Мец
Мец (фр.: Metz [mɛs], ням.: Metz [ˈmɛts], лац.: Divodurum Mediomatricorum, Divodurum, Met(t)is, Met(t)i, Met(t)ae) — горад на паўночным-усходзе Францыі, сталіца французскай гістарычнай вобласці Латарынгія і дэпартамента Мозель. Горад размешчаны ля зліцця рэк Мозель (якая галіны тут на некалькі рукавоў) і Сейль. Насельніцтва — 124 тыс. чалавек (1999).
Горад
| ||||||||||||||||||||||||||||
Гісторыя
правіцьПаселішчы старажытных людзей на тэрыторыі Меца існавалі, па наяўных дадзеных, ужо за тысячы гадоў да н.э. Незадоўга да рымскага нашэсця тут знаходзілася галоўнае паселішча кельцкага племені медыяматрыкаў, якія і далі назву гораду. Пасля ўзяцця рэгіёна рымлянамі на гэтым месцы стаяў горад Дыводур (па-лацінску: Divodurum). У 451 годзе горад быў узяты Атылай. У 511—751 гадах — сталіца каралеўства Аўстразія. Пры распадзе Франскай імперыі стаў сталіцай уладанняў Лотара.
Паміж 1180 і 1210 гадамі Мец квітнеў у якасці вольнага імперскага горада, затым зрабіўся адным з трох біскупстваў, які падзялялі Францыю і Германію. Гарадскі летапісец XV стагоддзя Абрыён асабіста ўдзельнічаў у многіх апісаных ім падзеях. Хаця большасць жыхароў горада падтрымалі Рэфармацыю, французскі кароль Генрых II Валуа падахвоціўся быць іх заступнікам і паспяхова абараняў горад ад Габсбургаў у 1552 годзе. Паводле вынікаў Трыццацігадовай вайны ўсе тры біскупства былі афіцыйна замацаваны за Францыяй. Падчас франка-прускай вайны чарговая аблога Меца немцамі доўжылася 52 дні.
З 1871 па 1918 і 1940—1944 гады Мец уваходзіў у склад Германіі. Горад традыцыйна быў добра ўмацаваны; Себасцьен Вабан у свой час пісаў каралю, што «крэпасці абараняюць правінцыі каралеўства, а Мец — дзяржаву ўвогуле». Нямецкая адміністрацыя пажадала знесці ўмацаванні і пракласці на іх месцы бульвары і набярэжныя. З старажытных умацаванняў ацалела толькі грандыёзная Брама немцаў. Сваё цяперашняе аблічча стары горад і яго спальныя раёны набылі пасля Другой сусветнай вайны. І сёння па архітэктуры можна адрозніць «французскі» і «нямецкі» Мец.
Славутасці
правіцьЗ архітэктурных помнікаў Меца найбольшай вядомасцю карыстаюцца два сярэднявечных моста Нябожчыкаў, оперны тэатр сярэдзіны XVIII стагоддзя, адна з найстарэйшых цэркваў Францыі — базіліка Сен-П’ер-о-Нанэн, пабудаваная ў канцы III — пачатку IV стагоддзя і сабор Святога Стэфана, адзін з самых высокіх у Францыі. У ім можна сузіраць не толькі вітраж XIII—XIV стагоддзяў, але і працы авангардыстаў XX стагоддзя Марка Шагала і Жака Віёна. Перыяд нямецкага валадарства наклаў свой адбітак на аблічча горада. На адным з астраўкоў высіцца вялікая лютэранская царква — Новы храм, асвечаны ў 1904 годзе ў прысутнасці кайзера Вільгельма II. З 12 мая 2010 у Мецы з’явілася яшчэ адна славутасць: першы ў Францыі філіял парыжскага Цэнтра культуры і мастацтва Пампіду.
Галерэя
правіць-
Мец. Базіліка Сен-П’ер-о-Нанэн
-
Мец. Сабор Святога Стэфана
-
Мец. Брама немцаў
-
Мец. Цэнтр Пампіду
-
Мец. Плошча Сен-Луі, якая ў XIII стагоддзі была месцам правядзення кірмашоў
Вядомыя асобы
правіць- Леа Вайсбергер (1899—1985) — нямецкі мовазнавец.
- Геранім Уладзіслаў Кеневіч (1834-1864) — рэвалюцыйны дзеяч, інжынер.
- Жан-Віктор Панселе (1788—1867) — матэматык і інжынер, стваральнік праектыўнай геаметрыі.
Зноскі
Спасылкі
правіць- На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Мец