Вожыкавыя
Во́жыкавыя (Erinaceidae[1]) — сямейства ў атрадзе Eulipotyphla. Да нядаўніх часоў гэта сямейства адносілі да атрада Erinaceomorpha, які быў аб’яднаны з парафілетычным атрадам Soricomorpha у атрад Eulipotyphla. Атрад Eulipotyphla прызнаны навуковай супольнасцю монафілетычным[2]; атрад Soricomorpha быў прызнаны парафілетычным, бо Soricidae маюць больш нядаўняга агульнага продка з Erinaceidae, чым іншыя прадстаўнікі Soricomorpha[3].
| Вожыкавыя | |||||||||||||||||||||||||||||||
 Еўрапейскі вожык (Erinaceus europaeus) | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Навуковая класіфікацыя | |||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
прамежныя рангі
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| Міжнародная навуковая назва | |||||||||||||||||||||||||||||||
|
Erinaceidae G. Fischer, 1814 | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Падсямействы | |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Erinaceidae уключаюць у сябе сапраўдных вожыкаў (падсямейства Erinaceinae) Еўразіі і Афрыкі і гімнур (падсямейства Hylomyinae) Паўднёва-Усходняй Азіі. Калісьці гэта сямейства адносілі да атрада Insectivora, але цяпер гэты атрад прызнаны навукова неактуальным з прычыны поліфіліі[1].
ХарактарыстыкаПравіць
Вожыкавыя звычайна маюць форму землярыйкападобную форму цела з доўгімі мордамі і кароткімі хвастамі. Вожыкавыя, аднак, большыя па памеры за землярыек: напрыклад, даўжыня цела і вага малой гімнуры знаходзяцца ў дыяпазоне 10-15 см і 40-60 г адпаведна, а звычайнай гімнуры — 26-45 см і 1-1,4 кг адпаведна. Усе віды вожыкавых, акрамя аднаго, маюць вялікія вочы і вушы і па пяць пальцаў на кожнай назе, на якіх у некаторых прадстаўнікоў ёсць моцныя кіпцюры для капання. Валасы сапраўдных вожыкаў ператвораны ў вострыя калючкі, якія ажыццяўляюць абарончую функцыю і пакрываюць верхнюю і бакавыя паверхні цела — гімнуры жа маюць выключна звычайныя валасы. Большасць прадстаўнікоў вожыкавых мае анальныя пахучыя залозы, але яны значна лепей развітыя ў гімнур, чым у сапраўдных вожыкаў, што тлумачыць моцны пах першых[4].
Вожыкавыя з’яўляюцца ўсёеднымі з дамінаваннем у рацыёне насякомых, чарвякоў і іншых дробных беспазваночных. Erinaceidae могуць таксама харчавацца насеннем і садавінай і зрэдку ўжываць птушыныя яйкі ды здыхляціну. Зубы вожыкавых вострыя і прыстасаваныя для пранізання беспазваночных ахвяр. Зубная формула вожыкавых: 2-3.1.4.33.1.2-4.3.
Сапраўдныя вожыкі з’яўляюцца начнымі жывёламі, а для гімнур гэта рыса характэрна ў меншай ступені — яны могуць праяўляць актыўнасць і днём. Многія віды жывуць у простых норах, калі іншыя канструююць часовыя гнёзды на паверхні зямлі з лісця ды травы або сховішчы ў полых бярвеннях ці іншых месцах, дзе можна схавацца. Вожыкавыя — адзіночныя жывёлы, якія збіраюцца разам толькі на сезон размнажэння, прычым бацька не грае ніякай ролі ў гадаванні маладых жывёл[4].
Самкі сямейства вожыкавых нараджаюць пасля перыяду цяжарнасці, які знаходзіцца ў інтэрвале прыкладна ад 6 да 7 тыдняў. Маладыя жывёлы нараджаюцца сляпымі і безвалосымі. У сапраўдных вожыкаў калючкі адрастаюць на працягу 36 гадзін пасля нараджэння.
ЭвалюцыяПравіць
Вожыкавыя — адносна прымітыўная група плацэнтарных сысуноў, якая зусім нязначна змянілася з часоў яе з’яўлення ў эацэне. Так званы, «гіганцкі вожык» (насамрэч не сапраўдны вожык, а гімнура) Deinogalerix, які жыў у эпоху міяцэну на востраве Гаргана (уваходзіць у склад сучаснай Італіі), быў памерам з вялікага труса і харчаваўся болей пазваночнымі жывёламі і здыхляцінай, чым насякомымі[5].
