Даніэль Дэфо

Даніэль Дэфо (англ.: Daniel Defoe; нарадзіўся пад імем Daniel Foe; каля 1660, Лондан — 24 красавіка 1731, там жа) — англійскі празаік, памфлетыст, грамадскі дзеяч. Адзін з заснавальнікаў англійскага рэалістычнага рамана.

Даніэль Дэфо
Daniel Defoe
Асабістыя звесткі
Імя пры нараджэнні	Даніэль Фо (Daniel Foe)
Дата нараджэння	не раней за 1659 і не пазней за 1662
Месца нараджэння	Лондан, Каралеўства Англія
Дата смерці	24 красавіка 1731(1731-04-24)[…]
Месца смерці	Мурфілдс[d], Лондан, Англія
Пахаванне	Банхіл Філдс[d]
Грамадзянства	Каралеўства Англія  Каралеўства Вялікабрытанія
Бацька	James Foe[d]
Маці	Alice Marsh[d]
Жонка	Мэры Тафлі[d]
Дзеці	Benjamin Norton Defoe[d] і Sofia Defoe[d]
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	журналіст, раманіст, празаік, дзіцячы пісьменнік, іміджмейкер, пісьменнік, бізнесмен, публіцыст, паэт, выдавец
Гады творчасці	з 1700
Мова твораў	англійская
Творы ў Вікікрыніцах
Медыяфайлы на Вікісховішчы
Цытаты ў Вікіцытатніку

Біяграфія

З сям’і нонканфармістаў. Сын Джэймса Фо (1630—1706), мелкага фабрыканта і гандляра. Калі рыхтаваўся да духоўнай кар’еры, вывучаў лацінскую, грэчаскую мовы, літаратуру і гісторыю ў духоўнай семінарыі, а затым у акадэміі Чарльза Мортана ў Сток-Ньюінгтане (скончыў у 1685 годзе). У студэнцкія гады пісаў вершы, пераважна на рэлігійныя тэмы. У 1684 годзе ажаніўся з Мэры Тафлі, дачкой заможнага купца (паводле іншых звестак, бондара), і атрымаў ад яе вялікі пасаг.

З 1680-х гадоў займаў актыўную грамадзянскую і палітычную пазіцыю. Прымаў удзел у Седжмурскай бітве (1685 год) на баку паўстанцаў Джэймса Скота, герцага Манмута, супраць караля Якава II Сцюарта. Адстойваў інтарэсы ўзведзенага на англійскі пасад Вільгельма III Аранскага (1689 год); у 1690 годзе ўваходзіў у яго світу падчас паездкі ў Ірландыю.

У пачатку 1680-х гадоў, адмовіўся ад прыняцця сану, заняўся камерцыяй (гандляваў трыкатажам, віном, тытунем, будаўнічымі матэрыяламі). У 2-й палове 1680-х — пачатку 1690-х гадоў па гандлёвых справах ездзіў у Францыю, Іспанію, Італію і іншыя еўрапейскія краіны, цікавіўся чужымі культурамі і мовамі. Большасць прадпрымальніцкіх праектаў Дэфо скончыліся правалам.

З 1695 года пачаў пісаць сваё прозвішча з арыстакратычнай прыстаўкай «дэ» — De Foe. У 1695—1699 гадах знаходзіўся на пасадзе зборшчыка падаткаў на шкляную тару.

Журналісцкая і публіцыстычная дзейнасць

Пісаў палітычныя памфлеты, вершаваныя сатыры («Чыстакроўны англічанін», 1701; «Найкарацейшы шлях расправы з дысентэрамі», 1702), за якія быў прыгавораны да турэмнага зняволення. Аўтар дакументальнай прозы («Запіскі кавалера», 1720; «Дзённік чумнага горада», 1722), авантурна-прыгодніцкіх раманаў («Капітан Сінгльтан», 1720, «Гісторыя палкоўніка Жака» і «Моль Флендэрс», абодва 1722).

Дэфо лічаць адным з першых прыхільнікаў рамана як жанру. Ён дапамог папулярызаваць гэты жанр у Вялікабрытаніі, а некаторыя лічаць яго адным з заснавальнікаў англійскага рамана. Дэфо пладавіты і разнастайны пісьменнік, ён напісаў больш за 500 кніг, памфлетаў і часопісаў на розныя тэмы (палітыка, эканоміка, крымінальнасць, рэлігія, шлюб, псіхалогія, звышнатуральнае і інш.) Ён быў таксама заснавальнікам эканамічнага журналізма. Заснавальнік і кіраўнік брытанскай разведкі і контрразведкі ў 1709—1713 гадах.

Сусветную вядомасць яму прынёс раман «Жыццё і дзіўныя прыгоды марахода Рабінзона Круза» (ч. 1—2, 1719). Тэма «рабінзанады» як спроба стварэння асноў матэрыяльнай і духоўнай культуры ў адрыве ад цывілізацыі стала вельмі папулярная і выклікала ў далейшым шмат наследаванняў (у беларускай літаратуры «Палескія рабінзоны» Я. Маўра). На беларускую мову раман пераклала А. Васілевіч (1976).

Беларускія пераклады

• Жыццё і дзіўныя прыгоды марахода Рабінзона Круза: Раман / Пер. А. Васілевіч. — Мн.: Юнацтва, 1994.