Вікіпедыя

В’етмінь

В’етмінь (в’етн.: Việt Minh, скарачэнне ад в’етн.: Việt Nam Ðộc Lập Ðồng Minh Hội, бел.: Ліга незалежнасці В’етнама) — ваенна-палітычная арганізацыя, створаная Ха Шы Мінам для барацьбы за незалежнасць В’етнама ад Францыі і Японіі.

В’етмінь
в’етн.: Việt Minh
Выява лагатыпа
сцяг В’етміня
Ідэалогія socialist patriotism[d], Ho Chi Minh Thought[d] і антыімперыялізм
Лідары Ха Шы Мін
Ле Зуан
Фам Ван Донг
Актыўная ў  В’етнам
Сфарміравана 1941
Расфарміравана сакавік 1951
Была реарганізавана ў Аб’яднаны Нацыянальны фронт Льен-В’ет
Саюзнікі СССР, ЗША (да 1945), Гаміньдан (да 1945)
Праціўнікі Японская імперыя, Францыя
Колькасць членаў 500 000
Удзел у канфліктах Другая сусветная вайна
Вайна ў Індакітаі (1945—1954)

Папярэднія падзеі

правіць

6 лістапада 1939 года адбыўся VI пленум ЦК Камуністычнай партыі Індакітая (КПІК), на якім былі разгледжаны пытанні дзейнасці ва ўмовах разрастаючага ў Еўропе ваеннага канфлікту, прынята рашэнне аб пераходзе ад легальных і паўлегальных да падпольных метадаў дзейнасці і падрыхтоўкі ўмоў да ўзброенага паўстання[1].

Пасля капітуляцыі Францыі (калоніяй якой з’яўляўся В’етнам) перад гітлераўскай Германіяй, усталявання ў паўднёвай частцы Францыі прагерманскага рэжыму Вішы, які пайшоў на саступкі Японіі (яна мела дамаганні на В’етнам), і японскай акупацыі Індакітая, — 6—9 лістапада 1940 года ў Дзіньбанзе (правінцыя Бакнін) быў праведзены VII пленум ЦК КПІК, на якім было прынята рашэнне аб стварэнні адзінага антыфашысцкага фронту Індакітая. У якасці праціўніка быў вызначаны «франка-японскі мілітарысцкі імперыялістычны блок»[2].

Пасля таго, як японцы пачалі раззбройваць французскія часці, 27 верасня 1940 года падпольны камітэт КПІК у раёне Бакшон (правінцыя Лангшон) прыняў рашэнне пачаць паўстанне. На бок паўстанцаў перайшлі туземныя падраздзяленні французскіх каланіяльных войскаў, яшчэ некаторыя французскія падраздзяленні былі раззброены. Паўстанцы занялі вайсковы пост у Маняі і абвясцілі аб стварэнні ўзброеных атрадаў, але пасля гэтага японцы спынілі раззбраенне французскіх войскаў, вызвалілі раней інтэрнаваных французскаў і дазволілі ім пачаць баявыя дзеянні супраць паўстанцаў. Мяцеж быў задушана, хоць баявыя дзеянні працягваліся да 13 лістапада 1940 года[3].

Арышты і рэпрэсіі, падчас якіх была арыштавана сакратар Сайгонского камітэта кампартыі Мінь Кхай, сталі прычынай заўчаснага пачатку паўстання ў Намкаі, якое пачалося 23 лістапада 1940 года і працягвалася амаль два месяцы, перш чым было канчаткова задушана[4].

Другая сусветная вайна

правіць

1941—1943

правіць

Пасля няўдачы першага паўстання, з Цзінсі ў Паўночны В’етнам перайшлі яшчэ дзве групы: першая складалася з 43 в’етнамцаў (20 з іх мелі вопыт ваеннай службы ў кітайскай арміі Гаміньдана), у складзе другой групы з шасці чалавек праз мяжу перайшоў Ха Шы Мін[5].

Арганізацыя была створана ў маі 1941 года ў кітайскім горадзе Цзінсі, недалёка ад мяжы з В’етнамам. У склад арганізацыі ўвайшлі члены Камуністычнай партыі Індакітая, а таксама актывісты некалькіх сялянскіх, прафсаюзных, моладзевых і жаночых арганізацый і аб’яднанняў[6].

Услед за гэтым, у раёне вёскі Пакбо (у правінцыі Каабанг) была створана нелегальная друкарня, якая пачала выпуск газеты, улётак і літаратуры на самаробнай паперы з бамбука (адным з першых быў выпушчаны перакладзены на в’етнамскую мову трактат «Мастацтва вайны» сярэднявечнага кітайскага палкаводца Сунь-цзы)[7].

