Румынская рэвалюцыя 1989 года
Румынская рэвалюцыя 1989 года (рум.: Revoluţia română din 1989) — антыкамуністычнае паўстанне, якое прывяло да звяржэння ўрада прэзідэнта Сацыялістычнай Рэспублікі Румыніі Нікалае Чаўшэску.
 Пратэстоўцы ў Бухарэсце падчас Румынскай рэвалюцыі | |
| Краіна |
 Сацыялістычная Рэспубліка Румынія |
|---|---|
| Дата | 16 — 25 снежня 1989 |
| Прычына | усталяванне ў краіне рэжыму Чаўшэску |
| Асноўная мэта | дэмакратызацыя краіны |
| Вынік | звяржэнне рэжыму Чаўшэску |
| Арганізатары | Іон Іліеску і іншыя антыкамуністычныя лідары |
| Колькасць удзельнікаў | 100 000 |
| Загінула | 1104 |
| Паранена | 1413 |
| Арыштавана | няма |
Румынія з’яўляецца адзінай краінай Усходняй Еўропы, дзе сацыялістычны рэжым быў зрынуты ў выніку ўзброенага паўстання, а былы лідар быў пакараны смерцю.
Перадумовы правіць
Снежаньская рэвалюцыя ў Румыніі была выклікана абвастрэннем у краіне сацыяльных, нацыянальных і палітычных праблем, у тым ліку харчовай, энергетычнай і інш. З-за інтэнсіўнай выплаты ўрадам Нікалае Чаўшэску знешніх даўгоў, праследавання ўладамі венгерскай нацыянальнай меншасці, задушэння апазіцыі і дэмакратычных свабод, самавольства службаў бяспекі — секурытатэ.
Ход падзей правіць
Народнае паўстанне пачалося 15—16 снежня 1989 годаў г. Тымішаара з выступленняў у абарону свабоды царкоўных службаў і пропаведзі венгерскага святара Л. Цёкёша і сутыкненняў дэманстрантаў 16—17 снежня з узброенымі атрадамі сіл бяспекі. 22 снежня яно пашырылася на Бухарэст, дзе на мітынгу народ запатрабаваў ад Н. Чаўшэску дэмакратычных свабод і яго адстаўкі. У Бухарэсце разгарнуліся жорсткія вулічныя баі (ішлі некалькі дзён) паміж паўстанцамі, якіх падтрымала армія, незадаволеная тым, што Н. Чаўшэску паставіў яе пад кантроль сіл бяспекі, і вернымі Чаўшэску сіламі паліцыі і бяспекі. Узброеныя сутыкненні адбыліся таксама ў Тымішаары, Брашове, Сібіў. Пасля ўцёкаў Н. Чаўшэску і яго жонкі ўладу 26 снежня ўзначаліў Савет Фронту нацыянальнага выратавання пад кіраўніцтвам І. Іліеску, які распачаў дэмакратызацыю палітычнага ладу Румыніі і мерапрыемствы па пераадоленні цяжкай сацыяльна-эканамічнай спадчыны.
Нікалае Чаўшэску здолеў збегчы на верталёце з Бухарэста, аднак ў выніку быў схоплены румынскім войскам і разам са сваёй жонкай Аленай адразу паўстаў перад трыбуналам[1]. Трыбунал абвінаваціў Чаўшэску ў злачынствах супраць дзяржавы, генацыдзе ўласнага народа, адкрыцці таемных рахункаў у замежных банках і падрыве нацыянальнай эканомікі[2][3][4].
25 снежня 1989 года Нікалае Чаўшэску быў расстраляны разам з жонкай Аленай Чаўшэску па прыгаворы трыбунала, праз некалькі гадзін пасля суда; уся яго маёмасць была канфіскавана.
У ходзе паўстання забіты 1104 чал., з іх каля 260 ваеннаслужачых, паранены 3352 чал.
Вынікі правіць
Смерць Н. Чаўшэску адзначыла заканчэнне шэрагу антыкамуністычных рэвалюцый, якія адбыліся ў 1989 годзе ва Усходняй Еўропе. Спешны паказальны працэс і мёртвыя Чаўшэску былі запісаны на відэа, і гэтыя кадры адразу паказалі тэлеканалы ў многіх краінах.
У Румыніі быў сфарміраваны ўрад на чале з П. Гоманам, на пач. 1990 былі прызначаны парламенцкія выбары.
Зноскі
- ↑ Лабиринт. Почему поторопились расстрелять Николая Чаушеску(недаступная спасылка). журнал "Планета" (Декабрь 2006). Архівавана з першакрыніцы 20 красавіка 2017. Праверана 24 марта 2013.
- ↑ 1989: Romania's 'first couple' executed(недаступная спасылка). BBC. Архівавана з першакрыніцы 8 снежня 2016. Праверана 6 лістапада 2007. (англ.)
- ↑ Chehabi, Houchang E. (1998). Sultanistic Regimes. Johns Hopkins University Press. p. 242. ISBN 978-0801856945.
{{cite book}}: Пададзена больш чым адно значэнне|pages=і|page=specified (даведка) (англ.) - ↑ Chirot, Daniel (1996). Modern Tyrants: the power and prevalence of evil in our age. Princeton University Press. p. 258. ISBN 978-0691027777.
{{cite book}}: Пададзена больш чым адно значэнне|pages=і|page=specified (даведка) (англ.)
Літаратура правіць
- Калаткоў У. Я. Народнае паўстанне ў Румыніі 1989 // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 11: Мугір — Паліклініка / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 11. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0188-5 (т. 11).
Спасылкі правіць
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Румынская рэвалюцыя 1989 года
