Вікіпедыя

Трасуха

Трасуха — старадаўні парна-масавы[1] беларускі народны танец[2], які, на думку К. Галяйзоўскага, з’яўляўся правобразам полькі[3][4].

Трасуха
Кірунак: народны
Памер: 2/4
Тэмп: хуткі
Вытокі: беларускія
Месца і час узнікнення: беларускія

Назва правіць

 
Трасавіцы са св. Сісініем  (руск.) (бел., чатырма евангелістамі і арханёлам Міхаілам. Лубок  (руск.) (бел.

Мяркуецца, што назва танца цягнецца з часоў Старажытнай Русі, калі дванаццать сясцёр-пляскавіц штомесяц прымалі ўдзел у абрадах культу багіні Мокаш і веснавых святых Лады  (руск.) (бел. і Лелі  (руск.) (бел.[3]. Як лічыў вядомы даследчык славянскай старажытнасці Б. А. Рыбакоў, у народнай памяці гэтыя сёстры трансфармаваліся, зліўшыся з русалкамі-берагінямі[5]. З-за сваёй туманна-воднай сутнасці яны ператварыліся ў трынаццаць ліхаманак  (руск.) (бел. — сталі «трасавіцамі-плясавіцамі». Вось ад слова трасавіца і пайшла назва тыпавога беларускага танца, які пазней пад моцным уплывам полькі стаў сучаснай «Трасухай»[2][3].

Харэаграфія правіць

Музычны памер 2/4[2][6].

К. Галяйзоўскі ў канцы 30-х гадоў XX стагоддзя пры адборы матэрыялу для Дэкады беларускага мастацтва убачыў і апісаў «Трасуху», якая складалася з 12 самастойных танцавальных эпізодаў, якія выконвалі па чарзе 12 дзяўчат. Адна з іх была ў вобразе кульгавай і сагнутай старой і капіявала яе рухі. Сола чаргаваліся з масавымі прыпляскамі[3].

П. В. Шэйн запісаў варыянт «Трасухі», у якім праглядвае кампазіцыя старажытнага двухшарэнгавага карагода[3].

З прыходам у Беларусь полькі ў сярэдзіне XIX стагоддзя сфармаваўся гібрыд полькі і «Трасухі», які аб’яднаў кручэнне полькі і патрэсванне верхняй часткай корпуса з традыцыйнага танца. Нягледзячы на існаванне мноства варыянтаў «Трасухі», у іх заўсёды прысутнічае гэта характэрнае патрэсванне рукамі, плячыма ці корпусам, якое дазваляе адразу пазнаць гэты танец. Паэт адзначыў гэта такім радком: «Нават сівай барадзе не сядзіцца, як плячамі павядзе маладзіца»[3]. Нагамі выконваюцца тэхнічна складаныя спружыністыя рухі[6]. Танец можа выконвацца і сола, і парамі[2].

У культуры правіць

Беларуская «Трасуха» часта апісвалася этнографамі. Вось як апісвае танец «Трасучка» ці «Пацяруха» П. Шпілеўскі, які назіраў яго ў в. Сіняўка[2][3][7]:

  Звычайна становяцца дзве пары дзяўчат і хлопцаў: пакланіўшыся адзін аднаму, пара дзяўчат, трасучыся ўсім целам і размахваючы рукамі, на пятках вытварае розныя па і потым сапраўды плыве насустрач пары хлопцаў, якія, у сваю чаргу, тупаюць наскамі ботаў, неяк скоса, з-пад казырка пазіраючы на папярэдніх дам; калі сыдуцца дзве пары, пляснуць адзін аднаму над вухам у далонькі і паасобку разыходзяцца ў розныя бакі, тупаючы нагамі і прыгаворваючы: «Вух я, ды вух я!». Потым групуюцца ўсе пары разам і, пераплятаючыся рукамі, робяць кругі то ў адзін, то ў іншы бок; нарэшце, раскланьваюцца адзін з адным і хаваюцца ў натоўпе, як бы чакаючы выкліку або новага запрашэння з боку хлопцаў.  

«Трасуха» разам з «Лявоніхай» набылі такую ​​вядомасць і папулярнасць за межамі краіны, што сталі своеасаблівымі знакамі нацыянальнага харэаграфічнага мастацтва[2][3].

Польцы-трасусе прысвечана песня «Полька беларуская» Ігара Лучанка i Леаніда Дранько-Майсюка[8].

Зноскі

  1. ↑ Белорусская ССР, краткая энциклопедия: Население. Язык. Этнография. Фольклор. Искусство. Архитектура. — Мн.: БелСЭ, 1981. — С. 394.
  2. ↑ а б в г д е Этнаграфія Беларусі: Энцыклапедыя / Рэд.: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1989.
  3. ↑ а б в г д е ё ж Чурко Ю. М. Вянок беларускіх танцаў. — Мн.: Беларусь, 1994. — 88 с. ISBN 5-33801097-8
  4. ↑ Голейзовский К. Я. Образы русской народной хореографии. — М.: Искусство, 1964.
  5. ↑ Б. А. Рыбаков. Язычество древней Руси. — М.: София, Гелиос, 2001. — ISBN 5-220-00452-2, 5-344-00092-8
  6. ↑ а б Полька-трасуха Архівавана 30 верасня 2013. (руск.)
  7. ↑ Падарожжа па Палессі і Беларускім краі. Спб., 1858. С. 42.
  8. ↑ Полька беларуская

Спасылкі правіць

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Трасуха&oldid=4603372"