25 кастрычніка 1941 года былі апублікаваны маніфест, праграма і статут В’етміня[8].

Першыя апорныя пункты В’етміня былі створаны актывістамі Кампартыі Індакітая ў 1941 годзе[9] ў правінцыі Каабанг і ў раёне Бакшон правінцыі Лангшон. Менавіта тут у канцы 1941 года былі сфарміраваны першыя апалчэнскія атрады. Акрамя таго, да сакавіка 1942 года ў раёне Бакшон дзейнічала буйнае партызанскае падраздзяленне[10].

Асноўным раёнам дзейнасці ў 1941—1942 гады быў В’етбак — горна-лясістая мясцовасць на поўначы краіны, якая прымыкала да мяжы з Кітаем. Тут былі створаны першыя апорныя базы, вялося навучанне кадраў[8].

У 1942 годзе з мэтай пашырыць зону ўплыву В’етминя ў раўніннай частцы дэльты ракі Меконг быў створаны «авангардны атрад для паходу на поўдзень» пад камандаваннем Во Нгуен Зіяпа[11].

У канцы 1942 года быў створаны часовы камітэт трох правінцый, які стаў арганізацыйным цэнтрам, каардынуючым дзейнасць арганізацыі ў правінцыях Каабанг, Бакан і Лангшон[9].

У 1942—1943 гады ў склад В’етміня ўвайшлі некалькі патрыятычных арганізацый, у тым ліку «Таварыства рабочых за выратаванне Радзімы», «Грамадства сялян за выратаванне Радзімы» і «Таварыства моладзі за выратаванне Радзімы»[12].

У пачатку 1943 года актывісты В’етміня актыўна займаліся прапагандысцкай дзейнасцю, яны вялі вусныя гутаркі, распаўсюджвалі газеты «Кыу куок» і «Ко зяй фаунг», улёткі і літаратуру. У лютым 1943 года кіраўніцтва В’етміня прыняло рашэнне ўзмацніць работу па прыцягненні на свой бок інтэлігенцыі і нацыянальнай буржуазіі[12] і пачаць падрыхтоўку да ўзброенага паўстання[13].

У жніўні 1943 года ў цэнтры «калідора» паміж правінцыі Каабанг і Тхайнгуен узніклі яшчэ два узброеных атрада В’етміня[14].

У лістападзе 1943 года ў сувязі з узрослай актыўнасцю В’етміня была прадпрынята маштабная карная аперацыя ў раён дыслакацыі асноўных сіл партызан[12]. Да канца 1943 года ў сутыкненнях з японскімі сіламі слабаўзброеныя атрады В’етміня (на ўзбраенні партызан меліся старыя крэмневыя стрэльбы, халодная зброя і бамбукавыя пікі) панеслі сур’ёзныя страты[13].

1944

правіць

У пачатку 1944 года кіраўніцтва В’етміня ўстанавіла кантакты з групай патрыятычных студэнтаў Ханойскага ўніверсітэта, якія неўзабаве ўступілі ў склад групоўкі. Акрамя таго, у склад В’етміня ў гэты час ўступілі некалькі груп патрыятычна настроенай інтэлігенцыі, у тым ліку «Таварыства работнікаў культуры выратавання Радзімы»[15].

У гэты ж час кіраўніцтва і актывісты ўсталёўваюць кантакты з элементамі В’етнамскай рэвалюцыйнай лігі (арганізацыі, якая таксама выступала за вызваленне В’етнама, але арыентавалася на гаміньданаўскі Кітай), а Ха Шы Мін быў абраны членам Выканаўчага камітэта В’етнамскай рэвалюцыйнай лігі. Пазней, частка актывістаў ВРЛ перайшла ў В’етмінь[15].

У маі 1944 года ЦК выпусціў інструкцыю «Падрыхтоўка паўстання», услед за гэтым пачалося павелічэнне колькасці ўзброеных атрадаў. Гэта ўстрывожыла каланіяльныя ўлады, якія правялі некалькі буйных аперацый у раёне В’етбака і ўзмацнілі рэпрэсіі[16].

У 1944 годзе В’етмінь кантраляваў правінцыі Лангшон, Каабанг, Баккан, Тхайнгуен, Туйенкуанг, Бакзянг і Він’ен на поўначы В’етнама, дзе пачалося стварэнне адміністрацыйных органаў кіравання — камітэтаў Кампартыі Індакітая[15].

7 мая 1944 года кіраўніцтва В’етміня аддало загад аб падрыхтоўцы да ўзброенага паўстання[15].

