Вікіпедыя

Опера Земпера

Опера Земпера (ням.: Semperoper) — оперны тэатр у Дрэздэне, пабудаваны па праекце Готфрыда Земпера і які з'яўляецца адной з галоўных славутасцяў горада. Размешчаны ў «Старым горадзе» (ням.: Altstadt) у непасрэднай блізасці ад Цвінгера і Дрэздэнскага замка-рэзідэнцыі.

Славутасць
Опера Земпера
ням.: Semperoper
51°03′16″ пн. ш. 13°44′07″ у. д.HGЯO
Краіна
Месцазнаходжанне
Архітэктурны стыль неарэнесанс
Архітэктар Готфрыд Земпер
Матэрыял пясчанік
Map
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Адкрыты ў 1841 годзе, тэатр двойчы падвяргаўся разбурэнню ў 1869 годзе ў выніку пажару і ў 1945 годзе ў выніку бамбардзіроўкі. Двойчы пасля гэтых разбурэнняў тэатр аднаўлялі ў 1878 і ў 1985 гадах.

За гады працы ў Оперы Земпера адбылося мноства прэм'ер, уключаючы прэм'еры твораў Рыхарда Вагнера, такія як «Лятучы галандзец», «Рыенцы», «Тангейзер», а таксама прэм'еры опер Рыхарда Штрауса, такіх як «Саламея», «Кавалер ружы» і «Электра». 9 з 21 оперы кампазітара былі ўпершыню пастаўлены ў Земперопере.

Опера Земпера з'яўляецца канцэртным залай для аднаго з найстарэйшых аркестраў свету - Саксонскай дзяржаўнай капэлы.

Гісторыя будаўніцтва правіць

Першы будынак оперы правіць

 
Першы будынак Земпероперы 1850—1860 гг.
 
Інтэр'ер першага опернага тэатра, 1841 г.

Яшчэ ў 1648 годзе на месцы Земпероперы існаваў тэатр, які з'яўляўся адным з першых сталых тэатраў, размешчаных на поўнач ад Альпаў. Пазней паблізу былі пабудаваныя яшчэ 8 тэатраў, а плошча, вакол якой яны былі размешчаны, атрымала назву Тэатральнай.[3]

Ідэя стварэння новага опернага тэатра належала каралю Саксоніі Фрыдрыху Аўгусту II. Ён даручыў будаўніцтва прыдворнага тэатра архітэктару Готфрыду Земперу. Будаўніцтва працягвалася з 1838 па 1841 гг. Першапачаткова фінансаваць будаўніцтва планавалася са сродкаў караля, аднак у 1839 г. ён запатрабаваў ад парламента ўзяць выдаткі на сябе.

Адкрыццё тэатра адбылося 13 красавіка 1841 пастаноўкай «Юбілейнай уверцюры» Карла Марыі фон Вэбера і п'есы «Тарквата Таса» Ёгана Вольфганга фон Гётэ.[4] Праз год у Дрэздэн пераехаў Рыхард Вагнер і заняў пасаду капельмайстра тэатра. У Земперопере адбыліся прэм'еры такіх операў кампазітара, як «Рыенцы», «Лятучы галандзец», «Таннгейзер». У іх Рыхард Вагнер выступаў таксама і ў якасці дырыжора.[3]

У выніку пажара ў верасні 1869 г. тэатр быў цалкам знішчаны.

Часовы будынак правіць

У гэтым жа годзе быў збудаваны часовы драўляны тэатр, які змяшчаў 1800 гледачоў. Ужо 2 снежня 1869 г. у «Драўляным балагане», як называлі гэты будынак у народзе, адбылося адкрыццё з прэм'ерай драмы Ёгана Вольфганга Гётэ «Іфігенія».

Другі будынак оперы правіць

 
Другі будынак Земпероперы 1880 г.

Пасля разбурэння паўстала пытанне аб аднаўленні тэатра. Меркаванні падзяліліся: частка гараджан прапаноўвалі аднавіць разбураны будынак, іншыя ж прапаноўвалі пабудаваць новы тэатр. У выніку было прынята рашэнне будаваць новы будынак. Таксама дыскусіі выклікала кандыдатура галоўнага архітэктара новай оперы. Дзякуючы подпісам, сабраным гараджанамі, Готфрыд Земпер, які з'яўляўся архітэктарам першага будынка, атрымаў замову і на будаўніцтва другога.

