Фелікс Зянковіч
Фе́лікс Паўлавіч Зянко́віч (польск.: Feliks Zienkowicz; 2 лістапада 1842, маёнтак Мокрае[1], цяпер у Пружанскім раёне — 7 красавіка 1910, Варшава) — навуковец-прыродазнаўца[2], мемуарыст. Удзельнік паўстання 1863—64 гадоў.
| Фелікс Зянковіч | |
|---|---|
 | |
| Дата нараджэння | 2 лістапада 1842 |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 7 красавіка 1910 (67 гадоў) |
| Месца смерці | |
| Месца пахавання | |
| Род дзейнасці | біёлаг |
| Альма-матар | |
Біяграфія правіць
Нарадзіўся ў 1842 годзе ў маёнтку Мокрае Пружанскага павета. Навучаўся ў школах Пружаны і Беластоку. Падчас вучобы ў Пецярбургскім універсітэце (1859—1861) удзельнічаў у студэнцкім руху[3]. Са жніўня 1862 ў Парыжы, дзе вывучаў прыродазнаўства і медыцыну.
Зблізіўся з польскай рэвалюцыйнай і расійскай дэмакратычнай эміграцыяй. У 1863 прыбыў з Лондану з марской экспедыцыяй паўстанцаў-эмігрантаў на караблі «Ward Jackson», які меў даставіць паўстанцам зброю, аднак быў адсочаны расійскім флотам.
Ад ліпеня 1863 у Вільні, намеснік ваеннага камісара Выканаўчага аддзела Літвы ў Вільні. 7 жніўня арыштаваны, прыгавораны да расстрэлу. Пасля смяротнае пакаранне замененае на 12 гадоў катаргі ў Сібіры[1][4]. Родавы маёнтак Мокрае быў канфіскаваны[5].
Да 1868 года перабываў ва Усоллі, пасля ў Іркуцку. Тут займаўся педадагічнай дзейнасцю, навучаючы дзяцей высланых калегаў. Супрацоўнічаў з купкай польскіх натуралістаў. Прымаў удзел у навуковых экспедыцыях Бенедыкта Дыбоўскага. Разам з яшчэ адным сасланым палякам Уронскім выконваў малюнкі да прац Чэрскага і Дыбоўскага. Аб'ездзіў у навуковых мэтах абшары Забайкальскага края.
У 1881 атрымаў дазвол на пасяленне ў Ноўгарадзе. Тут пазнаёміўся з беларускай паэткай Зоф'яй Трашчкоўскай (пс. Адам М-скі). Менавіта ў пісьмах да яго Зоф'я Трашчоўская змяшчала свае беларускамоўныя вершы, у той самы час друкуючыся ў прэсе па-польску[6]. У 1882 пераехаў у Польшчу. У 1890—1902 быў адміністратарам маёнтку на Холмшчыне.
Канец жыцця правёў у Варшаве, напісаў успаміны пра марскую экспедыцыю паўстанцаў і само паўстанне[3]. Пахаваны на могілках Павонзкі.
Зноскі
- ↑ а б Wasilij Wasiliew. Feliks Zienkowicz, 1842—1910 // Głos znad pregoły. — Kaliningrad: lipiec-sierpień 2003. — № 7-8, 84-85. — С. 9. Архівавана з першакрыніцы 4 сакавіка 2016.
- ↑ Зялевіч А. Сын Пружанскага края: [да 100-годдзя з дня нараджэння беларускага навукоўца, пісьменніка, прыродазнаўца і мастака Фелікса Паўлавіча Зянковіча] // заснавальнікі: Грамадскае аб'яднанне «Беларускі фонд культуры», Вытворчае прыватнае ўнітарнае прадпрыемства «Светач», Гілеп Уладзімір Аляксандравіч Краязнаўчая газета. — 2011. — № 2.(недаступная спасылка)
- ↑ а б Зянковіч Фелікс Паўлавіч // Маракоў Л. У. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі, 1794—1991. Энц. даведнік. У 10 т. Т. 1. — Мн:, 2003. ISBN 985-6374-04-9.
- ↑ Калубовіч, Аўген.. Нашы папярэднікі. Частка 2. Навіны. Беларуская унія. Праверана 12 кастрычніка 2011.
- ↑ Konstanty M.M. Stecki. Архіўная копія (польск.)(недаступная спасылка). Alicja i Leszek Wiśniewscy. Архівавана з першакрыніцы 5 сакавіка 2021. Праверана 16 студзеня 2015.
- ↑ Ірына Багдановіч.. Адам Міцкевіч і Адам М–скі: Вяртанне духоўных традыцый. Кафедра гісторыі беларускае літаратуры Белдзяржуніверсітэту. Праверана 12 кастрычніка 2011.
Літаратура правіць
- Wasilij Wasiliew. Feliks Zienkowicz, 1842—1910 // Głos znad pregoły. — Kaliningrad: lipiec-sierpień 2003. — № 7-8, 84-85. — С. 9. Архівавана з першакрыніцы 4 сакавіка 2016.
- Зянковіч Фелікс Паўлавіч // Маракоў Л. У. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі, 1794—1991. Энц. даведнік. У 10 т. Т. 1. — Мн:, 2003. ISBN 985-6374-04-9.
- Wszystkim obcy i cudzy : Feliks Zienkowicz i jego listy z Syberii 1864—1881 / Barbara Jędrychowska. — Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum, 2005. — 443 с. — ISBN 8370950779, 9788370950774.