Хордавыя

Хордавыя (Chordata) — тып другаснаротых жывёл, для якіх характэрна наяўнасць унутранага восевага шкілета ў выглядзе хорды, якая ў вышэйшых формаў замяняецца пазваночнікам.

Хордавыя
Ланцэтнік Шызы голуб Карась звычайны Сабака свойскі
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Жывёлы Падцарства:  Эўметазоі Без рангу:  Двухбакова-сіметрычныя Без рангу:  Другаснаротыя Тып:  Хордавыя
Міжнародная навуковая назва
Chordata (Bateson, 1885)
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   158852 NCBI   7711 EOL   694 FW   273393

Існаванне гэтага тыпу было абгрунтавана А. А. Кавалеўскім, які выявіў прынцыповае падабенства будовы ды развіцця бесчарапных і абалоннікаў з пазваночнымі жывёламі.

Асаблівасці будовы

Для ўсіх хордавых характэрны шэраг агульных рыс, якія адрозніваюць іх ад іншых жывёл:

• Наяўнасць хорды — унутранага шкілета ў выглядзе храстковападобнага стрыжня, размешчанага ўздоўж спіннога боку цела жывёлы. Хорда — гэта апора, якая забяспечвае падтрыманне формы цела, яна мае эктадэрмальнае паходжанне і ўяўляе сабою пругкі стрыжань, абкружаны абалонкай са злучальнай тканкі. На стадыі зародка яна ёсць ва ўсіх хордавых жывёл. Толькі ў нямногіх хорда захоўваецца і ў дарослым стане. У большасці ж яна па меры росту і развіцця зародка паступова замяшчаецца больш трывалым касцявым пазваночнікам. Менавіта дзякуючы наяўнасці трывалага ўнутранага шкілета памеры і маса цела хордавых самыя вялікія сярод усіх існуючых жывёл.
• Цэнтральная нервовая сістэма прадстаўлена нервовай трубкай, поласць якой запоўнена спіннамазгавой вадкасцю. У хрыбтовых жывёл яна ўтварае два аддзелы: галаўны і спінны мозг, на стадыі зародка яе пярэдні аддзел расшыраецца і пераўтвараецца ў галаўны мозг.
• Стрававальная сістэма размяшчаецца пад хордай. Яе пярэдні аддзел — глотка — пранізаны парнымі адтулінамі — жабравымі шчылінамі. У пярвічнаводных хордавых яны захоўваюцца на працягу ўсяго жыцця, а у наземных — толькі на ранніх стадыях развіцця.
• Крывяносная сістэма замкнутая. Сэрца размяшчаецца на брушным боку цела, пад хордай і стрававальнай трубкай.

Класіфікацыя

Падтып Лічынкавахордавыя (Urochordata)

Клас Асцыдыі (Ascidiae)

Клас Сальпы (Salpida)

Клас Апендыкулярыі (Appendiculariae)

Падтып Бесчарапныя (Acrania)

Клас Галавахордавыя (Cephalochordata)

Падтып Пазваночныя (Vertebrata)

Надклас Бяссківічныя (Agnatha)

Клас Міксіны (Myxini)

Клас Міногі (Petromyzonti)

Надклас Рыбы (Pisces)

Клас Храстковыя рыбы (Chondrichthyes)

Клас Лопасцевапёрыя рыбы (Sarcopterygii)

Клас Прамянёвапёрыя рыбы (Actinopterygii)

Надклас Чатырохногія (Tetrapoda)

Клас Земнаводныя (Amphibia)

Клас Паўзуны (Reptilia)

Клас Птушкі (Aves)

Клас Сысуны (Mammalia)

Літаратура

• Біялогія: вучэб. дапам. для 8-га кл. агульнаадукац. устаноў з беларус. мовай навучання / Л. В. Камлюк, А. С. Шалапёнак; пер. з рус. мовы Г. І. Кулеш. — 3-е выд., дап. — Мінск: Нар. асвета, 2010. — 222 с.: іл. ISBN 978-985-03-1367-6
• Аллен Р. Д. Наука о жизни: Пособие для учителей / Пер. с англ. и предисл. Е. С. Платонова. — М.: Просвещение, 1981.
• Биологический энциклопедический словарь / Гл. ред. М. С. Гиляров; Редкол.: А. А. Баев, Г. Г. Винберг, Г. А. Заварзин и др. — М.: Сов. энциклопедия, 1986.
• Константинов В. М. Зоология позвоночных: учеб. для студ. высш. учеб. заведений / В. М. Константинов, С. П. Шаталова. — М.: Гуманитар. изд. центр ВЛАДОС, 2004.
• Наумов Н. П., Карташев Н. Н. Зоология позвоночных. — Ч. 1. — Низшие хордовые, бесчелюстные, рыбы, земноводные: Учебник для биолог. спец. ун-тов. — М.: Высш. школа, 1979.