У чэрвені 1944 года ў склад «Лігі незалежнасці В’етнама» ўступіла Дэмакратычная партыя В’етнама, сярод актывістаў якой былі прадстаўнікі гарадскога «сярэдняга класа»[17], нацыянальнай буржуазіі і землеўладальнікі[6].

У кастрычніку 1944 года французскімі войскамі была знішчана апорная база В’етміня ў раёне Вуняй-Бакшон[12].

У снежні 1944 года пачалося стварэнне атрадаў рэгулярнай арміі. 22 снежня 1944 года быў створаны першы атрад рэгулярных сіл, якім камандаваў Во Нгуен Зіяпа. На момант фарміравання, атрад налічваў 34 байца, на ўзбраенні якіх меліся 1 ручны кулямёт, 17 вінтовак, 2 пісталета і 14 крэмневых стрэльбаў. 24 і 25 снежня 1944 года атрад здзейсніў першыя баявыя аперацыі: былі атакаваны і захоплены 2 пасты французскіх каланіяльных войскаў — пост у Нангане (правінцыя Каабанг) і пост у Файкхат (правінцыя Бакан)[18].

У гэты ж час кіраўніцтва В’етміня ўстанавіла кантакты з актывістамі «Змагарнай Францыі» і прапанавала ім пачаць сумесныя дзеянні супраць японскіх войскаў у Індакітаі, аднак гэтая прапанова была адхілена[18].

1945

правіць

У 1945 годзе, разумеючы, што Японія прайграе вайну, многія чыноўнікі Баа Дая пачынаюць падтрымліваць В’етмінь і сабатаваць выкананне загадаў японскай акупацыйнай адміністрацыі[9].

9 сакавіка 1945 года камандаванне японскіх войскаў у Індакітаі прад’явіла ўльтыматум французскім войскам з патрабаваннем здаць зброю, а на наступны дзень, 10 сакавіка 1945 года, атачыўшы месца дыслакацыі французскіх сіл, пачатак іх інтэрнаванне. З 37 тыс. французскіх каланіяльных войскаў (7 тыс. французаў і 30 тыс. іншых вайскоўцаў), якія знаходзіліся ў гэты час у Індакітаі, да мяжы з Кітаем удалося прарвацца 5 тысячам. Гэтыя падзеі змянілі суадносіны сіл у рэгіёне[19].

Ноччу 11 сакавіка 1945 года баявыя атрады Хынгіена захапілі форт Баніенян. У гэты ж дзень паднялі паўстанне ў канцэнтрацыйным лагеры Бата арыштаваны актывісты В’етміня, яны хутка ўсталявалі кантроль над лагерам і раззброілі ахову[20].

12 сакавіка 1945 года ЦК КПІК прыняў пастанову аб спыненні выкарыстання антыфранцузскіх лозунгаў і прапанаваў ураду Францыі аказаць дапамогу ў антыяпонской барацьбе французскаму руху супраціву ў Індакітаі пры ўмове, што праз пяць гадоў пасля заканчэння вайны Індакітай стане незалежнай дзяржавай. Адказу ад французскага боку атрымана не было[19].

У сакавіку 1945 года В’етмінь распаўсюдзіў уплыў на актывістаў моладзевай арганізацыі «Перадавая моладзь», якая дзейнічала ў Паўднёвым В’етнаме, у далейшым у склад В’етміня перайшлі многія актывісты гэтай арганізацыі[12].

У красавіку 1945 года актывізуецца падрыхтоўка ваенных атрадаў В’етміня (якія да гэтага часу ўжо дасягнулі 1 тыс. байцоў), было створана Галоўнае ваеннае камандаванне і школы для падрыхтоўкі камандных кадраў. Адначасова, актывізуецца стварэнне падпольнай сеткі ў гарадах Ханой, Хюэ і Сайгон[19].

10 красавіка 1945 года в’етнамскімі сіламі быў акружаны і знішчаны японскі гарнізон у правінцыі Тхайнгуен (80 салдат)[21]. У далейшым, імі былі разгромлены або раззброены іншыя пасты і гарнізоны японскіх і каланіяльных войскаў[21].

15 мая 1945 года ў выніку аб’яднання атрадаў выратавання Радзімы і атрадаў вызвалення была створана Вызваленчая армія В’етнама[22].

4 чэрвеня 1945 года ў паселішчы Танчаа адбылася канферэнцыя народных прадстаўнікоў Паўночнага В’етнама, якая абвясціла стварэнне вызваленага адміністрацыйнага раёна (у склад якога ўвайшла тэрыторыя шасці цалкам занятых партызанамі правінцый і раёны яшчэ двух часткова занятых правінцый з насельніцтвам звыш 1 млн чалавек). Сталіцай раёна стала паселішча Танчаа[23].

