Ігнацы Лукасевіч
Артыкул — нявычытаны пераклад іншамоўнага тэксту. |
Ян Юзаф Ігнат Лукасевіч (польск.: Jan Józef Ignacy Łukasiewicz; 8 сакавіка 1822 — 7 студзеня 1882) — польскі фармацэўт і піянер у нафтавай прамысловасці, у 1856 годзе пабудаваў першы ў свеце нафтаперапрацоўчы завод.[3] Яго дасягненні ўключалі адкрыцце спосабу адасаблення газы ад алівы, вынаходніцтва сучаснай газавай лямпы (1853), увядзенне першага вулічнага ліхтара ў Еўропе (1853), а таксама будаўніцтва першай у свеце нафтавай свідравіны (1854).[4]
| Ігнацы Лукасевіч | |
|---|---|
| польск.: Jan Józef Ignacy Łukasiewicz | |
 | |
| Імя пры нараджэнні | Ян Юзаф Ігнат Лукасевіч |
| Род дзейнасці | хімік, фармацэўт, вучоны, вынаходнік, прадпрымальнік і палітык |
| Дата нараджэння | 8 сакавіка 1822[1][2] ці 23 сакавіка 1822 |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 7 студзеня 1882[1][2] (59 гадоў) |
| Месца смерці | |
| Грамадзянства | |
| Падданства |
 Аўстрыйская імперыя Аўстра-Венгрыя |
| Жонка | Honorata Łukasiewicz[d] |
| Альма-матар | |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Лукасевіч стаў адным з найбагацейшых людзей і адным з найвядомейшых філантропаў у Цэнтральнай Еўропе. З-за яго падтрымкі эканамічнае развіцце Галіцыі значна паскоралася.
ЖыццёПравіць
Моладосць і вучобаПравіць
Ігнаці Лукасевіч нарадзіўся 8 сакавіка 1822 года ў адной з вёсак на поўдні, побач Мелеца, у Аўстрыйскай Імперыі (зараз Польшча), быў пятым дзіцём у сям’і. Яго сям’я мела армянскія карані[5] яго бацькамі былі Апалонія, і Юзаф Лукасевіч, чалец мясцовай інтэлігенцыі, якая мела права выкарыстоўваць герб дваранства «Лада». Яго бацька быў ветэранам Паўстання Касцюшкі. Яны арандавалі невялікі маёнтак у Задушніках, але неўзабаве пасля нараджэння Ігнацыя сям’я вымушана была пераехаць у суседні горад Жэшаў з-за фінансавых цяжкасцяў. Там Ігнацы паступіў у мясцовую сярэднюю школу (Канарскую гімназію), але не сумеў здаць іспыты і з’ехаў у 1836 годзе. Для таго, каб дапамагаць бацькам і матэрыяльна падтрымліваць ўсіх сваіх сваякоў, ён пераехаў у Ланьцут, дзе ён прыступіў да працы ў якасці памочніка фармацэўта. Да канца свайго жыцця Лукашэвіч часта распавядаў аб сваім дзяцінстве, як аб шчаслівым перыядзе свайго жыцця; атмасфера дома была патрыатычнай і ў некаторай ступені дэмакратычнай і ён часта ўспамінаў свайго першага настаўніка, палкоўніка Войсма-Антоневіча, які таксама пражываў у іх доме.
Удзел у палітычных рухахПравіць
Пасля пераезду ў Ланьцут, Лукасевіч таксама быў удзельнікам некалькіх палітычных арганізацый, якія падтрымалі ідэю аднаўлення польскага суверэнітэту і незалежнасці і ўдзельнічаў у шматлікіх палітычных сходах. У 1840 годзе ён вярнуўся ў Жешув, дзе ён працягваў працаваць на Эдварда Хёбла ў прыватнай аптэцы. У 1845 годзе ён сустрэў дыпламата і актывіста Эдварда Дэмбоўскага, які далучыў Лукашэвіча да незаконнай партыі «Польскае дэмакратычнае таварыства», якая арыентавана на радыкальныя меры і падтрымку паўстання супраць аўстрыйскага ўрада. Мэта арганізацыі складалася ў тым, каб падрыхтаваць нацыянальнае паўстанне супраць усіх трох дзяржаваў, у якіх была Польшча. Паколькі рух быў заўважаны як магчымая пагроза для Аўстрыйскай манархіі, 19 лютага 1846 Лукашэвіча і некалькіх іншых чальцоў партыі арыштавалі аўстрыйскія ўлады і заключылі ўсіх удзельнікаў турму ў горадзе Львоў. Аднак, 27 снежня 1847 Лукашэвіч быў вызвалены з турмы за адсутнасцю доказаў, але напрацягу астатняй часткі свайго жыцця ён лічыўся «палітычна нядобранадзейным» і часта назіраюцца мясцовай паліцыяй. Яму таксама была загадана заставацца ў Львове са сваім старэйшым братам Францішкам.