КласіфікацыяПравіць
На сённяшні дзень апісаныя 2 падсямействы і 13 родаў вожыкавых.
- Сямейства Erinaceidae:
- † Род Silvacola;
- Падсямейства Erinaceinae (Сапраўдныя вожыкі):
- † Род Amphechinus:
- † Amphechinus akespensis;
- † Amphechinus arverniensis;
- † Amphechinus baudelotae;
- † Amphechinus edwardsi;
- † Amphechinus ginsburgi;
- † Amphechinus golpeae;
- † Amphechinus horncloudi;
- † Amphechinus intermedius;
- † Amphechinus kreuzae;
- † Amphechinus major;
- † Amphechinus microdus;
- † Amphechinus minutissimus;
- † Amphechinus robinsoni;
- † Amphechinus taatsiingolensis;
- Род Atelerix:
- Чатырохпальцы вожык, Atelerix albiventris;
- Алжырскі вожык, Atelerix algirus;
- Паўднёва-Афрыканскі вожык, Atelerix frontalis;
- Самалійскі вожык, Atelerix sclateri;
- Род Erinaceus:
- Амурскі вожык, Erinaceus amurensis;
- Паўднёвы белагруды вожык, Erinaceus concolor;
- Еўрапейскі вожык, Erinaceus europaeus;
- Паўночны белагруды вожык, Erinaceus roumanicus;
- Род Hemiechinus:
- Вушасты вожык, Hemiechinus auritus;
- Нашыйнікавы вожык, Hemiechinus collaris;
- Род Mesechinus:
- Даурскі вожык, Mesechinus dauuricus;
- Кітайскі вожык, Mesechinus hughi;
- Род Paraechinus:
- Эфіопскі вожык, Paraechinus aethiopicus;
- Доўгаіглісты вожык, Paraechinus hypomelas;
- Індыйскі вожык, Paraechinus micropus;
- Галапузы вожык, Paraechinus nudiventris;
- † Род Amphechinus:
- Падсямейства Hylomyinae (Гімнуры):
- † Род Deinogalerix;
- † Deinogalerix brevirostris;
- † Deinogalerix freudenthali;
- † Deinogalerix intermedius;
- † Deinogalerix koenigswaldi;
- † Deinogalerix minor;
- Род Echinosorex:
- Звычайная гімнура, Echinosorex gymnura;
- Род Hylomys:
- Вушастая гімнура, Hylomys megalotis;
- Карлікавая гімнура, Hylomys parvus;
- Малая гімнура, Hylomys suillus;
- Род Neohylomys:
- Хайнаньская гімнура, Neonylomys hainanensis;
- Род Neotetracus:
- Землярыйкавая гімнура, Neotetracus sinensis;
- Род Podogymnura:
- Дынагацкая гімнура, Podogymnura aureospinula;
- Гімнура Мінданаа, Podogymnura truei.
- † Род Deinogalerix;
Зноскі
- ↑ а б Hutterer, R. (2005). "Family Erinaceidae". in Wilson, D.E.; Reeder, D.M.. Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (3rd ed.). Johns Hopkins University Press. pp. 212–219. ISBN 978-0-8018-8221-0. OCLC 62265494. http://www.bucknell.edu/msw3/browse.asp?id=13600002.
- ↑ Robin MD Beck; Olaf RP Bininda-Emonds; Marcel Cardillo; Fu-Guo Robert Liu; Andy Purvis (2006). "A higher level MRP supertree of placental mammals". BMC Evolutionary Biology 6: 93. doi:. PMID 17101039. PMC: 1654192. http://www.biomedcentral.com/1471-2148/6/93.
- ↑ Roca, A.L., G.K. Bar-Gal, E. Eizirik, K.M. Helgen, R. Maria, M.S. Springer, S.J. O'Brien, and W.J. Murphy (2004). "Mesozoic origin for West Indian insectivores". Nature 429 (6992): 649–651. doi:. PMID 15190349.
- ↑ а б Wroot, Andrew (1984). Macdonald, D.. ed. The Encyclopedia of Mammals. New York: Facts on File. pp. 750–757. ISBN 0-87196-871-1. https://archive.org/details/encyclopediaofma00mals_0/page/750.
- ↑ Savage, RJG, & Long, MR (1986). Mammal Evolution: an illustrated guide. New York: Facts on File. pp. 48–49. ISBN 0-8160-1194-X. https://archive.org/details/mammalevolutioni00sava.