13 жніўня 1945 года В’етмінь абвясціў аб пачатку паўстання[19].

16 жніўня 1945 года атрады В’етміня выступілі з Танчаа ў напрамку дэльты Чырвонай ракі і Ханоя, 17 жніўня 1945 года яны ўступілі ў Ханой, раззброіўшы ахову імператарскага палаца, заняўшы казармы і арсенал, а да вечара 19 жніўня 1945 года цалкам усталяваўшы кантроль над стратэгічнымі аб’ектамі сталіцы[24].

2 верасня 1945 года на выбарах у Нацыянальны сход «Ліга» атрымала перамогу, атрымаўшы 230 з 300 месцаў[6], у гэты ж дзень было абвешчана стварэнне Дэмакратычнай Рэспублікі В’етнам.

Пасля Другой сусветнай

правіць

У 1946 годзе ў склад «Лігі незалежнасці В’етнама» ўступіла Сацыялістычная партыя В’етнама, якая аб’ядноўвала ў асноўным прадстаўнікоў в’етнамскай інтэлігенцыі[6].

Таксама, у пачатку 1946 года быў заключаны саюз паміж з адзіным нацыянальным фронтам Кампучыі «Кхмер ісарака», пасля чаго актывізавалася ўзаемадзеянне і ўзаемадапамога в’етнамскіх і камбаджыйскіх камуністычных партызан у раёне мяжы паміж В’етнамам і Камбоджай. Улетку 1946 года кхмеры пачалі ўдзельнічаць у аперацыях в’етнамскіх партызан супраць французскіх каланіяльных войскаў у Індакітаі[25].

У сакавіку 1951 года «Ліга незалежнасці В’етнама» аб'ядналася з партыяй «Нацыянальны саюз В’етнама» (Льен-В’ет), у выніку была створана адзіная арганізацыя Аб’яднаны Нацыянальны фронт Льен-В’ет[6].

Замежная дапамога

правіць
 
Кіраўнікі В’етміня і OSS у 1945 годзе

Падчас Другой сусветнай вайны В’етмінь змагаўся як з японскімі акупантамі, так і з французскай каланіяльнай адміністрацыяй, якая падпарадкоўвалася ім. Пры гэтым, арганізацыя аказвала дапамогу краінам антыгітлераўскай кааліцыі — у прыватнасці, перадаючы разведвальныя даныя аб японскіх сілах у Французскім Індакітаі[26].

У гэты перыяд кіраўнікі В’етміня чатыры разы звярталіся да прадстаўнікоў амерыканскай OSS у Кітаі, з прапановай актывізаваць сабатаж супраць японскіх войскаў у Французскім Індакітаі, калі амерыканскі бок прадаставіць ім зброю, але ўсе гэтыя прапановы былі адхілены[27]. У агульнай складанасці, па лініі OSS ад ЗША былі атрыманы адзін пісталет-кулямёт «Томпсан» і два пісталеты «Кольт»[21]; яшчэ шэсць рэвальвераў 38 калібра і партыю патронаў прадстаўнікам В’етміня перадаў супрацоўнік OSS Пол Хелівел (Paul E.Helliwell) у якасці аплаты за выратаванне імі трох збітых амерыканскіх пілотаў[27]. Ёсць звесткі, што летам 1945 года амерыканскія інструктары падрыхтавалі 200 партызан В’етміня[28].

Акрамя таго, у гэты перыяд часу В’етмінь атрымліваў дапамогу з боку Францыі (пасля падпісання ў сакавіку 1944 года пагаднення аб барацьбе супраць Японіі, 23 сакавіка 1944 года было атрымана 165 вінтовак «Рэмінгтан» і 40 карабінаў)[21] і гаміньданаўскага ўрада Кітая.

Да моманту капітуляцыі Японіі ў верасні 1945 года падтрымка з боку заходніх краін была спынена.

