Карл Андрэевіч Шыльдэр
Карл (Аляксандр) Андрэевіч Шы́льдэр (27 снежня 1785 (7 студзеня 1786) — 11 (23) чэрвеня 1854) — расійскі ваенны інжынер, вынаходнік, інжынер-генерал (1852), генерал-ад'ютант (1833). Бацька М. К. Шыльдэра.
| Карл Андрэевіч Шыльдэр | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| руск.: Карл Андреевич Шильдер | ||||||||
 | ||||||||
| Дата нараджэння | 27 снежня 1785 (7 студзеня 1786) | |||||||
| Месца нараджэння | маёнтак Сіманава, Невельскі павет, Віцебская губерня, Расійская імперыя | |||||||
| Дата смерці | 23 чэрвеня 1854 (68 гадоў) | |||||||
| Месца смерці | ||||||||
| Бацька | Heinrich von Schilder[d] | |||||||
| Дзеці | Nikolaj von Schilder[d] | |||||||
| Прыналежнасць |
 Расійская імперыя |
|||||||
| Гады службы | 1802—1818, 1820—1854[1] | |||||||
| Званне | інжынер-генерал | |||||||
| Узнагароды і званні |
|
|||||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | ||||||||
Біяграфія правіць
К. А. Шыльдэр нарадзіўся ў маёнтку Сіманава Невельскага павета Віцебскай губерні (зараз вёска Сіманава ў Невельскім раёне Пскоўскай вобласці Расіі). Першапачатковую адукацыю атрымаў у сям’і. Сярэднюю адукацыю атрымаў у Маскоўскім шляхетным універсітэцкім пансіёне і ў 1802 годзе быў прызначаны унтэр-афіцэрам у Маскоўскі гарнізонны батальён. У 1803 годзе залічаны калонаважатым у школу пры Дэпо світы цара, якую скончыў у 1806 годзе. У 1805 годзе К. Шыльдэр удзельнічаў у бітве пад Аўстэліцам. У 1806 годзе атрымаў чын падпаручніка і пачаў службу ў інжынерных войсках. К. Шыльдэр удзельнічаў у абароне Баруйска (1812), вызначыўся пры абароне Варны, Сілістры і Шумлы падчас руска-турэцкай вайны 1828—1829 гг., пры фарсіраванні Дуная і аблозе Сілістры падчас Крымскай вайны 1853—1856 гг. У 1849 годзе К. А. Шыльдэр быў прызначаны начальнікаў інжынераў дзеючай арміі[2].
Быў цяжка паранены ў час падрыхтоўкі аблогі крэпасці Сілістры, памёр у шпіталі ў горадзе Калашар ў Румыніі (зараз у Малдове).
Распрацоўкі правіць
Сярод распрацовак К. А. Шульдэра
- Канструкцыі вісячага і «бурдзючнага» пантонных мастоў з прагумаваных палатняных пантонаў
- Электрычны спосаб запальвання парахавых зарадаў (разам з П. Л. Шылінгам)
- Гальванічныя і гальвана-ўдарныя марскія міны (разам з Б. С. Якобі)
- Праект пешай у свеце суцэльнаметалічнай падводнай лодкі
- Параход «Адважнасць», узброены ракетамі і артылерыяй, правобраз эсмінца
- Канструкцыя фугасных ракет з вялікай колькасцю пораху
Сярод вучняў К. А. Шыльдэра інжынеры Э. І. Татлебен і М. М. Барэскаў.
Узнагароды правіць
- Ордэн Святой Ганны 4-й ступені
- Ордэн Святога Георгія 4-й ступені (за ўзяцце Варны)[2]
- Ордэн Святога Георгія 3-й ступені
- Ордэн Святой Ганны 1-й ступені
- Ордэн Святога Уладзіміра 2-й ступені
- Ордэн Белага Арла
- Ордэн Святога Аляксандра Неўскага
- Залатая зброя «За храбрасць»
- Ордэн Virtuti Militari 2-й ступені
- Прускія ордэны Чырвонага Арла 2-й і 1-й ступеняў
і іншыя ўзнагароды.
Зноскі
- ↑ Карл Андреевич Шидлер // Изобретения России (руск.)
- ↑ а б Шильдер Карл Андреевич // Инженеры России Архівавана 18 лютага 2014. (руск.)
Літаратура правіць
- Шыльдэр Карл Андрэевіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 18. Кн. 1: Дадатак: Шчытнікі — Яя / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2004. — Т. 18. Кн. 1. — С. 12. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0295-4 (т. 18. Кн. 1).
Спасылкі правіць
- Шильдер Карл Андреевич // Инженеры России Архівавана 18 лютага 2014. (руск.)
- Шильдер Карл Андреевич // Энциклопедия «Космонавтика» (руск.)
- Шильдер Карл Андреевич // Белорусские имена в истории развития техники (руск.)
- Карл Андреевич Шидлер // Изобретения России Архівавана 1 ліпеня 2015. (руск.)