Электронное издание. — С. 600. M., 2008 (Советская Энциклопедия, 1980).
  21. ↑ Баркова, А.Л.. Введение в мифологию — С. 209. Рипол Классик, 2018.
  22. ↑ Гаврилов Д. А. НордХейм. Курс сравнительной мифологии древних германцев и славян. — М.: Социально-политическая МЫСЛЬ, 2006. — С. 92 — ISBN 5-902168-81-3
  23. ↑ Theresa Bane Encyclopedia of Giants and Humanoids in Myth, Legend and Folklore. — McFarland & Company, 2016. — С. 42. — ISBN 978-1-4766-2338-2.
  24. ↑ Bellows, Henry Adams. The poetic Edda — С. 22 (англ.). New York: The American-Scandinavian Foundation, 1923.
  25. ↑ The Asatru Edda Sacred Lore of the North — С. 24, 341 (англ.). iUniverse, 24.04.2009.
  26. ↑ Viktor Rydberg Teutonic Mythology. — London: Swan Sonnenschein, 1891. — С. 408.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Бюлейст&oldid=4207602"