Кшыштаф Каміль Бачыньскі

Кшыштаф Каміль Бачыньскі (польск.: Krzysztof Kamil Baczyński; 22 студзеня 1921, Варшава — 4 жніўня 1944, Варшава) — польскі паэт з пакалення калумбаў.

Кшыштаф Каміль Бачыньскі
Krzysztof Kamil Baczyński
Асабістыя звесткі
Псеўданімы Ян Бугай, Пётр Смугаш, Кшыштаф Зяліньскі, Кшысь, Эміль
Дата нараджэння 22 студзеня 1921(1921-01-22)[1][2][…]
Месца нараджэння Варшава
Дата смерці 4 жніўня 1944(1944-08-04)[1][2][…] (23 гады)
Месца смерці Варшава
Пахаванне
Грамадзянства
Бацька Stanisław Baczyński[d]
Маці Stefania Zieleńczyk[d]
Жонка Barbara Drapczyńska[d]
Альма-матар
Месца працы
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці паэт, празаік
Гады творчасці 1940–1944
Мова твораў польская[3]
Грамадская дзейнасць
Член у
Узнагароды
медаль «За Варшаву 1939—1945» кавалер Вялікага крыжа ордэна Адраджэння Польшчы камандор ордэна Адраджэння Польшчы Armia Krajowa Cross
Подпіс Выява аўтографа
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

правіць

Самы значны польскі паэт з пакалення калумбаў. Яго бацька, Станіслаў Бачыньскі, быў польскім пісьменнікам і літаратурным крытыкам, маці, Стэфанія Зяленьчык (паходзіла з акаталічаных яўрэяў) — педагогам, аўтарам некалькіх школьных падручнікаў. У дзяцінстве хлопчык пакутаваў на астму, меў слабое сэрца і ўсё жыццё знаходзіўся пад пагрозай захварэць на сухоты. У 1931 годзе ён паступіў у гімназію імя Стэфана Баторыя і ў маі 1939 атрымаў атэстат сталасці. Падчас навучання Кшыштаф зацікавіўся літаратурай (усе свае творы таго часу ён падпісваў псеўданімам Эміль), адным з яго самых улюбёных твораў стала «Фердыдурка» Гамбровіча, і будучы паэт напісаў уласную версію гэтага твора — «Гімназія імя Баабалка І». Тады ж Кшыштаф уступіў у моладзевую сацыялістычную арганізацыю «Спартак». На занятках хлопец з’яўляўся рэдка, і яго адзнакі збольшага былі нізкімі.

Пасля заканчэння школы Бачыньскі марыў вучыцца ў Акадэміі прыгожых мастацтваў і зрабіцца графікам ці ілюстратарам, але пачатак вайны перашкодзіў яму рэалізаваць гэту мару. У 1940 годзе было створана яўрэйскае гета, але Кшыштаф з маці застаюцца жыць па-за ім, рызыкуючы ў выпадку выкрыцця іх паходжання быць расстралянымі на месцы. Увосень 1942 паэт паступіў у падпольны Варшаўскі ўніверсітэт, дзе вывучаў паланістыку. У той жа час ён шукаў хоць якую працу: шкліў вокны, працаваў вугольшчыкам і тэлефаністам, а таксама вучыўся ў школе дэкаратыўнага мастацтва і жывапісу.

6 ліпеня 1942 Бачыньскі ажаніўся з Барбарай Драпчыньскай (13 лістапада 1922 — 1 верасня 1944), таксама студэнткай аддзялення паланістыкі падпольнага Варшаўскага ўніверсітэта. Паэт прысвяціў жонцы серыю эротыкаў, якія дагэтуль лічацца найвыбітнейшымі творамі гэтага жанру ў польскай літатаруры. Маці і жонка былі для паэта самымі дарагімі і блізкімі людзьмі.

У ліпені 1943 Бачыньскі трапіў у батальён «Зоська» Арміі Краёвай у чыне яфрэйтара пад імем Кшыштаф Зяліньскі. Тады ж ён кінуў навучанне ва ўніверсітэце і заняўся выключна падпольнай дзейнасцю і паэзіяй, кажучы, што калі яму будзе лёсіць, то ён вернецца і да навучання.

Кшыштаф Бачыньскі загінуў на чацверты дзень Варшаўскага паўстання 4 жніўня 1944, смяротна паранены нямецкім стралком. А 1 верасня загінула і жонка Бачыньскага.

Творчасць

правіць

Кшыштаф Бачыньскі — адзін з самых легендарных творцаў у польскай літаратуры. Створаная паэтычная прэмія яго імя. Песні на яго вершы спяваюць многія барды, у тым ліку Эва Дэмарчык. Паэт з’яўляецца патронам шэрагу школаў, бібліятэк, скаўцкіх дружынаў і інш. Кшыштафу Бачыньскаму прысвечаная кніга апавяданняў Ежы Анджэеўскага «Нос». У 1984 годзе быў зняты фільм «Чацверты дзень», прысвечаны апошнім чатыром дням яго жыцця. Ролю паэта ў фільме сыграў Кшышчаф Пячыньскі.

Падчас нямецкай акупацыі Бачыньскі выдаў 4 томікі вершаў і зборнік «Спеў з пажарышча». Таксама яго вершы друкаваліся ў падпольных анталогіях «Незалежная песня» (Pieśn niepodległa, 1942) і «Праўдзівае слова» (Słowo prawdziwe, 1942). Аднак большая частка яго твораў, якая ўлучае каля 500 вершаў, некалькі паэм і два дзесяткі апавяданняў, была надрукавана пасля вайны і пазней увайшла ў том збору твораў Бачыньскага (Krzysztof Kamil Baczyński. Utwory zebrane. — Kraków, 1961).

Бібліяграфія

правіць

Беларускія пераклады

правіць

На беларускую мову творы Кшыштафа Каміля Бачыньскага перакладалі Наста Гвоздзева, Кацярына Маціеўская, Андрэй Хадановіч[4], Ганна Янкута.

  • Выбраныя вершы / Кшыштаф Каміль Бачыньскі. — Мінск : Выдавец Зміцер Колас, 2021. — 83 с. — (Серыя «Паэты планеты»).

Зноскі

Спасылкі

правіць