Роберт Уілсан (эканаміст)
Роберт Батлер Уілсан-малодшы (англ.: Robert Butler Wilson; 16 мая 1937, Джэніва, Небраска, ЗША) — амерыканскі эканаміст і заслужаны прафесар менеджменту ў Стэнфардскім універсітэце. Сумесна са сваім калегам з Стэнфарда і былым студэнтам Полам Мілграмам[7] быў узнагароджаны прэміяй па эканоміцы імя Альфрэда Нобеля 2020 года «за ўдасканаленне тэорыі аўкцыёнаў і вынаходства іх новых фарматаў»[8][9]. Яшчэ два яго вучні, Элвін Рот і Бенгт Хольмстрэм, таксама з’яўляюцца лаўрэатамі Нобелеўскай прэміі[10][11].
| Роберт Уілсан | |
|---|---|
| Дата нараджэння | 16 мая 1937[1] (86 гадоў) |
| Месца нараджэння | |
| Грамадзянства | |
| Род дзейнасці | эканаміст, выкладчык універсітэта |
| Навуковая сфера | эканоміка[3], менеджмент[3] і матэматычная эканоміка[3] |
| Месца працы | |
| Альма-матар | |
| Навуковы кіраўнік | Howard Raiffa[d] |
| Член у | |
| Узнагароды | |
Уілсан вядомы сваім унёскам у навуку кіравання і эканоміку бізнесу. Яго доктарская дысертацыя ўвяла паслядоўнае квадратычнае праграмаванне, якое стала вядучым ітэрацыйным метадам для нелінейнага праграмавання[12]. Разам з іншымі эканамістамі-матэматыкамі ў Стэнфардзе ён дапамог перафармуляваць эканоміку арганізацыі прамысловасці і тэорыю арганізацыі з выкарыстаннем тэорыі некааператыўнай гульні[13][14]. Яго даследаванне нелінейнага цэнаўтварэння паўплывала на палітыку буйных фірмаў, асабліва ў энергетычнай галіне, асабліва электраэнергетыкі[15][16].
Ранняе жыццё і акадэмічная кар’ера правіць
Уілсан нарадзіўся 16 мая 1937 года ў Джэніве, штат Небраска. Скончыў сярэднюю школу Лінкальна ў Лінкальне, штат Небраска, і атрымаў поўную стыпендыю ў Гарвардскім універсітэце. Атрымаў ступень бакалаўра мастацтваў у Гарвардскім каледжы ў 1959 годзе. Затым атрымаў ступень магістра дзелавога адміністравання ў 1961 годзе і атрымаў ступень доктара дзелавога адміністравання у 1963 годзе з Гарвардскай школе бізнесу[17]. Вельмі кароткі час працаваў у Каліфарнійскім універсітэце ў Лос-Анджэлесе, а затым перайшоў на факультэт Стэнфардскага ўніверсітэта. З 1964 года працаваў на факультэце Стэнфардскай бізнес-школы[17]. Таксама быў членам юрыдычнага факультэта Гарвардскага факультэта з 1993 па 2001 год[18].
Даследаванне правіць
Уілсан вядомы сваімі даследаваннямі і выкладаннем па дызайне рынку, цэнаўтварэнню, перамовам і сумежным тэмам, якія тычацца арганізацыі прамысловасці і эканомікі інфармацыі. З’яўляецца экспертам па тэорыі гульняў і яе прымяненню. Унёс асноўны ўклад у распрацоўку аўкцыёнаў і стратэгіі канкурэнтных таргоў у нафтавай, камунікацыйнай і энергетычнай галінах, а таксама ў распрацоўку інавацыйных схем цэнаўтварэння. Яго праца па цэнаўтварэнні першачарговай паслугі на электраэнергію рэалізавана ў камунальнай сферы[13][19].
Артыкул Уілсана ў Econometrica 1968 года «Тэорыя сіндыкатаў»[20] паўплываў на цэлае пакаленне студэнтаў-эканамістаў, фінансістаў і бухгалтараў. Дакумент ставіць фундаментальнае пытанне: пры якіх умовах чаканае прадстаўленне карыснасці апісвае паводзіны групы асоб, якія выбіраюць латарэю і падзяляюць рызыку аптымальнага па Парэту спосабам[20][21]?
З моманту завяршэння адукацыі апублікаваў каля сотні артыкулаў у прафесійных часопісах і кнігах. Быў намеснікам рэдактара некалькіх часопісаў і выступіў з некалькімі публічнымі лекцыямі[22][18].
У 1993 годзе Уілсан апублікаваў кнігу пра нелінейнае цэнаўтварэнне[23]. Гэта энцыклапедычны аналіз распрацоўкі тарыфаў і сумежных тэм для камунальных паслуг, у тым ліку электраэнергетыкі, сувязі і транспарту[15]. Кніга атрымала ў 1995 годзе прэмію Леа Меламеда, прэмію, якая прысуджаецца два разы ў год Чыкагскім універсітэтам за «выбітную стыпендыю прафесара бізнесу»[24].
