Мечахвосты

Мечахвосты (Xiphosura) — атрад марскіх членістаногіх жывёл класа мерастомавых. Уяўляюць вялікую цікавасць як адзіная захаваная група паршаснаводных хеліцэравых. Сярод іншых хеліцэравых выдзяляюцца сваімі вялікімі памерамі.

Мечахвосты
Limulus polyphemus
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Жывёлы Падцарства:  Эўметазоі Без рангу:  Двухбакова-сіметрычныя Без рангу:  Першаснаротыя Без рангу:  Ecdysozoa Без рангу:  Panarthropoda Тып:  Членістаногія Падтып:  Хеліцэравыя Клас:  Мерастомавыя Атрад:  Мечахвосты
Міжнародная навуковая назва
Xiphosura Latreille, 1802
Сучасныя віды
Carcinoscorpius tridentatus Limulus polyphemus Tachypleus gigas Tachypleus rotundicauda
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   82699 NCBI   6845 EOL   1920 FW   81001

Апісанне

Даўжыня да 90 см. Цела сплошчанае, падзяляецца на ўкрытыя злітным хіцінавым шчытом масіўныя галавагрудзі з 6 парамі канечнасцей (дпя перамяшчэння, захопу корму і яго драбнення) і брушка з прымацаваным рухома доўгім і цвёрдым хваставым шыпам (адсюль назва) і 6 парамі лістападобных канечнасцей са шматлікімі шчэлепнымі лісткамі (яны акрамя дыхання служаць і для плавання). Галавагрудзі і брушка злучаны рухома. На галавагрудным шчыце маюцца простыя сярэдзінныя вочы і больш складаныя бакавыя (утвораны са шматлікіх вочак і пакрытыя агульнай рагавіцай). Канечнасці галавагрудзей групіруюцца вакол шчылінападобнага роту, які размяшчаецца на ніжнім баку цела. Ногі, акрамя апошняй пары, маюць на канцы клюшні.

Пашырэнне

Вядомы з сілуру (каля 440 млн гадоў назад). 12 выкапнёвых і 3 сучасныя роды; 4-5 сучасных відаў.

Адзін від пашыраны каля берагоў Паўночнай і Цэнтральнай Амерыкі, астатнія — у Паўднёва-Усходняй і Усходнй Азіі.

Асаблівасці біялогіі

Жывуць на мелкаводдзі, пераважна на глыбіні 4—10 м, могуць пранікаць у вусці рэк. Плаваюць брухам дагары. Перагінаючыся ў месцы сучлянення галавагрудзей і брушка і ўпіраючыся хваставым шыпам, мечахвост закопваецца ў грунт пярэднім вострым краем шчыта.

Пераважна драпежнікі, кормяцца малюскамі, кольчатымі чарвямі і іншым бентасам, часам водарасцямі.

Раздзельнаполыя, развіццё з ператварэннем. У перыяд размнажэння мечахвосты масава выпаўзаюць на бераг у паласе прыліву, самцы пры гэтым утрымліваюцца на спіне самак клюшнямі першай пары ног. З дапамогай задніх ног самка выкопвае ямку ў пяску (каля 15 см глыбінёй), куды адкладвае яйцы (ад 200 да 1000, колькасць залежыць ад віду). Апладненне вонкавае, самец арашае адкладзеныя яйцы спермай. Яйцы акруглыя, 1,5—3,3 мм у дыяметры, багатыя жаўтком. Яны развіваюцца ў пяску, перыядычна ўвільгатняючыся прылівамі. Эмбрыянальнае развіццё працягваецца каля 6 тыдняў. Зародак мечахвоста праходзіць 4-сегментную стадыю, наступныя сегменты ўтвараюцца паслядоўна з пераданальнай зоны росту, развіваецца таксама хваставы шып.

Мечахвосты даўгавечныя, шмат гадоў не трацяць здольнасць ліняць і размнажацца.

• 
  Мечахвост на пяску
• 
  Перагорнуты мечахвост

Промысел

У Амерыцы і Японіі аб'ект промыслу.

У ЗША з гемалімфы мечахвостаў атрымліваюць рэактыў для праверкі стэрыльнасці медыцынскіх прэпаратаў. — Limulus amebocyte lysate (англ.). У аснове дзеяння рэактыва ляжыць імунная рэакцыя мечахвоста: гемалімфа згортваецца, калі прэпарат забруджаны мікраарганізмамі або прадуктамі іх дзейнасці.

Літаратура

• Мечахвосты // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 10: Малайзія — Мугаджары / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 10. — 544 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0169-9 (т. 10).