Параскева Пятніца (Слуцкі раён)

	Параскева Пятніца. 1550-1600
Матэрыял	дошка, яечная тэмпера
Памеры	117 × 81 × 2,5 см
	Нацыянальны мастацкі музей Рэспублікі Беларусь
	(інв. ДБЖ-140)

Параскева Пятніца — абраз беларускай школы сярэдзіны — другой паловы XVI стагоддзя, выяўлены ў Слуцкім раёне^[1]. Захоўваецца ў калекцыі ў Нацыянальнага мастацкага музея Рэспублікі Беларусь (інв. ДБЖ—140). Памер абраза — 117 × 81 × 2,5 см^[2].

Паходжанне

Абраз быў выяўлены экспедыцыяй у 1921 годзе ў Слуцкім раёне Мінскай вобласці^[2]. Усе даследчыкі абраз адносяць да XVI стагоддзя. Выключэнне складае датаванне М. С. Кацара, які лічыць, што помнік створаны ў XIV—XV стагоддзях^[3].

Рэстаўрацыя

Раскрыты ў Дзяржаўнай цэнтральнай мастацкай рэстаўрацыйнай майстэрні М. А. Баранавым (руск.) (бел., М. А. Багаслоўскім, В. В. Філатавым (руск.) (бел., А. М. Рабінінай у 1954—1957 гадах (Масква)^[2].

Апісанне

Параскева адлюстравана ў анфас у чырвоным на зялёнай падкладцы мафорыі, блакітным хітоне з вохрыстым арнаментаваным аздабленнем па гарлавіне і рукавах. У правай руцэ 7-канцовы карычневы крыж, у левай — белы скрутак S-падобнай формы. Німб, фон, клеймы для подпісаў пазалочаныя. Фон аздоблены разным раслінным арнаментам, палі шэра-зялёныя^[2].

Іканаграфія

Хрыстос Уседзяржыцель

У іконе зліта іканаграфічная схема Прападобнапакутніцы (руск.) (бел. і Петкі (руск.) (бел., а ў надпісе названа Вялікапакутніца. Іканаграфічная схема створана пад уплывам гравюры «Петка» ў кнізе «Минея избранная»^[4] і адрозніваецца ад рускіх помнікаў XV—XVI стагоддзяў^[2]. Прыём паказу фігуры на фоне арнаменту бярэ пачатак з заходнееўрапейскага мастацтва XIV—XVI стагоддзяў^[2]. Буйны рэльефны арнамент запазычаны з італьянскага ткацтва і нямецкай набіванкі XV—XVI стагоддзяў, як і ў абразе «Хрыстос Уседзяржыцель» з в. Быцень Івацэвіцкага раёна Брэсцкай вобласці^[2].

У культуры

Паштовая марка Беларусі

У 1996 годзе выява іконы была выкарыстана на паштовай марцы «Белпошты».

Выстаўкі

Рэстаўрацыя музейных каштоўнасцей у БССР. Мінск. 1985
Тэмперны жывапіс Беларусі XV—XVIII стст. Мінск. 1988
Мастацтва Рэнесансу ў Беларусі. Мінск. 1990
Мастацтва Міншчыны XVI—XVIII стст. Мінск. 1997

Публікацыі

Краткая художественная энциклопедия: Искусство стран и народов мира. М. 1962. Т. 1. С. 167
Герасимович П. Возрожденный музей // Творчество. М. 1963. № 10. С. 13
Дзяржаўны мастацкі музей БССР. Кароткі даведнік / Склад. І. М. Паньшына, А. К. Рэсіна. Мн. 1969. С. 6
БелСЭ. Мн. 1971. Т. 4. С. 430
БелСЭ. Мн. 1972. Т. 5. Іл. перад с. 17.
БелСЭ. Мн. 1975. Т. 12. С. 603
Гісторыя Беларускай ССР. Мн. 1972. Т. 1. С. 269
Кацер М. С. Искусство Белоруссии // История искусства народов СССР. Искусство XIV—XVII вв. М., 1974. Т. 3. С. 168—171
Малая история искусства: Искусство средних веков. М. 1975. С. 12
Высоцкая Н. Ф. Станковая живопись Белоруссии второй половины XVI—XVIII веков : автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата искусствоведения : специальность 17.00.04 Изобразительное искусство
Высоцкая Н. Ф. Собирание, учет, хранение, реставрация и изучение произведений древнебелорусского искусства в Государственном художественном музее БССР: Всесоюзная конференция-семинар «Ответственность художественных музеев как хранителей культурного наследия». Л. Таллинн, 1979. С. 207
Высоцкая Н. Ф. Выявление, учет, охрана и изучение памятников изобразительного и прикладного искусства Белоруссии XIV—XVIII вв. // Методические рекомендации. Мн., 1981. С. 1-88
Высоцкая Н. Ф. Материалы к истории станковой живописи Белоруссии XVI—XVIII вв. Датированные произведения. Мастера // Музей 4. М., 1983. С. 165—178
Высоцкая Н. Ф. Темперная живопись Белоруссии конца XV—XVIII вв. Мн., 1986. С. 43-44, 183

Зноскі

↑ Балыкина Е. Н. ШЕДЕВРЫ ИКОНОПИСИ БЕЛАРУСИ XII—XVIII ВВ. Архівавана 28 лютага 2021. (руск.)
↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё 3. Параскева // Жывапіс барока Беларусі / Аўт.-склад. Н.Ф.Высоцкая. — Беларус. Энцыкл. — Мн.: Мін. ф-ка каляр. друку, 2003. — С. 26. — 301 с. — 3 000 экз. — ISBN 985-11-0253-9.
↑ Кацер М. С. Искусство Белоруссии // История искусства народов СССР. Искусство XIV—XVII вв. М., 1974. Т. 3. С. 168—171
↑ Венецыя.1538. С. 45, адв.

Літаратура

3. Параскева // Жывапіс барока Беларусі / Аўт.-склад. Н.Ф.Высоцкая. — Беларус. Энцыкл. — Мн.: Мін. ф-ка каляр. друку, 2003. — С. 26. — 301 с. — 3 000 экз. — ISBN 985-11-0253-9.

[Балыкіна-1] Балыкина Е. Н. ШЕДЕВРЫ ИКОНОПИСИ БЕЛАРУСИ XII—XVIII ВВ. Архівавана 28 лютага 2021. (руск.)

[ЖББ-2] а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё 3. Параскева // Жывапіс барока Беларусі / Аўт.-склад. Н.Ф.Высоцкая. — Беларус. Энцыкл. — Мн.: Мін. ф-ка каляр. друку, 2003. — С. 26. — 301 с. — 3 000 экз. — ISBN 985-11-0253-9.

[3] Кацер М. С. Искусство Белоруссии // История искусства народов СССР. Искусство XIV—XVII вв. М., 1974. Т. 3. С. 168—171

[4] Венецыя.1538. С. 45, адв.

[1]

[2]

[3]

[4]