Шахіншах
Шахінша́х (стар.-перс.: xšāyaθiya xšāyaθiyānām, пехл. šāhān šāh, перс.: شاهنشاه — shāhanshāh, у перакладзе «цар цароў») — старажытны персідскі мідыйскага паходжання, запазычаны Ахеменідамі, пазней іранскі манархічны тытул.
| Шахіншах стар.-перс.: xšāyaθiya xšāyaθiyānām пехл. šāhān šāh перс.: شاهنشاه | |
|---|---|
| Скасаваная дзяржаўная пасада | |
|
| |
| Імперскі герб шахіншаха Ірана | |
| |
| Махамед Рэза Пехлеві (апошні на пасадзе) | |
| Краіна |  Іран
|
| Пасада-пераемніца | Вышэйшы кіраўнік Ірана |
| Першы на пасадзе | Кір II Вялікі |
| Апошні на пасадзе | Махамед Рэза Пехлеві |
| Форма звароту | Яго Імператарская Вялікасць Шаханшах Ар'ямехр |
| Прызначаецца | па спадчыне |
| Заснавана | |
| Скасавана | 11 лютага 1979 |
| Бягучы прэтэндэнт | Рэза Кір Пехлеві |
 Гісторыя Ірана | |
|---|---|
 | |
| Персідская імперыя — Персідскія цары | |
| Да нашай эры | |
| Дагістарычны Іран | |
| Гільмендская культура (3200—2200 да н.э.) | |
| Прота-эламіты (3200—2700 да н.э.) | |
| Джырофт (3000—500 да н.э.) | |
| Элам (2700—539 да н.э.) | |
| Мана (1000—700 да н.э.) | |
| Мідыя (728—550 да н.э.) | |
| Ахеменіды (648—330 да н.э.) | |
| Селеўкіды (330—150 да н.э.) | |
| Наша эра | |
| Аршакіды (250 да н.э. — 224 н.э.) | |
| Сасаніды (224—650) | |
| Арабскае заваяванне (637—651) | |
| Амеяды (661—750) | |
| Абасіды (750—1258) | |
| Тахірыды (821—873) | |
| Алавіды (864—928) | |
| Сафарыды (861—1003) | |
| Саманіды (875—999) | |
| Зіярыды (928—1043) | |
| Буіды (934—1055) | |
| Газневіды (963—1187) | |
| Сельджукі (1037—1194) | |
| Гурыды (1149—1212) | |
| Харэзмшахі (1077—1231) | |
| Хулагуіды (1256—1353) | |
| Музафарыды (1314—1393) | |
| Чабаніды (1337—1357) | |
| Сербедары (1337—1381) | |
| Джалаірыды (1370—1432) | |
| Туркаманы Кара-Каюнлу (1407—1468) | |
| Туркаманы Ак-Каюнлу (1378—1508) | |
| Сефевіды (1501—1722/1736) | |
| Хатакі (1722—1729) | |
| Афшарыды (1736—1802) | |
| Зенды (1750—1794) | |
| Каджары (1781—1925) | |
| Пехлеві (1925—1979) | |
| Ісламская рэвалюцыя ў Іране (1979) | |
| Ісламская рэспубліка Іран (з 1980) | |
Партал «Іран» |
Апісанне
правіцьТытул упершыню быў прыняты кіраўнікамі Ірана з дынастыі Сасанідаў, аднак узыходзіць ён да тытула эпохі Ахеменідаў «xšāyaθiya xšāyaθiyānām», таму першым шаханшахам у Іране называюць ахеменідскага цара Кіра II Вялікага. Тытул выкарыстоўваўся з перапынкамі на працягу 2500 гадоў. Апошнім шаханшахам Ірана быў Махамед Рэза Пехлеві, зрынуты ў 1979 годзе падчас ісламскай рэвалюцыі. Сын Махамеда Рэзы Рэза Кір Пехлеві лічыцца іранскімі манархістамі законным шаханшахам.
Калі гаворка ідзе пра старажытную Персію, тытул шахіншах звычайна перакладаецца як «цар цароў», і не перакладаецца, калі гаворка ідзе пра сучасны Іран.
Аналагічны грэчаскі тытул Basileos Basileon прыняў візантыйскі імператар Іраклій пасля перамогі над Сасанідамі.
Дынастыі, якія насілі тытул пасля Ахеменідаў
правіць| Дынастыя | Дзяржава | Гады кіравання |
|---|---|---|
| Сасаніды | Эраншахр | 226—651 |
| Баграціды |  Арменія |
921—1045 |
| Бувайхіды | Ірак і Іран | 978—1055 |
| Сельджукіды | Ірак і Іран | 1037—1152 |
 Сефевіды |
.svg){kind=small} Іран |
1501—1794 |
| Хатакі | Іран | 1722—1729 |
| Афшарыды |  Іран |
1736—1795 |
| Зенды |  Іран |
1782—1794 |
 Каджары |
.svg){kind=small} Найвышэйшая дзяржава Іран |
1796—1925[1] |
 Пехлеві |
 Шаханшахская Дзяржава Іран |
1925—1979 |
Акрамя таго, тытул шаханшах выкарыстоўваўся ў тытулатуры некаторых падзішахаў Імперыі Вялікіх Маголаў.
Зноскі
- ↑ прэтэндавалі да 1943
Спасылкі
правіць
На Вікісховішчы пакуль няма медыяфайлаў па тэме, але Вы можаце загрузіць іх
