Кратар з Вікса
Кратар з Вікса – умоўная назва старажытнай бронзавай грэчаскай пасудзіны, адкрытай у кельцкім пахаванні, паблізу вёскі Вікс у Францыі. З'яўляецца найбуйнейшай і самай вядомай знаходкай гэтага пахавання.
Гісторыя знаходкі правіць
Кратар быў знойдзены ў 1953 годзе ў камеры багата абсталяванай падкургановай магілы на ўскраіне кельцкага опідума на пагорку Ласуа.
Час узнікнення кратара ацэньваецца каля 530-520 да н.э.
Стылістычныя асаблівасці дазваляюць звязваць яго з грэчаскай майстэрняй на тэрыторыі паўднёвай Італіі, хоць, на думку Джона Бордмана, ён і зроблены ў стылі, характэрным для Спарты. Было выказана меркаванне, што дадзены кратар з'яўляецца найбуйнейшай вядомай грэчаскай бронзавай пасудзінай. Яго варта разглядаць як абмен падарункамі, што кажа пра яго высокі статус. Гэта звязана з гандлем віна з Міжземнамор'я бартарам на сыравіну з Паўночнай Еўропы.
Кратар быў знойдзены раздушаным вагой кургана над ім. Ручкі былі выяўленыя на тым жа ўзроўні, што і аснаванне. Ён быў адноўлены пасля раскопак і ў цяперашні час знаходзіцца ў археалагічным музеі ў Шаціён-сюр-Сен.
Апісанне правіць
Пасудзіна з'яўляецца кратарам, які ў грэчаскім свеце служыў для змешвання віна з вадой. Як правіла, іх рабілі з гліны. Металічны кратар з Вікса стаў знакавым аб'ектам, што прадстаўляе як багацце ранніх кельцкіх пахаванняў, так і мастацтва позніх архаічных грэчаскіх бронзавых вырабаў.
Яго памеры дасягаюць 1,64 м у вышыню і 127 см у дыяметры, вага 208,6 кг і аб'ём 1100 літраў.
Кратар быў зроблены з сямі ці больш асобных частак з алфавітным маркіроўкамі, паказваючы, на тое, што ён, верагодна, быў дастаўлены ў Бургундыю кавалкамі і сабраны на месцы.
Сама ваза была выраблена з суцэльнага ліста чаканнай бронзы, вагой каля 60 кг. Яго сценкі ад 1 мм да 1,3 мм таўшчынёй.
Яго ножкі выраблены з аднаго маналітнага металу дыяметрам 74 см, вага 20.2 кг. Яго паддон упрыгожаны стылізаванымі расліннымі матывамі. Тры ручкі, якія падтрымліваюцца ільвіцамі, важаць каля 46 кг кожная. Яны спіральна афармляюцца ў Гаргон з грымасамі на тварах (агульны матыў грэчаскага мастацтва). Шыйку кратара ўпрыгожвае фрыз з выявай пешых грэчаскіх воінаў і калясніц з імі. Яна зроблена з бронзавага кольца, устаўленага да асноўнай вазы, што падтрымлівае ручкі. Фрыз змяшчае восем калясніц, кожная запрэжаная чацвёркай коней і возьніка (іх паказана менш, чым гаплітаў для эканоміі месца). Кожная калясніца суправаджаецца адным узброеным гаплітам. Фрыз з'яўляецца важным прыкладам ранняга грэчаскага бронзавага рэльефнага мастацтва, якое мала захавалася. Крышка была выбіта бронзавым лістом, вагой 13.8 кг і мела форму адпаведную кратару і ўвянчаную жаночай статуэткай. Ручкі ўпрыгожаны апорамі ў форме галавы гаргоны.
Бібліяграфія правіць
- J. Boardman: Sztuka grecka, wyd. Via, 1999, s. 128 - 130
- E. Papuci-Władyka: Sztuka starożytnej Grecji, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, с. 188
- А. Sadurska: Sztuka ziemi wydarta, Warszawa, 1972