Паўднёва-заходні дыялект беларускай мовы
Паўночная мяжа гэтага дыялекту праходзіць прыкладна па лініі Ліда — Мінск — Бабруйск — Рэчыца — Лоеў. Дыялект уключае ў сябе наступныя групы гаворак: берасцейска-пінскую, заходнюю (гарадзенскую), слуцка-бабруйска-мазырскую.
Палескія (заходнепалескія) гаворкі
Лініі:
Мяжа беларускіх гаворак (1903, Карскі) Усходняя мяжа заходняй групы рускіх гаворак (1967, Захарава, Арлова) Мяжа беларускіх і ўкраінскіх гаворак (1980, Беўзенка)
Асаблівасці правіць
Паўднёва-заходні дыялект характарызуецца недысіміляцыйным аканнем і яканнем: вада, нага, вясна; цвёрдым гукам [р]: рака, бяроза; наяўнасцю дыфтонгаў [уо], [іе] ў словах дуом, сіена; наяўнасцю канчатка -му ў дзеясловах будучага часу: казацьму, рабіцьму і інш.
У перыферыйных гаворках на захадзе Гродзеншчыны і поўдні Гомельшчыны існуе з'ява прыстаўнога [г] у словах тыпу гавечка, гуліца. Для часткі паўднёва-заходніх гаворак у зваротных дзеясловах характэрны постфікс -са: памыласа, садземса.
Прыклад сказаў на паўднёва-заходнім дыялекце:[2]
Колісь тутака стаялі вялікія горы з песковей. На іх стаяў цёмны драмучы лес. Кала лесу было глыбокае гозера. У лесе жылі дэкеі зверы. Воны хадзілі піці воду да гозера. Больш за ўсё тутака было лосяў. Гозера перасохла. Людзі вырубілі лес, пастроілі хаты, Сяло назвалі Лосінцы.
Крыніцы правіць
Літаратура правіць
- Галіна Андарала, Віктар Бекіш, Сяргей Берднік. Беларуская мова. Вучэбны дапаможнік для пед. ВНУ / Пад рэд. Ларысы Грыгор’евай. — Мінск: Вышэйшая школа, 1994. — 366 с. — 20 000 экз. — ISBN 5-339-00950-5.