Насякомаедныя

Насяко́мае́дныя (Insectivora) — атрад у класе млекакормячых, ад якога на сённяшні дзень адмовіліся з прычыны навуковай неактуальнасці. Некаторыя віды былі выключаны з гэтага атрада, рэшта жа быліа перанесена ў атрад Eulipotyphla, які, у сваю чаргу, уваходзіць у надатрад Laurasiatheria, што складае адну з асноўных клад плацэнтарных млекакормячых.

Поліфілетычная група жывёл
Паўночны падласы вожык (Erinaceus roumanicus)
Назва
Насякомаедныя
Статус назвы
Састарэлы таксанамічны
Лацінская назва
Insectivora
Бацькоўскі таксон
Інфраклас плацэнтарных
Прадстаўнікі
не азначаны
Выявы на Вікісховішчы

Гісторыя

Вымерлы Centetodon marginalis.

У мінулым гэты атрад выкарыстоўваўся як смеццевы таксон для вялікай колькасці маленькіх і вельмі маленькіх адносна неспецыялізаваных насякомаедных млекакормячых. Так як любыя акамянелыя выкапнёвыя віды прымітыўнага выгляду з групы плацэнтарных млекакормячых звычайна дадаваліся ў гэты атрад для зручнасці, ён уяўляў сабой штосьці кшталту склада, з якога віды паступова размяркоўваліся па іншых таксонах. Такім чынам, у шырокім сэнсе атрад Insectivora уяўляе сабой граду, а не кладу.

Таксаномія была зменена ў нядаўнім часе, і тупаі, скакунчыкавыя і шарсцякрылыя былі перанесены ў асобныя атрады, як і многія іншыя групы акамянелых выкапнёвых відаў, якіх раней адносілі да насякомаедных. Некаторы час было прынята лічыць, што рэшта сямействаў насякомаедных складае монафілетычную групу, або кладу, у дачыненні да якой доўгі час ужывалі назву Lipotyphia. Аднак малекулярныя доказы ўказваюць на тое, што Chrysochloridae (золатакратовыя) і Tenrecidae (тэнрэкавыя) таксама мусяць быць вылучаны ў новы атрад Afrosoricida.

Erinaceidae (сапраўдныя вожыкі) таксама потым вылучыліся ў асобны атрад Erinaceomorpha з атрада Soricomorpha, які ўключае ў сябе сямействы Soricidae (землярыйкавыя), Talpidae (кратовыя), Solenodontidae і Nesophontidae. Фактычна, колішні атрад Insectivora падзяліўся на гэтыя два атрады. Аўтарытэтнасць гэтай схема была парушана, калі малекулярныя даследаванні паказалі, што прадстаўнікі Soricomorpha з'яўляюцца парафілетычнымі, бо Soricidae маюць больш нядаўняга агульнага продка з Erinaceidae, чым іншыя прадстаўнікі Soricomorpha.

Аднак злучэнне сямействаў Soricidae і Erinaceidae у атрадзе Eulipotyphla дазволіла стварыць монафілетычны таксон.

Класіфікацыя

• АТРАД EULIPOTYPHLA (замяніў колішні Insectivora):
  • Сямейства Erinaceidae:
    • Падсямейства Erinaceinae: сапраўдныя вожыкі;
    • Падсямейства Hylomyinae: гімнуры;
  • Сямейства Soricidae:
    • Падсямейства Crocidurinae: белазубкавыя;
    • Падсямейства Soricinae: буразубкавыя;
    • Падсямейства Myosoricinae: афрыканскія белазубкавыя;
  • Сямейства Talpidae:
    • Падсямейства Desmaninae: дэсманы;
    • Падсямейства Talpinae: краты;
    • Падсямейства Uropsilinae: урапсілы;
  • Сямейства Solenodontidae: шчыліназубы;
  • Сямейства Nesophontidae: вымерлыя незафонты.

Кладаграма на ўзроўні сямействаў, якія дажылі да нашых часоў:

Eulipotyphla	Solenodontidae Talpidae Soricidae Erinaceidae

Гэтыя сямействы ўключаліся ў атрад Insectivora у мінулыя часы:

• Сямейства Chrysochloridae (золатакратовыя);
• Сямейства Tenrecidae (тэнрэкавыя);
• Сямейства Macroscelididae (скакунчыкавыя);
• Сямейства Tupaiidae (тупаевыя);
• Сямейства Cynocephalidae (шарсцякрылыя).

Варта адрозніваць біялагічны атрад «Насякомаедныя» ад насякомаеднасці як мадэлі харчовых паводзінаў, якая можа быць уласціва біялагічным відам, якія не ўваходзяць у атрад Insectivora або вытворныя ад яго ў сучаснасці.

Гл. таксама

• Lypotyphla — таксон, якім прапаноўвалася замяніць таксон Insectivora, але пасля перагляду перавага была аддадзена таксону Eulipotyphla

Літаратура

• Петрыкаў А. Насякомаедныя // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 11: Мугір — Паліклініка / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 11. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0188-5 (т. 11).