Кар’ера ў якасць хімікаПравіць
15 жніўня 1848 года ён быў працаўладкаваны ў адной з найбуйнейшых і лепшых аптэк у Аўстрыйскай Галіцыі (так званая «Аўстрыйская Польшча»); Залатая Зорка (у pod Złotą Gwiazdą) Аптэка ў Львове, якая належыла Пятру Міколашу. У 1850 годзе быў апублікаваны фармацэўтычны альманах, які быў названы manuskrypt (сумесная праца Міколаша і Лукашэвіча). З-за гэтага дасягнення, улады выдалі яму дазвол на працяг фармацэўтычныя даследванні ў Каралеўскім Ягелонскім універсітэце ў Кракаве. Пасля некалькіх гадоў даследаванняў, якія фінансаваліся ў асноўным за кошт Міколаша, ён здаў усе ўніверсітэцкія іспыты, за выключэннем фармакагнозіі, якая перашкаджвала яму скончыць універсітэт. Нарэшце, 30 ліпеня 1852 Лукашэвіч скончыў фармацэўтычны факультэт у Венскім універсітэце, дзе ён атрымаў ступень магістра фармацэўтыкі. Як толькі ён вярнуўся ў аптэку да Пятра Міколаша ў Львове, ён пачаў новы этап свайго жыцця і прысвяціў сваё жыццё вывучэнню выкарыстання газы.
Нафтавая прамысловасць і нафтавай лямпаПравіць
Нафта, як вядома, была на працягу доўгага часу ў Падкарпацка-Галіцкім раёне, яна больш часта выкарыстоўваецца як лек для жывёл і змазкі, але Лукашэвіч быў першым чалавекам, які пачаў пераганяць вадкасць, у Польшчы і ў свеце, і змог выкарыстаць яе для асвятлення і стварыць зусім новыя галіны. Восенню 1852 Лукашэвіч, Міколаш і яго калега Джон Цэ прааналізаваў нафту, якая была прадастаўлена ў некалькіх бочах гандлярамі з горада Дрогобыч. Пасля таго фармацэўтычных метадаў і працэсаў вычышчаная, нафта была атрымана і потым прадавалася ў мясцовых аптэках, але заказы былі невялікімі, з-за высокай цаны. У пачатку 1854 Лукашэвіч пераехаў у Горліцу, дзе ён працягнуў сваю працу. Ён стварыў шмат кампаній разам з прадпрымальнікамі і землеўладальнікамі. У тым жа годзе ён адкрыў першы ў свеце нафтаваю «шахту» у Бубрцы, побач з горадам Кросна (яшчэ працуе з 2006 года). У той жа час Лукасевіч працягнуў сваю працу над газавымі лямпамі. Пазней у тым жа годзе ён стварыў першы газавы вулічны ліхтар у Горліце. У наступныя гады ён адкрыў некалькі іншых нафтавых свідравін, кожная як сумеснае прадпрыемства з мясцовымі гандлярамі і бізнесменамі. У 1856 годзе ў Улашоўцы, каля Ясла, ён адкрыў «фабрыку па вытворчасці алеі» — першы ў свеце прамысловы нафтаперапрацоўчы завод. Паколькі попыт на газу быў па-ранейшаму нізкім, першапачаткова завод выпускаў у асноўным штучны асфальт, машыную аліву і іншыя змазачныя матэрыялы. Завод быў разбураны ў 1859 з-за пажару, але быў адноўлены у Палянцы, каля Кросна, у наступным годзе.
Пазнейшае жыццё і смерцьПравіць
Да 1863 года Лукасевіч пераехаў у Ясло быў заможным чалавекам. Ён адкрыта падтрымліваў Студзеньскае паўстанне і аказваў фінансаваю дапамогу для бежанцаў. У 1865 годзе ён купіў вялікі маёнтак і вёску Хоркуўка. Там ён усталяваў яшчэ адзін нафтаперапрацоўчы завод. Атрымаўшы адно з найбуйнейшых станаў у Галічы, Лукасевіч спрыяў развіццу нафтавай прамысловасці. Ён даў сваё імя для некалькіх нафтаздабываючых прадпрыемстваў, у тым ліку нафтавых свідравінаў. Ён таксама стаў рэгіянальным дабрадзеям і заснаваў курорт у горадзе Бубрка, капліцу ў Хоркуўцы, і вялікую царквы ў Жэнчыне.
Як адзін з найвядомейшых бізнесменаў свайго часу, Лукасевіч быў абраны дэпутатам Галіцкага Сейма. У 1877 годзе ён таксама арганізаваў першы Кангрэс нафтавай прамысловасці і заснаваў нацыянальную нафтавае таварыства. Ігнацы Лукашэвіч памёр у Хоркуўцы 7 студзеня 1882 ад пнеўманіі і быў пахаваны на маленькіх могілках у Жэнчыне, побач з Гатычнай адраджэннай царквой, якую ён фінансаваў. Лукасевіч ажаніўся ў 1857 годзе, яго пляменніца Гонората Стахестка пасля страты сваей дачкі, Мар’яны, пара ўдачарыла Валянціну Антаневіч.
ЦытатыПравіць
 |
Гэтая вадкасць - гэта будучыя багацце краіны, гэта дабрабыт і росквіт яе жыхароў, гэта новыя крыніца даходаў для бедных, і новы галіна прамысловасці, якая прынясе багаты плён". – 1854 |  |
ЗаўвагіПравіць
- ↑ а б Deutsche Nationalbibliothek, Staatsbibliothek zu Berlin, Bayerische Staatsbibliothek et al. Record #124571042 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 9 красавіка 2014.
- ↑ а б Jan Józef Ignacy Łukasiewicz // Internetowy Polski Słownik Biograficzny
- ↑ Frank, Alison Fleig (2005). Oil Empire: Visions of Prosperity in Austrian Galicia (Harvard Historical Studies). Harvard University Press. ISBN 0-674-01887-7.
- ↑ Warsaw University timeline Архівавана 19 мая 2007.
- ↑ Aleksandra Ziolkowska-Boehm (2013). The Polish Experience through World War II: A Better Day Has Not Come. Lexington Books. p. 22. ISBN 1498510833.