Сталовая

Сталовая — разнавіднасць прадпрыемства грамадскага харчавання, «прадпрыемства харчавання, агульнадаступнае або якое абслугоўвае пэўны кантынгент, якое вырабляе і рэалізуе кулінарную прадукцыю.» для атрымання паўнавартаснага харчавання (абеду) з 3 страў.

Сталовая базы адпачынку «Бузим» пад Краснаярскам

Замак Эрэнштайн, сталовая.

Сталовая

Як прадпрыемства грамадскага харчавання

Сталовыя як месца грамадскага харчавання могуць прадстаўляць сабой як самастойныя прадпрыемствы, для якіх грамадскае харчаванне з’яўляецца па статуту асноўным напрамкам дзейнасці, так і падраздзяленні, якія ствараюцца ўнутры арганізацыйнай структуры таго ці іншага ўстановы або прадпрыемства (школа, завод, фабрыка, НДІ і т. д.). Стравы ў сталовай выбіраюцца з існуючага на сёння асартыменту з некалькіх прапанаваных варыянтаў першых, другіх і трэціх страў (таксама звычайна маюцца дадатковыя стравы/вырабы — салаты, булачкі і інш.). Звычайнай формай абслугоўвання ў сталовых з’яўляецца самаабслугоўванне альбо кейтэрынг.

Пры ўсіх варыянтах будовы сталовай абавязковая санітарна-эпідэміялагічная і іншая спецыяльная сертыфікацыя як памяшкання, так і работнікаў, якія складаюць штат сталовай.

Сталовыя на прадпрыемствах і ў арганізацыях, акрамя арганізацыі грамадскага харчавання работнікаў, могуць выкарыстоўвацца таксама для правядзення ўрачыстых мерапрыемстваў, банкетаў і інш, прымаючы на сябе збольшага функцыі рэстарана.

На ранніх стадыях развіцця прыватнага прадпрымальніцтва, пры неразвітасці сістэмы дзяржаўнага кантролю за прававымі аспектамі прадпрымальніцкай дзейнасці і рэкламы некаторыя кафэ маглі мець шыльды «сталовых», фактычна не з’яўляючыся такімі ў кантэксце фактычнага складу іх дзейнасці.

Сталовая як выгляд прадпрыемстваў грамадскага харчавання, размешчаных у месцах агульнага карыстання, а таксама на прадпрыемствах, у арганізацыях і навучальных установах, характарызуецца:

• адзіным меню на дзень (набор страў мяняецца з дня ў дзень);
• падрыхтоўкай страў у спецыяльна абсталяваным памяшканні кухні (гл. ДАСТ);
• масавым абслугоўваннем, паскораным за кошт жывой чаргі на атрыманне страў заказчыкамі, якія самі пераносяць іх на падносе;
• перадаплатай спажываных страў праз касу.

Разам з тым, сталовыя ў санаторыях і дамах адпачынку часта набліжаюцца па арганізацыі абслугоўвання, а таксама класу пасадачных месцаў да рэстаранаў. Там дастаўка ежы і прыбіранне посуду можа ўскладацца на афіцыянтаў. Часам яны ажыццяўляюць таксама і прыём заказу ў адпаведнасці з прызначанай дыетай (гл. бальнічны стол, дыета), аднак узаемаразлікі наяўнымі з гэтых сталовых выключаны ў сілу таго, што харчаванне ўваходзіць у аплату пуцёўкі.

Звычайна час працы сталовых абмежавана і вызначаецца графікам работы (і часам прыёму ежы) прадпрыемстваў і ўстаноў, на тэрыторыі якіх яны размешчаны. Па-за часам абедзеннага перапынку гэтых прадпрыемстваў/устаноў іх сталовыя абслугоўваюць і грамадзян з боку.

Цяпер шматлікія кафэ (якія з’явіліся ў постсавецкіх краінах у вялікай колькасці) часцяком бяруць на сябе функцыі сталовых (гл. «комплексны абед» і інш.)

Паводле асартыменту страў, якія рэалізуюцца, сталовыя падраздзяляюцца на:

• агульнага тыпу;
• дыетычную;

Паводле кантынгенту, які абслугоўваецца, падраздзяляюцца на:

• Школьныя
• Студэнцкія
• Вайсковыя (у ваенных часцях)
• Прамысловыя (пры прадпрыемствах і ўстановах)
• Грамадскія

Цікавыя факты

У якасці посуду ў сталовых раней шырока ўжываліся ўніфікаваныя талеркі з матэрыялу, які не б’ецца (алюміній, бляха), прыдатныя для аўтаматызаванай мыйкі. У многіх сталовых СССР адсутнічалі сталовыя нажы. Студэнцкія сталовыя сфармавалі асаблівы пласт студэнцкага гумару:

В меню столовой два супа: с косточкой (3 коп.) и без косточки (1 коп.). Студент просит суп с косточкой, ему наливают в плошку чуть теплую воду.

— А где же косточка?!
— Сейчас освободится.

Гл. таксама

• Хуткае харчаванне
• Кафэ
• Рэстаран