Міхал Пякарскі

Міхал Пякарскі гербу Тапор (каля 1597 г. — 27 лістапада 1620 г. у Варшаве) — сандамірскі шляхціц з вёскі Бінькавічы, які 15 лістапада 1620 г. здзейсніў замах на караля Жыгімонта III Вазу перад калегіюмам св. Яна на вуліцы Сьвентаянскай у Варшаве.

Міхал Пякарскі
польск. Michał Piekarski
Род дзейнасці	шляхціч
Дата нараджэння	каля 1597 г.
Месца нараджэння	Сандамірскае ваяводства, Рэч Паспалітая
Дата смерці	27 лістапада 1620 г.
Месца смерці	Варшава, Рэч Паспалітая
Грамадзянства	Рэч Паспалітая
Веравызнанне	кальвінізм
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Замах Пякарскага на Жыгімонта III Вазу

Пакаранне Пякарскага

Пераход паміж замкам і саборам, які быў пабудаваны з мэтай прадухіленя замахаў

Гісторыя

У юнацтве Міхал Пякарскі атрымаў пашкоджанне галавы, пасля чаго пачаў пакутаваць ад псіхічнага захворвання. Меланхолія і эксцэнтрычнасць спалучаліся ў ім з вялікай імпэтнасцю. У выніку прагрэсавальнай хваробы ён быў часова абмежаваны і пазбаўлены права распараджацца маёнткам. Даведаўшыся пра забойства ў Парыжы караля Францыі Генрыха IV Франсуам Равальякам, ён вырашыў забіць Жыгімонта III.

Міхал Пякарскі нанёс два ўдары кіркай, параніўшы караля ў спіну і прычыніўшы неглыбокія драпіны на правым баку твара. Яго спыніла невялікая каралеўская світа. Адзначыліся абаронай караля каронны маршалак Лукаш Апалінскі, які абараніў караля ўласным целам, і князь Уладзіслаў, які рассек шабляй галаву Пякарскага.

Жыгімонт ІІІ Ваза, на якога адбыўся замах (праца мастака П. П. Рубенса)

Расследаванне катаванняў па выяўленні магчымых саўдзельнікаў не выявіла прычын нападу. Сведчанні Міхала Пякарскага сталі крыніцай прымаўкі «Пякарскі на мукі», што значыць казаць лухту. Адной з зачэпак стала ранейшае пазбаўленне Пякарскага правоў на кіраванне маёнткам і ўстанаўленне над ім як вар’ята судовай апекі, за што ён хацеў адпомсціць каралю.

Грамадства было ў непакоі праз чуткі, нібы замах на караля адбыўся па замове татар. Каралю прыйшлося некалькі разоў выступаць на публіцы, каб зняць напружанне ў грамадстве.

Міхал Пякарскі быў асуджаны сеймавым судом (кампетэнтным для вынясення судоў аб знявазе вялікасці) і публічна пакараны смерцю ў Варшаве. Месцам пакарання ў той час было так званае Пекла, якое знаходзілася на выездзе з вуліцы Пякарскай на Падвале , у раёне Пархам (паводле некаторых гісторыкаў, месцам была Старамесцкая плошча ў в. Варшава).

На эшафоце пачаліся публічныя катаванні, дзе, між іншым, яму адсеклі руку (за тое, што ён адважыўся падняць яе на караля), а затым, паводле прысуду прысуду, быў чэтвертаваны.

Забойства паспрыяла ўмацаванню бяспекі караля пабудовай ганка, які злучае прэзбітэрый св. Яна з Каралеўскім замкам, на рагу Каноніі і Дзекані.

Ледаруб як зброя быў настолькі небяспечны, што паслядоўныя парламенты забаранялі яго выкарыстанне (у 1578, 1601 і 1620 гг.)Акт, прыняты ў 1620 г., пастанавіў:

…каб ні адзін cujuscunque conditionis [любой дзяржавы] не важыў з гэтага часу прымаць або насіць ледарубы in loco publico [у грамадскім месцы], пад віной [пакараннем] двухсот штрафаў.  і …каб ніхто не важыў з гэтага часу прымаць або насіць ледарубы in loco publico, пад віну двух сотняў штрафаў…бо на вайне супраць кароннага ворага, прымаючы ледарубы і іншую зброю, мы захоўваем.

Тое ж самае адбылося і з надзякамі. Частае выкарыстанне гэтай зброі для крывавага вырашэння спрэчак, асабліва падчас соймікаў, стала прычынай вынясення сеймам забароны на выкарыстанне надзякоў грамадзянскімі асобамі.

Літаратура

• Hanna Widacka. Zamach na Zygmunta III Wazę. «Spotkania z Zabytkami». 29 (2), 2005. ISSN 0137-222X. brak numeru strony
• Sekrety historii Polski: tego nie uczyli nas w szkole. Warszawa: Reader’s Digest, 2003.
• Polski Słownik Biograficzny. T. XXVI. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: 1981.
• Szymon Kazimierski. Piekarski. «Kurier Galicyjski». 3 (127), s. 20-21, 15-28 lutego 2011.

Спасылкі

• Michał Piekarski h. Topór. Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2021-12-19].