Гл. таксама

правіць

Зноскі

правіць
  1. ↑ История Вьетнама, середина XIX — середина XX в. (пер. с вьетнам. И. Д. Бакшт и В. И. Мещерякова). — М.: «Наука», 1991. — с. 297—299
  2. ↑ История Вьетнама, середина XIX — середина XX в. (пер. с вьетнам. И. Д. Бакшт и В. И. Мещерякова). — М.: «Наука», 1991. — с. 301
  3. ↑ История Вьетнама, середина XIX — середина XX в. (пер. с вьетнам. И. Д. Бакшт и В. И. Мещерякова). — М.: «Наука», 1991. — с. 306
  4. ↑ Япония и Французский Индо-Китай // Международные отношения на Дальнем Востоке (1870—1945 гг.) / колл. авт., под общ. ред. Е. М. Жукова. М., Госполитиздат, 1951. стр.485-488
  5. ↑ Кобелев Е. В. Хо Ши Мин. — М.: «Молодая гвардия», 1983. — с. 181
  6. ↑ а б в г д Вьетминь // Советская историческая энциклопедия / редколл., гл. ред. Е. М. Жуков. том 3. — М.: «Советская энциклопедия», 1963. — с. 918
  7. ↑ Кобелев Е. В. Хо Ши Мин. — М.: «Молодая гвардия», 1983. — с. 207
  8. ↑ а б История Второй мировой войны 1939—1945 (в 12 томах) / редколл., гл. ред. А. А. Гречко. том 5. — М.: Воениздат, 1975. — с. 237
  9. ↑ а б в Мировые войны XX века: в 4-х кн. книга 3. Вторая мировая война. / Институт всеобщей истории РАН. М., «Наука», 2005. стр.442
  10. ↑ История Второй мировой войны 1939—1945 (в 12 томах) / редколл., гл. ред. А. А. Гречко. том 4. М., Воениздат, 1975. стр.468
  11. ↑ История Второй мировой войны 1939—1945 (в 12 томах) / редколл., гл. ред. А. А. Гречко. том 5. М., Воениздат, 1975. стр.422
  12. ↑ а б в г д Всемирная история / редколл., отв. ред. В. П. Курасов. том 10. М., «Мысль», 1965. стр.509-511
  13. ↑ а б История Второй мировой войны 1939—1945 (в 12 томах) / редколл., гл. ред. А. А. Гречко. том 7. М., Воениздат, 1976. стр.463
  14. ↑ Е. В. Кобелев. Хо Ши Мин. М., «Молодая гвардия», 1983. стр.227
  15. ↑ а б в г История Второй мировой войны 1939—1945 (в 12 томах) / редколл., гл. ред. А. А. Гречко. том 8. М., Воениздат, 1977. стр.303-305
  16. ↑ История Вьетнама, середина XIX — середина XX в. (пер. с вьетнам. И. Д. Бакшт и В. И. Мещерякова). М., «Наука», 1991. стр.314
  17. ↑ Большая Российская Энциклопедия / редколл., гл.ред. Ю. С. Осипов. т.6. М., 2006. стр.169
  18. ↑ а б История Второй мировой войны 1939—1945 (в 12 томах) / редколл., гл. ред. А. А. Гречко. том 9. М., Воениздат, 1978. стр.327
  19. ↑ а б в г История Второй мировой войны 1939—1945 (в 12 томах) / редколл., гл. ред. А. А. Гречко. том 11. М., Воениздат, 1980. стр.109-114
  20. ↑ История Вьетнама, середина XIX — середина XX в. (пер. с вьетнам. И. Д. Бакшт и В. И. Мещерякова). М., «Наука», 1991. стр.320
  21. ↑ а б в г Early Days: The Development of the Viet Minh Military Machine
  22. ↑ История Вьетнама, середина XIX — середина XX в. (пер. с вьетнам. И. Д. Бакшт и В. И. Мещерякова). М., «Наука», 1991. стр.321
  23. ↑ Е. В. Кобелев. Хо Ши Мин. М., «Молодая гвардия», 1983. стр.237
  24. ↑ Е. В. Кобелев. Хо Ши Мин. М., «Молодая гвардия», 1983. стр.243
  25. ↑ Е. П. Глазунов, М. П. Исаев. Страны Индокитая: путь борьбы и победы. М., «Мысль», 1984. стр.22-24
  26. ↑ The New Encyclopedia Britannica. 15th edition. Macropedia. Vol.27. Chicago, 1994. p.789-790
  27. ↑ а б R. Shaplen. The Lost Revolution: The U.S. in Vietnam, 1946—1966. New York, Harper Colophon Books, 1966. page 33
  28. ↑ «In July 1945 a small OSS unit parachuted behind Japanese lines in Vietnam to join up with Viet Mihn forces. …For the next month the Americans trained 200 of Ho’s ragged followers in guerilla tactics. The Americans also showed them how to use the modern weapons, including mortars, machine guns and bazookas, that had been parachuted with them»
    Maurice Isserman. Vietnam War. — Facts On File Inc., 2003. — P. 5.

Літаратура

правіць
  • Мхитарян С. А. Из истории единого национального фронта Вьетнама // «Вопросы истории», № 9, 1954.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=В’етмінь&oldid=4891803"