Фёдар Андрэевіч Крыловіч
Фёдар Андрэевіч Крыловіч (23 сакавіка 1916, Мінск, Расійская імперыя — 7 лістапада 1959, Асіповічы, Магілёўская вобласць, БССР, СССР) — беларускі савецкі партызан, адзін з арганізатараў Асіповіцкага камуністычнага падполля, кіраўнік партызанскай дыверсійнай групы ў гады Вялікай Айчыннай і Другой Сусветнай войнаў у Беларусі.
| Фёдар Андрэевіч Крыловіч | |
|---|---|
| Дата нараджэння | 23 сакавіка 1916 |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 7 лістапада 1959 (43 гады) |
| Месца смерці | |
| Грамадзянства | |
| Бітвы/войны | |
| Узнагароды і прэміі | |
Біяграфія правіць
Нарадзіўся ў Мінску ў сям’і чыгуначніка, кандуктара цягнікоў Андрэя Андрэевіча Крыловіча.
Паступіў у Віцебскі электратэхнікум, але з прычыны цяжкага матэрыяльнага становішча сям’і вучобу кінуў. Каб дапамагчы сям’і працаваў адразу ў двух месцах: электрыкам на чыгуначнай электрастанцыі ў Асіповічах і адначасова памочнікам упаўнаважанага ў гарадскім аддзеле фізкультуры і спорту.
З 1937 па 1940 гады служыў у радах РСЧА. Скончыў школу сувязістаў ва Ульянаўску, у званні сяржанта ваяваў на Халхін-Голе і каля возера Хасан. Удзельнік савецка—фінляндскай вайны 1939—1940 гадоў. Пасля дэмабілізацыі вярнуўся ў Асіповічы.
Застаўся электраманцёрам і пасля прыхода немцаў, якія 30 чэрвеня 1986 года занялі Асіповічы — вузлавую станцыю, якая стала падчас акупацыі важнай базай Вермахту. Тут размяшчаліся склады, фарміраваліся ці разгружаліся мноства варожых ваенных эшалонаў.
Ужо ў ліпені 1941 года Фёдар Крыловіч наладзіў сувязь з партызанамі, а ў жніўні арганізаваў у Асіповічах падпольную камсамольскую групу, якая ўвайшла ў склад Асіповіцкага камуністычнага падполля.
«Дыверсія Крыловіча» правіць
Сакратар Магілёўскага падпольнага абкама ЛКСМБ, упаўнаважаны ЦК ЛКСМБ у зоне Асіповічы — Бабруйск Павел Валожын са складу партызанскага атраду «Храбрацы» НКУС БССР (кіраўнік — Аляксандр Маркавіч Рабцэвіч), які дзейнічаў тады ў Бабруйскім і Асіповічскім раёнах Беларусі, вясной 1943 года сустрэўся з Фёдарам Крыловічам і даручыў яму пашырыць маштаб дыверсій і актаў сабатажу на станцыі і ў горадзе, узарваць эшалон з палівам у Магілёўскім (Паўночным) вагонным парку станцыі Асіповічы.
Каб атрымаць доступ да эшалона, які прыбыў на станцыю ў ноч на 30 ліпеня 1943 года, падпольшчык пашкодзіў электраправодку ўваходнага светлафора, а калі яго выклікалі для рамонту, усталяваў дзве міны на цыстэрнах у пачатку і канцы чыгуначнага саставу ворага. У выніку выбуху і ўзніклага пасля яго пажару былі знішчаны адразу чатыры ваенныя эшалоны з боепрыпасамі і тэхнікай: згарэлі 63 вагоны са снарадамі, авіябомбамі, танкамі «Тыгр» і «Пантэра», 23 платформы з бензінам, 8 цыстэрнаў з аўтамаслам, 15 вагонаў с запасамі харчавання, 5 паравозаў, кран для падачы вугалю, вугальны склад, станцыйныя пабудовы[1]. Загінула каля 50 нямецкіх салдатаў[2]. На працягу 10 гадзін над горадам бушавала полымя. Спужаўшыся выбухаў, разбеглася і ахова размешчанага паблізу лагера ваеннапалонных, а зняволеныя сышлі ў лес да партызан.
Праведзеная аперацыя, вядомая як «Дыверсія Крыловіча» стала адной з буйнейшых дыверсій усёй Другой сусветнай вайны. Паводле фундаментальнай працы «Гісторыя Другой сусветнай вайны 1939—1945» (Москва, 1976, том 7, с. 314):
«…у ноч на 30 ліпеня камсамолец-падпольшчык Фёдар Крыловіч з аператыўнай групы „Храбрацы“ здзейсніў на Магілёўскім чыгуначным вузле буйную дыверсію.»
Пасля выбуху Фёдар Крыловіч сышоў з горада ў 1-ю Бабруйскую партызанскую брыгаду, якой камандаваў Віктар Лівенцаў. Узначаліў у атрадзе дыверсійную групу, здзейсніў шэраг паспяховых аперацый. Атрымаў некалькі раненняў і кантузій.
За паспяховае правядзенне гэтай аперацыі Фёдар Крыловіч, пазней, у 1949 годзе быў узнагароджаны ордэнам Леніна.
Пасляваенны перыяд правіць
Пасля заканчэння вайны з верасня 1945 года працаваў старэйшым электраманцёрам на станцыі Асіповічы. Памер у 1959 годзе ў беднасці і забыцці, не дачакаўшыся прызнання яго заслуг[3].
Памяць правіць
- Імя Крыловіча нададзена вуліцам у Мінску і Асіповічах.
- Усталявана мемарыяльная дошка на станцыі Асіповічы.
- Помнік Крыловічу ў Асіповічах
Зноскі
- ↑ Крылович, Фёдор Андреевич Архівавана 4 сакавіка 2016.
- ↑ Згодна з нямецкім дакументам, загінула 4 чалавека, паранены — 33.
- ↑ За паспяховае правядзенне асіповіцкай дыверсіі ў пачатку 1944 года званні Герояў Савецкага Саюза атрымалі трое кіраўнікоў з розных партызанскіх ведамстваў: А. М. Рабцэвіч, В. І. Лівенцаў і М. Ф. Каралёў. Ф. Крыловіч атрымаў Медаль «Партызану Айчыннай вайны».
Літаратура правіць
- Крыло́віч Фёдар Андрэевіч // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 404. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.
Спасылкі правіць
Фёдар Андрэевіч Крыловіч на «Радаводзе». Дрэва продкаў і нашчадкаў- Крылович Федор Андреевич (руск.) // Праект «Партызаны Беларусі»
- (недаступная спасылка) Інстытут беларускай гісторыі і культуры. Герой и люди вокруг: Федор Крылович(недаступная спасылка)
- Косенко А. Имя героя-подпольщика у памяти в строю (руск.) // Сайт КПБ