І ўжо ў 1871 г. пачалося ўзвядзенне новай оперы. Пад кіраўніцтвам Манфрэда Земпера, старэйшага сына Готфрыда Земпера, будаўніцтва было завершана ў 1878 годзе. Партал будынка ўпрыгожыла бронзавая квадрыга з Дыянісам і Арыяднай скульптара Іаганеса Шылінга (ням.: Johannes Schilling). Ля ўваходу ў тэатр былі ўстаноўлены скульптуры Ёгана Вольфганга Гётэ і Фрыдрыха Шылера, у нішах бакавых фасадаў — Шэкспіра, Сафокла, Мальера і Еўрыпіда. Унутраны інтэр'ер быў багата ўпрыгожаны з выкарыстаннем дарагіх матэрыялаў.

Другое адкрыццё адбылося 2 лютага 1878 выкананнем «Юбілейнай уверцюры» Карла Марыі фон Вэбер і п'есы «Іфігенія ў Таўрыдзе» Ёгана Вольфганга фон Гётэ.

На канец 19-га стагоддзя даводзіцца Дрэздэнскі перыяд творчасці Рыхарда Штрауса. У гэты час былі напісаныя і пастаўленыя такія оперы, як «Згаслыя агні» (1901 г.), «Саламея» (1905 г.), «Электра» (1909 г.) і «Кавалер ружы» (1911 г.).

Пасля Першай сусветнай вайны Саксонскі кароль адрокся ад пасаду. Прыдворны тэатр перайменавалі ў Саксонскі дзяржаўны тэатр.

У 1922 годзе галоўным дырыжорам тэатра стаў Фрыц Буш. Пры яго непасрэдным удзеле адбыліся прэм'еры опер Рыхарда Штрауса «Інтэрмецца» (1924 г.), «Алена Егіпецкая» (1928 г.) і «Арабэла» (1933 г.), а таксама «Доктар Фаўст» Феруча Бузоні (1925 г.) , «пратаганіста» Курта Вейл (1926 г.) і «Кардыльяк» Паўля Хіндэміта (1926 г.). У 1933 годзе Фрыц Буш быў зняты з займанай пасады нацыянал-сацыялістамі.

У 1934 г. месца дырэктара і галоўнага дырыжора заняў Карл Бем. Пад яго кіраўніцтвам былі пастаўлены оперы Штраўса «Маўклівая жанчына» (1935 г.) і «Дафна» (1938 г.).

Опера працягвала працаваць і падчас Другой сусветнай вайны. Толькі 31 жніўня 1944 г. праца тэатра была спынена. Апошняй пастаноўкай стаў «Вольны стралок» Карла Марыі фон Вэбера. Падчас бамбардзіроўкі Дрэздэна 13 лютага 1945 г., пры якой быў практычна цалкам разбураны цэнтр горада, моцна пацярпеў і будынак оперы, цэлымі засталіся толькі вонкавыя сцены і некаторыя скульптуры.

Трэці будынак оперы правіць

 
Земперопера, цяперашні час

Падчас бамбардзіроўкі Дрэздэна 13 лютага 1945 г., пры якой быў практычна цалкам разбураны цэнтр горада, моцна пацярпеў і будынак оперы, цэлымі засталіся толькі вонкавыя сцены і некаторыя скульптуры. Пасля вайны, падчас зносу паўразбураных будынкаў і расчысткі горада ад завалаў, руіны тэатра знесены не былі, а ў 1952 г. іх нават ўмацавалі, што ў далейшым палегчыла рэстаўрацыйныя працы, якія пачаліся толькі 24 чэрвеня 1977 г. і скончыліся праз восем гадоў. Яшчэ адно, сімвалічнае, адкрыццё тэатра адбылося ў дзень 40-годдзя бамбардзіроўкі Дрэздэна — 13 лютага 1985 г., паказам оперы Карла Марыі Вебера «Чароўны стралок». Апошнім «выпрабаваннем» для тэатра была паводка ў жніўні 2002 г., калі ўзровень вады ў Эльбе падняўся вышэй звычайнага на 9,40 метра, урон склаў 27 млн еўра. Пасля трохмесячных аднаўленчых работ тэатр зноў быў адкрыты для гледачоў. Адкрыццё тэатральнага сезона адбылося, замест запланаванага 13 жніўня, толькі 9 лістапада паказам балета «Ілюзіі як Лебядзінае возера». Пасля аб'яднання Германіі Дрэздэнская опера афіцыйна стала называцца «Саксонскай дзяржаўнай операй» (ням.: Sächsische Staatsoper).