Іншыя ўклады ў тэорыю гульняў уключаюць перамовы аб заработнай плаце і забастоўкі, а ў юрыдычным кантэксце — перамовы па ўрэгуляванні. Уілсан з’яўляецца аўтарам некаторых асноўных даследаванняў рэпутацыйнага эфекту ў драпежніцкіх цэнах, цэнавых войнах і іншых канкурэнтных баях[19].
Узнагароды правіць
- 1982 — Стыпендыя Гугенхайма[25];
- 1986 — Ганаровы доктар эканомікі Нарвежскай школы эканомікі;
- 1995 — Ганаровы доктар права Чыкагскага ўніверсітэта;
- 1995 — Прэмія Меламеда ад Чыкагскага ўніверсітэта;
- 2007 — Clarivate Citation Laureates;
- 2010 — Прэмія Лафона ад Універсітэта Тулузы;
- 2015 — BBVA Foundation Frontiers of Knowledge Awards[26];
- 2016 — Прэмія за інавацыйныя колькасныя прыкладанні ад Чыкагскай таварнай біржы і Навукова-даследчага інстытута матэматычных навук;
- 2018 — Прэмія Джона Карці ад Нацыянальнай акадэміі навук ЗША;
- 2018 — Ганаровы доктар навук Лонданская школа эканомікі;
- 2020 — Прэмія па эканоміцы імя Альфрэда Нобеля[27].
Зноскі
- ↑ Deutsche Nationalbibliothek Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 28 красавіка 2014.
- ↑ выгрузка даных Freebase — Google.
- ↑ а б в Czech National Authority Database Праверана 7 лістапада 2022.
- ↑ http://www.nasonline.org/member-directory/members/66115.html Праверана 13 кастрычніка 2020.
- ↑ https://www.amacad.org/person/robert-butler-wilson Праверана 13 кастрычніка 2020.
- ↑ https://www.econometricsociety.org/society/organization-and-governance/fellows/current Праверана 6 красавіка 2023.
- ↑ Charles Riley. Nobel Prize in economics awarded to Paul Milgrom and Robert Wilson. CNN. Архівавана з першакрыніцы October 12, 2020.
- ↑ The Prize in Economic Sciences 2020. Прэс-рэліз.
- ↑ Riley. Nobel Prize in economics awarded to Paul Milgrom and Robert Wilson for auction theory.
- ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2012. NobelPrize.org. Архівавана з першакрыніцы October 13, 2020.
- ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2016. NobelPrize.org. Архівавана з першакрыніцы October 10, 2016.
- ↑ Research Gate - Sequential Quadratic Programming Methods. Researchgate. Архівавана з першакрыніцы October 18, 2020.
- ↑ а б Robert Wilson. Stanford Graduate School of Business. Архівавана з першакрыніцы October 18, 2020.
- ↑ "How Market Design Emerged from Game Theory: A Mutual Interview". Праверана October 18, 2020.
{{cite journal}}: Шаблон цытавання journal патрабуе|journal=(даведка) - ↑ а б Nonlinear Pricing. Stanford Graduate School of Business. Архівавана з першакрыніцы May 13, 2020.
- ↑ "Architecture of Power Markets". Праверана October 18, 2020.
{{cite journal}}: Шаблон цытавання journal патрабуе|journal=(даведка) - ↑ а б RobertWilson. Stanford University. Архівавана з першакрыніцы October 12, 2020.
- ↑ а б GSB Faculty - Robert Wilson. Graduate School of Business - Faculty. Архівавана з першакрыніцы October 18, 2020.
- ↑ а б Robert Wilson | SIEPR(недаступная спасылка). siepr.stanford.edu. Архівавана з першакрыніцы 13 снежня 2019. Праверана 12 студзеня 2022.
- ↑ а б Wilson, Robert (1968). "The Theory of Syndicates". Econometrica. 36 (1): 119–132. doi:10.2307/1909607.
- ↑ Eliashberg, Jehoshua. "Risk Sharing and Group Decision Making". Management Science. 27 (11): 1221–1235. doi:10.1287/mnsc.27.11.1221.
- ↑ Professor Robert Wilson -- Resume. web.stanford.edu. Архівавана з першакрыніцы October 18, 2020.
- ↑ Nonlinear Pricing. Праверана January 20, 2018.
- ↑ Mathematical Sciences Research Institute. www.msri.org. Архівавана з першакрыніцы September 27, 2010.
- ↑ John Simon Guggenheim Foundation | Robert B. Wilson
- ↑ Архивированная копия(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 9 мая 2017. Праверана 29 красавіка 2017.
- ↑ Press release: The Prize in Economic Sciences 2020
Спасылкі правіць
- Асабістая вэб-старонка Архівавана 5 сакавіка 2016.
- Curriculum Vitae of Robert B. Wilson(недаступная спасылка). Stanford University. Архівавана з першакрыніцы 12 сакавіка 2016. Праверана 12 студзеня 2022.
- Роберт Уілсан (эканаміст) (англ.) у праекце «Матэматычная генеалогія».