Вязьма

горад у Смаленскай вобласці Расіі

Вязьма (руск.: Вязьма) — горад (з 1776 года) у Расіі, адміністрацыйны цэнтр Вяземскага раёна Смаленскай вобласці. Насельніцтва 56,5 тыс. чалавек (2005). Заснаваны ў 1239 годзе. Горад размешчаны на рацэ Вязьма, за 175 км ад Смаленска, на Вяземскім узвышшы, у раёне, дзе рака Вязьма рэзка змяняе кірунак свайго цячэння з паўднёвага на паўночна-заходняе. Вузлавая чыгуначная станцыя Вязьма на лініях Масква — Смаленск і Ржэў — Калуга.

Горад
Вязьма
руск.: Вязьма
Герб[d] Сцяг[d]
Герб[d] Сцяг[d]
Краіна
Суб’ект федэрацыі
Муніцыпальны раён
Каардынаты
Заснаваны
1239
Першая згадка
Горад з
Плошча
  • 44 км²
Вышыня цэнтра
240 м
Насельніцтва
  • 50 611 чал. (2024)[1]
Часавы пояс
Тэлефонны код
48131
Паштовыя індэксы
215100
Аўтамабільны код
67
Код АКАТП
Афіцыйны сайт
Вязьма на карце Расіі ±
Вязьма (Расія)
Вязьма
Вязьма (Смаленская вобласць)
Вязьма

Гісторыя

правіць
 
Манастыр Іаана Прадцечы ў Вязьме

Упершыню ў пісьмовых крыніцах Вязьма згадваецца ў 1239 — тады горад быў аддадзены ва удзел Андрэю Доўгае рука, сыну смаленскага князя Уладзіміра Рурыкавіча. Вяземское ўдзельнае княства ўвайшло ў склад Смаленскага Вялікага княства. У 1403 Вязьма была захопленая літоўскім князем, у 1493 яе далучыла да сабе Маскоўскае княства.

У часы Івана Грознага Вязьма была прыпісаная да апрыччыне (1565). Іван Грозны наведваў горад у 1563 і 1566 і прысутнічаў на набажэнстве ў Саборнай царкве.

У Смутны час у наваколлях Вязьмы адбываліся сялянскія хваляванні, пасля ўварвання польскіх войскаў горад неаднаразова пераходзіў з рук у рукі. У 1612 Вязьма накіравала ў апалчэнне князя Пажарскага свой атрад. Пасля канчатка вайны горад адышоў да Маскоўскага княства, тут адбываўся абмен палоннымі паміж бакамі. Тым не менш, працягваліся набяжы палякаў на Вязьму, і ў 1630-х цар Міхаіл Фёдаравіч загадаў узвесці ў горадзе новыя ўмацаванні. Да 1632 была створаная новая крэпасць — Вялікі ніжні горад.

 
Вязьма. Спаская вежа

З 21 кастрычніка 1654 года па 10 лютага 1655 года Вязьма часова стала рэзідэнцыяй Расійскага ўрада: вяртаючыся са Смаленска з войскам, цар Аляксей Міхайлавіч з-за адбываўшайся ў Маскве эпідэміі вымушаны быў спыніцца ў Вязьме. Сюды жа прыбылі патрыярх Нікан і ўся царская сям’я. У горадзе быў пабудаваны драўляны палац. У 1674—1676 гг. у Вязьме быў пабудаваны велічны Троіцкі сабор.

У Айчынную вайну 1812 года каля Вязьмы рускія войскі 22 кастрычніка (3 лістапада) нанеслі паразу адыходзячай напалеонаўскай арміі. У гонар гэтай падзеі ў горадзе пабудаваныя два помніка. Да сярэдзіны XIX стагоддзя Вязьма становіцца буйным гандлёвым цэнтрам.

7 кастрычніка 1941 горад быў акупаваны немцамі. 12 сакавіка 1943 войскамі Заходняга Фронту падчас Ржэўска-Вяземскай аперацыі горад быў вызвалены сіламі 5-й і 33-й арміяў.

Насельніцтва

правіць
Год Колькасць
1856 10 200 [2]
1897 15 600 [2]
1913 30 800 [2]
1931 23 400 [2]
1939 33 774 [3]
1959 31 883 [4]
1967 39 000 [2]
1970 44 145 [5]
1976 50 000 [2]
1979 51 728 [6]
Год Колькасць
1982 53 000 [7]
1986 56 000 [2]
1987 57 000 [8]
1989 59 022 [9]
1992 59 900 [2]
1996 60 500 [2]
1998 60 000 [2]
2000 59 200 [2]
2001 58 600 [2]
2002 57 545 [10]
Год Колькасць
2003 57 500 [2]
2005 56 500 [2]
2006 56 000 [2]
2007 55 500 [2]
2008 55 100 [11]
2009 54 874 [12]
2010 54 600 [2]
2011 57 100 [2]
2012 56 258 [13]
2013 55 563 [14]
Год Колькасць
2014 54 754 [15]
2015 54 269 [16]
2016 53 660 [17]
2017 53 117 [18]
2018 52 506 [19]
2019 51 790 [20]
2020 52 347 [21]
2021 51 950 [22]
2024 50 611 [1]

Эканоміка

правіць

У горадзе размешчаныя заводы — машынабудаўнічы, гарбарны, графітавых вырабаў, а таксама ільнокамбінат.

Вядомыя асобы

правіць

Зноскі

правіць
  1. а б https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/Сhisl_MO_01-01-2024.xlsxРосстат, 2024.
  2. а б в г д е ё ж з і к л м н о п р с http://www.MojGorod.ru/smolensk_obl/vjazma/index.html
  3. http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_pop_39_3.php
  4. http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus59_reg2.phpДемоскоп Weekly.
  5. http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus70_reg2.phpДемоскоп Weekly.
  6. http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus79_reg2.phpДемоскоп Weekly.
  7. Народное хозяйство СССР 1922-1982 (Юбилейный статистический ежегодник)
  8. http://alcdata.narod.ru/USSR_70_1987М.: ЦСУ РСФСР. — 766 с.
  9. http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus89_reg2.php
  10. http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls
  11. http://www.gks.ru/bgd/regl/b08_14t/IssWWW.exe/Stg/z/13.htm
  12. http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls
  13. http://www.gks.ru/free_doc/doc_2012/bul_dr/mun_obr2012.rar
  14. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. Таблица 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктовРосстат, 2013. — 528 с.
  15. http://www.gks.ru/free_doc/doc_2014/bul_dr/mun_obr2014.rar
  16. http://www.gks.ru/free_doc/doc_2015/bul_dr/mun_obr2015.rar
  17. http://www.gks.ru/free_doc/doc_2016/bul_dr/mun_obr2016.rar — 2018.
  18. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 годаМ.: Росстат, 2017.
  19. Оценка численности постоянного населения Смоленской области на 1 января 2018 года
  20. http://www.gks.ru/free_doc/doc_2019/bul_dr/mun_obr2019.rar
  21. https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/CcG8qBhP/mun_obr2020.rar
  22. https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/tab-5_VPN-2020.xlsx

Спасылкі

правіць