13 студзеня 2016 года ў рамках святкавання 800-годдзя Дрэздэна зноў адбылося правядзенне балю ў Оперы Земпера, тым самым была адноўлена традыцыя, якая існавала з 1925 па 1939 гады. З таго часу баль ладзіцца ў будынку оперы штогод.

Земпер 2 (сцэна для рэпетыцый) правіць

Ззаду гістарычнага будынка оперы Земпера з боку Эльбы пабудаваны будынак у форме куба, у якім размясцілася малая сцэна оперы або Земпер 2. Асноўнае прызначэнне будынка - правядзенне рэпетыцый, аднак магчыма выкарыстанне будынка і для пастановак спектакляў. Земпер 2 валодае ўсім неабходным для тэатра наборам памяшканняў і абсталявання, уключаючы зал на 200 гледачоў. Асаблівасцю малой сцэны з'яўляецца адсутнасць аркестравай ямы, што дазваляе стварыць больш камерную атмасферу падчас спектакляў.[5]

Вядомыя людзі правіць

Дырыжоры правіць

За гады існавання Земпероперы ў яе сценах працавалі наступныя вядомыя дырыжоры:

Гісторыя оперы правіць

З 1955 па 1962 год мастацкім кіраўніком опернага тэатра быў Франц Канвічны[6].

Галерэя правіць

  •  
    Опера Земпера
  •  
    Тэатральная плошча
  •  
    Оперны тэатр Земперопер уначы
  •  
    Оперны тэатр Земперопер, 1999 г.
  •  
    Опера Земпера падчас паводкі 2002г.
  •  
    Зала оперы Земпера
  •  
    Сцэна оперы Земпера
  •  
    Фрагмент роспісу столі хола оперы Земпера
  •  
    Унутраныя галерэі оперы Земпера
  •  
    Вестыбюль оперы Земпера

Зноскі

  1. ↑ archINFORM — 1994. Праверана 30 ліпеня 2018.
  2. ↑ archINFORM — 1994. Праверана 31 ліпеня 2018.
  3. ↑ а б Berthold, Dietmar. Дрэздэн. Саксонская рэзідэнцыя нямецкіх манархаў. B&V Verlag. p. 24. ISBN 978-3-938220-05-4. {{cite book}}: Невядомы параметр |http://www.manz.at/list.html?inline= ігнараваны (даведка)
  4. ↑ Ільзедорэ Райнсберг. Гісторыя Оперы Земпера(недаступная спасылка). www.semperoper.de. Архівавана з першакрыніцы 15 сакавіка 2012. Праверана 18 января 2012.
  5. ↑ Земпер 2(недаступная спасылка). www.semperoper.de. Архівавана з першакрыніцы 15 сакавіка 2012. Праверана 22 января 2012.
  6. ↑ Большая Российская энциклопедия: В 30 т. / Председатель науч.-ред. совета Ю. С. Осипов. Отв. ред С. Л. Кравец. Т. 14. Киреев — Конго. — М.: Большая Российская энциклопедия, 2009. — 751 с.: ил.: карт.

Літаратура правіць

  • Wolfgang Hänsch: Die Semperoper (Verlag für Bauwesen, Berlin, 2. Aufl., 1988, ISBN 3-345-00017-2)
  • Winfried Höntzsch: Opernmetropole Dresden (Verlag der Kunst, Leipzig, 1996, ISBN 90-5705-003-X)
  • Kurt Milde, Christian Borchert, Heinz Czechowski: Semperoper Dresden: Bilder einer Baulandschaft (Verlag der Kunst, Dresden, 3. Aufl., 1987, ISBN 3-364-00019-0)
  • Heinrich Magirius: Die Semperoper zu Dresden (Edition Leipzig, Leipzig, 2. Aufl., 2000, ISBN 3-361-00515-9)

Спасылкі правіць

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Опера_Земпера&oldid=4532917"