Кілт

Кілт (англ.: kilt, шатл. гэл.: fèileadh, èileadh, ірл.: filleadh beag) — мужчынская насцегнавая вопратка кельцкага паходжання.

Класічнымі лічацца шатландскія кілты, якія ўяўляюць сабою кавалак клецістай ваўнянай тканіны тартан, абгорнутай вакол сцёгнаў і замацаванай ззаду рамянямі.

Паходжанне

Паходжанне кілта да канца не вядома. У наш час яго вынахолніцтва аспрэчваецца паміж ірландцамі і шатландцамі. У антычнасці і сярэднявеччы насцегневыя повязі і вопратка з аднаго кавалка тканіны часцяком сустракалася ў розных народаў Еўропы. На Брытанскіх астравах была шырока распаўсюджана традыцыя затуляць цела кароткай коўдрай. На востраве Мэн яна лічылася звычайнай яшчэ ў XVII ст. Некаторыя мяркуюць, што кілт мае скандынаўскае паходжанне, і слова «кілт» бярэ пачатак ад старажытнага скандынаўскага слова kjalta.

Шатландскі кілт

У XVI ст. на шатландскім нагор’і ўпершыню ўзгадваюцца «вялікія кілты» (Feileadh Mhor). Яны ўяўлялі сабою доўгую ваўняную тканіну каля 1,5 м шырынёй і да 6,4 м даўжынёй. Частка такога кілта абгортвала сцёгны так, каб ствараліся зморшчыны, а астатняя частка прапускалася праз плячо і падтыкалася ззаду. Падчас дрэннага надвор’я доўгую тканіну накідвалі на галаву, каб абараніцца ад снегу і дажджу. Кароткія кілты з’явіліся не раней за XVII ст.

У 1746—1778 гг. традыцыйная вопратка шатландцаў-горцаў была забаронена ўладамі Вялікабрытаніі. Аднак кілты былі пакінуты ў якасці часткі ўніформы шатландскіх горскіх палкоў, што ўваходзілі ў склад брытанскай арміі. Сярод брытанцаў незвычайны выгляд салдат-горцаў выклікаў іронію і з’яўляўся прычынай для насмешак. Але ў 1782 г. кароль Георг IV, каб аддзячыць шатландскіх салдатаў, прыбыў у Эдынбург у кілце і такім чынам зрабіў яго сімвалам шатландскай мужнасці.

У XIX ст. кілт шырока ўжываўся прыхільнікамі шатландскага нацыяналізму і паступова стаў успрымацца як нацыянальная вопратка усіх шатландцаў. У літаратуры сфарміравалася псеўдаэтнаграфічная міфалогія, якая папулярызавала смволіку кілтаў і прыпісвала асаблівыя колеры розным горскім кланам. Да сярэдзіны XX ст. кілт часцей ужываўся ў цырыманіяльных мэтах. У нашы дні паступова ператвараецца ў пабытовую вопратку.

Ірландскі кілт

Упершыню ў літаратуры кілт быў названы часткай старажытнай ірландскай вопраткі толькі ў 1860 г. З канца XIX ст. нашэнне кілтаў папулярызавалі ірландскія нацыяналісты. Сярод іх быў вядомы пісьменнік Джэймс Джойс. У 1903 г. Гэльская атлетычная асацыяцыя прызначыла кілт часткай цырыманіяльнай спартыўнай вопраткі Ірландыі. Разам з гэтым, з канца XIX ст. кілты пачалі ўжывацца як частка ўніформы ірландскіх палкоў брытанскай арміі. У наш час кілты шырока выкарыстоўваюцца як частка нацыянальнай вопраткі ірландцаў, у тым ліку за межамі Ірландыі.

Валійскі кілт

Хаця ў старажытнасці валійцы ніколі не апраналі кілтаў, у XIX ст. няўдалую спробу ўвесці яго ў якасці нацыянальнай вопраткі зрабіла Аўгуста Ланавер (1802—1896 гг.). Гэта сустрэла адмоўную рэакцыю валійскіх гісторыкаў і фалькларыстаў, таму нашэнне кілтаў ва Уэльсе не набыло папулярнасці.

Галерэя

Шатландскі наёмнік XVII ст.
Карыкатура на шатландскіх салдатаў, 1815 г.
Сучасныя шатландскія дудары
Кілт як частка сучаснай паўседзённай вопраткі

Спасылкі

	Кілт на Вікісховішчы

Сапраўдная гісторыя кілта
Усё пра шатландскі кілт
Ірландскі кілт Архівавана 5 верасня 2015.
Валійская нацыянальная вопратка Архівавана 13 верасня 2015.