Марсель

горад у Францыі

Марсе́ль (фр.: Marseille, ІРА: [maʁsɛj], мясцовае вымаўленне [mɑχˈsɛjɐ]; акс.: Marselha, ІРА: [maʀˈsejɔ, maʀˈsijɔ]) — горад у Францыі. Знаходзіцца на беразе Ліёнскага заліва (Міжземнае мора). У 2007 годзе разам з прыгарадамі ў Марселі жылі 1 605 тыс. жыхароў.

Горад
Марсель
фр.: Marseille, акс.: Marselha
Герб[d] Сцяг[d]
Герб[d] Сцяг[d]
Краіна
Рэгіён
Дэпартамент
Каардынаты
Кіраўнік
Заснаваны
600 да н.э.
Плошча
240,62 км²
Вышыня цэнтра
12 (0-640) м
Водныя аб’екты
Насельніцтва
839 043 чалавек (2006)
Шчыльнасць
3487 чал./км²
Часавы пояс
Тэлефонны код
+33 491
Паштовыя індэксы
13001 – 13016
Афіцыйны сайт
mairie-marseille.fr
(фр.)(англ.)(руск.)(ням.)(ісп.)
Марсель на карце Францыі
Марсель (Францыя)
Марсель

Гісторыя

правіць

Заснаваны ў VI стагоддзі да н.э. як грэчаская калонія Масалія. Гандлёвы і культурны цэнтр, порт, сапернічаў з Карфагенам (марская бітва ў VI стагоддзі да н.э.). У 49 да н.э. заваяваны рымлянамі, у 476 — вестготамі, у 539 — франкамі, у 735 зруйнаваны арабамі. 3 879 у каралеўстве Арэлат, з XI стагоддзя ў графстве Праванс. У час крыжовых паходаў адзін з найбуйнейшых гандлёвых цэнтраў Міжземнамор’я. 3 1214 незалежны горад. У 1481 годзе раэам з Правансам перайшоў пад уладу французскіх каралёў. З канца XVII стагоддзя цэнтр керамічнай прамысловасці. Падарваная ў пачатку XIX стагоддзя кантынентальнай блакадай эканоміка Марселя пачала хутка развівацца ў другой палове XIX стагоддзя пасля адкрыцця Суэцкага канала (1869) і французскай экспансіі ў Паўночную Афрыку. У Другую сусветную вайну акупіраваны італа-нямецкімі войскамі (1942—1944), адзін з цэнтраў Руху Супраціўлення.

Транспарт

правіць

Буйнейшы порт Францыі на Міжземным моры. Вузел чыгунак і аўтадарог. Міжнародны аэрапорт. Метрапалітэн.

Пачатковы пункт трансеўрапейскага нафтаправода на Страсбург і Карлсруэ (Германія).

Прамысловасць

правіць

Важны прамысловы цэнтр. Нафтаперапрацоўка, нафтахімічная прамысловасць, судна- і авіябудаванне.

Навука, адукацыя, культура

правіць

Дзейнічаюць 3 ўніверсітэты. Музеі археалогіі, прыгожых мастацтваў і інш. Марскі акварыум. Развіваецца турызм.

Насельніцтва

правіць
Год Колькасць
1901 491 161
1968 889 029 [1]
1975 908 600 [1]
1982 874 436 [1]
1990 800 550 [1]
Год Колькасць
1999 798 430 [2]
1999 798 430 [1]
2006 839 043 [1]
2011 850 636 [1]
2013 855 393
Год Колькасць
2015 861 635
2016 862 211 [1]
2017 869 815 [3]
2018 868 277 [4]
2019 870 731 [5]
Год Колькасць
2020 870 321 [6]
2021 873 076 [7]

Гарады-пабрацімы

правіць

Славутасці

правіць

Руіны старажытна-рымскіх збудаванняў, арітэктурныя помнікі XI—XIX ст. На востраве каля Марселя размешчаны замак Іф (XVI ст.).

Выбітныя ўраджэнцы

правіць

Літаратура

правіць

Спасылкі

правіць
  1. а б в г д е ё ж Populations légales communales depuis 1968Нацыянальны інстытут статыстыкі і эканамічных даследаванняў Францыі. Праверана 4 чэрвеня 2021.
  2. https://www.insee.fr/fr/statistiques/2011101?geo=COM-13055
  3. Populations légales 2017Нацыянальны інстытут статыстыкі і эканамічных даследаванняў Францыі, 2019.
  4. Populations légales 2018Нацыянальны інстытут статыстыкі і эканамічных даследаванняў Францыі, 2020.
  5. Populations légales 2019Нацыянальны інстытут статыстыкі і эканамічных даследаванняў Францыі, 2022.
  6. Populations légales 2020Нацыянальны інстытут статыстыкі і эканамічных даследаванняў Францыі, 2022.
  7. Populations légales 2021Нацыянальны інстытут статыстыкі і эканамічных даследаванняў Францыі, 2023.
  8. Διδυμοποιημένες Πόλεις Праверана 9 чэрвеня 2018.
  9. Twinned cities Праверана 27 лістапада 2017.
  10. https://www.marseille.fr/sites/default/files/contenu/International/liste_des_villes_jumelees_avec_marseille.pdf
  11. https://omr.gov.ua/ua/international/goroda-pobratimi/marsel-franciya/
  12. https://www.gdansk.pl/urzad-miejski/biuro-prezydenta/marsylia-francja,a,1633
  13. https://www.glasgow.gov.uk/index.aspx?articleid=21042
  14. https://kyivcity.gov.ua/news/vitaliy_klichko_z_merami_8_yevropeyskikh_mist_vidkriv_art-obyekt_na_arsenalniy_takozh_kiv_pidpisav_ugodi_pro_pobratimstvo_sche_z_troma_yevropeyskimi_mistami_foto/
  15. https://kyivcity.gov.ua/kyiv_ta_miska_vlada/pro_kyiv/mista-pobratimi_z_yakimi_kiyevom_pidpisani_dokumenti_pro_poridnennya_druzhbu_spivrobitnitstvo_partnerstvo/
  16. http://www.surabaya.go.id/uploads/attachments/2015/12/4081/ilppd_ta_2013.pdf