Адуцішкіс

Адуцішкіс
	Герб
Краіна	Літва
Павет	Вільнюскі
Раён	Швянчоніскі
Сянюнія	Адуцішкіская
Каардынаты	55°09′20″ пн. ш. 26°35′10″ у. д.HGЯO
Першая згадка	1501
Ранейшыя назвы	Гадуцішкі
Вышыня цэнтра	150 м
Насельніцтва	▼689 чал. (2011);
Часавы пояс	UTC+2, летам UTC+3
Паштовы індэкс	LT-18039
Афіцыйны сайт	svencionys.lt
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Адуцішкіс (літ.: Adutiškis, польск.: Hoduciszki), традыцыйная беларуская назва Гадуцішкі — мястэчка ў Літве, на рацэ Камайка. Цэнтр сянюніі Швянчоніскага раёна Вільнюскага павета. Насельніцтва 778 чал. (2001). Знаходзяцца за 29 км на паўночны ўсход ад Швянчоніса, каля граніцы з Беларуссю.

Гісторыя

Першы пісьмовы ўспамін пра Гадуцішкі змяшчаецца ў Літоўскай Метрыцы і датуецца 1501 годам. З 1526 года мясцінай валодаў Ян Радзівіл, пазней — Кішкі, Віленская капітула. У 1608 годзе тут збудавалі касцёл.

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) Гадуцішкі апынуліся ў складзе Расійскай імперыі, у Свянцянскім павеце Віленскай губерні. У першай палове XIX стагоддзя тут рэгулярна праводзіліся 3 кірмашы^[1]. У 1895 годзе ў мястэчку пачала дзейнічаць чыгуначная станцыя.

У 1920 годзе Гадуцішкі ўвайшлі ў склад Сярэдняй Літвы, у 1922 годзе — у склад міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе сталі цэнтрам гміны Свянцянскага павета Віленскага ваяводства.

У 1939 годзе Гадуцішкі ўвайшлі ў склад БССР, дзе сталі цэнтрам раёна Вілейскай вобласці. У лістападзе 1940 года Масква перадала мястэчка ЛітССР.

Тэрытарыяльная спрэчка

У пачатку 1990-х гадоў паміж Беларуссю і Літвой разгарэлася тэрытарыяльная спрэчка за прыналежнасць чыгуначнай станцыі Гадуцішкі. Станцыя хоць і знаходзілася ў савецкія часы на тэрыторыі ЛітССР, аднак адміністрацыйна падпарадкоўвалася Беларускай чыгунцы^[2].

Толькі ўвосень 1994 года беларускі бок, які раней патрабаваў грашовую кампенсацыю за выкарыстанне станцыі, перадаў яе Літве бязвыплатна. 26 кастрычніка 1996 года Беларусь ратыфікавала дагавор аб беларуска-літоўскай граніцы. Дагавор юрыдычна вызначыў і замацаваў дзяржаўную граніцу на аснове «савецкай» лініі 1940 года^[2].

Насельніцтва

XIX стагоддзе: 1862 год — 764 чал.^[3]; 1869 год — 577 чал.^[4]; 1879 год — 1800 чал. (896 муж. і 904 жан.)^[5]; 1869 год — 2247 чал.
XX стагоддзе: 1931 год — 1539 чал.; 1959 год — 1780 чал.; 1970 год — 839 чал.; 1979 год — 1058 чал.; 1984 год — 1036 чал.; 1989 год — 1023 чал.
XXI стагоддзе: 2001 год — 840 чал.

Славутасці

Касцёл Маці Божай Шкаплернай (1913)

Крыніцы

↑ Соркіна 2010, с. 114.
↑ ^а ^б Алег Трусаў. Як мяняліся нашы межы ў ХХ ст. // «Наша Слова» № 32 (820), 22 жніўня 2007.
↑ Годуцишки // Географическо-статистический словарь Российской империи. T. 1 (Аа — Гямъ-маликъ). — СПб, 1862. С. 647.
↑ Соркіна 2010, с. 381.
↑ SgKP 1882, s. 89.

Літаратура

Соркіна I. Мястэчкі Беларусі ў канцы XVIII — першай палове XIX ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. — 488 с. ISBN 978-9955-773-33-7.
Hoduciszki // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom III: Haag — Kępy (польск.). — Warszawa, 1882. — S. 89.

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Адуцішкіс

[FOOTNOTEСоркіна2010114-1] Соркіна 2010, с. 114.

[trusau-2] а ^б Алег Трусаў. Як мяняліся нашы межы ў ХХ ст. // «Наша Слова» № 32 (820), 22 жніўня 2007.

[3] Годуцишки // Географическо-статистический словарь Российской империи. T. 1 (Аа — Гямъ-маликъ). — СПб, 1862. С. 647.

[FOOTNOTEСоркіна2010381-4] Соркіна 2010, с. 381.

[FOOTNOTESgKP188289-5] SgKP 1882, s. 89.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]